Борис Пиотровский
Борис Борисович Пиотровский (1908 елның 1 (14) феврале, Санкт-Петербург, Россия империясе — 1990 елның 15 октябре, Ленинград, РСФСР, ССРБ) — совет археологы, Көнчыгышны өйрәнүче, тарих фәннәре докторы, профессор. 1964—1990 елларда — Дәүләт Эрмитажы директоры.
| Борис Пиотровский | |
|---|---|
 | |
| Туган телдә исем | рус. Борис Борисович Пиотровский |
| Туган | 1 (14) февраль 1908 яки 1908[1] Санкт-Петербург, Россия империясе[2] |
| Үлгән | 15 октябрь 1990[3][4][5] яки 1990[1] Санкт-Петербург, РСФСР, СССР |
| Күмү урыны | Смоленск праваслау зираты[d] |
| Ватандашлыгы |  Россия империясе.svg){kind=small} РСФСР[d] СССР[6] |
| Әлма-матер | Санкт-Петербург дәүләт университеты |
| Һөнәре | антрополог, сәнгать белгече, археолог, тарихчы |
| Эш бирүче | РФА археология институты[d], Институт истории материальной культуры РАН[d] һәм Эрмитаж музее[d] |
| Сәяси фирка | Советлар Берлеге коммунистик фиркасе |
| Җефет | Рипсимэ Микаэловна Джанполадян-Пиотровская[d] |
| Балалар | Михаил Пиотровский[d] |
| Ата-ана | |
| Гыйльми дәрәҗә: | тарих фәннәре докторы[d] |
ССРБ Фәннәр академиясе академигы (1970). Социалистик Хезмәт Каһарманы (1983). РСФСРның атказанган сәнгать эшлеклесе (1964). Икенче дәрәҗә Сталин премиясе лауреаты (1946). 1945 елдан СБКФ әгъзасы.
Тормыш юлы
үзгәртүСанкт-Петербургта нәсел дворяннары гаиләсендә туган. 1915 елда әтисе Борис Брониславович Неплюев кадет корпусының сыйныф инспекторы (укыту эшләре буенча директор урынбасары) итеп билгеләнгәч[7], Пиотровскийлар гаиләсе Ырынбурга күчеп килә, анда революциянең һәм ватандашлар сугышының беренче елларын үткәрә[8]. Ырынбурда Борис гимназиядә укыган. Шул ук чорга аның тарих белән мавыга башлавы да керә, бу җирле археология һәм этнография музее белән бәйле[9].
1921 ел башына Пиотровский гаиләсе Петроградка кайта. 1922 елда Эрмитажда экскурсиядә яшь Борис Борынгылар бүлеге хезмәткәре, Мисыр белгече Н. Д. Флиттнер белән таныша, ул малайны Мисыр иероглификасы буенча дәресләргә чакыра. Өч елдан соң Борис Пиотровский Ленинград университетының тел белеме һәм матди культура факультетына (аннары — тарих-лингвистика факультеты) укырга керә. Биш ел уку дәвамында ул лекцияләр тыңлый һәм ул вакыттагы иң зур галимнәр: академиклар С. Ф.Платонов, Н. Я. Марр, С. А. Жебелев һәм Е. В. Тарле семинарларында эшли. Аның укытучылары арасында И. Г. Франк-Каменецкий, Б. М. Эйхенбаум, В. В. Струве, С. Я. Лурье, Б. В. Фармаковский, Н. Н. Томасов һәм А. А. Спицын була.
Уку елларында Борис Пиотровскийның төп кызыксынуы археология белән шөгыльләнүгә юнәлтелә, моңа ул чордагы баш укытучысы — археология бүлеге мөдире профессор А. А. Миллерның (1875—1935) көчле йогынты ясый. 1929 елда Пиотровский Матди мәдәният тарихы академиясенә кече фәнни хезмәткәр, өстәвенә, Тел секторына матди мәдәният тарихы факторы буларак керә, аның җитәкчесе академик Н. Я. Марр була. 1930 елда университетны тәмамлаганнан соң, Марр киңәше белән Пиотровский үз тикшеренүләренең юнәлешен үзгәртә: борынгы Мисыр урынына урарту язуы белән шөгыльләнә башлый. Шул ук 1930 елда ук яшь галимнең Кавказ аръягына беренче экспедициясе була.
Бер елдан соң, Н. Я. Марр ярдәме белән, аспирантураны узмыйча, Пиотровский Эрмитажда кече фәнни хезмәткәр вазыйфасында эшли башлый. 1930 елдан башлап Пиотровский Әрмәнстанга фәнни экспедицияләрдә катнаша, аларның максаты Урарту цивилизациясе эзләрен эзләү һәм өйрәнү булган. 1938 елда кандидат эшен язмыйча (бары тик Флиттнерның уңай бәяләмәсе буенча, ул аның эзләнүен раслый) аңа тарих фәннәре кандидаты дәрәҗәсе бирелә.
Бөек Ватан сугышы башланганда Пиотровский экспедициядә була. Ленинградка кайткач, ул 1941—1942 еллардагы камалышлы кышны кичерә, ә аннары И. А. Орбели җитәкчелегендәге Эрмитаж хезмәткәрләре төркеме белән Ереванга эвакуацияләнә. Сугыш елларында Пиотровский фәнни эшен туктатмый, аның беренче «Урарту тарихы һәм мәдәнияте» китабы (1943) моның нәтиҗәсе була. Китап авторга Кавказ аръягы тарихы буенча иң зур белгечләрнең берсе данын китерә.
.jpg)
1944 елның 30 гыйнварында Әрмән ССР Фәннәр академиясендә Борис Борисовичның докторлык диссертациясен яклау була. Шул ук елны Пиотровский Рипсимэ Джанполадянга өйләнә һәм тиздән әти була. Шул ук вакытта галим үзенең беренче хөкүмәт бүләген — «Ленинградны саклаган өчен» медален ала. 1945 елда Борис Пиотровский Әрмән ССР Фәннәр академиясенең әгъза-корреспонденты итеп сайлана, ә 1946 елда аңа фән һәм техника өлкәсендә «Урарту тарихы һәм мәдәнияте» китабы өчен икенче дәрәҗә Сталин премиясе бирелә.
1946 елда Ленинградка кайткач, Борис Борисович Ленинград дәүләт университетының көнчыгыш факультеты студентлары өчен археология курсын укый башлый. Лекцияләр өчен җентекләп эшләнгән конспектлар Пиотровскийга тиздән алар нигезендә «Кавказ аръягы археологиясе» китабын (1949) чыгарырга мөмкинлек бирә.
1949 елдан башлап Пиотровский Эрмитаж директорының фәнни өлеш буенча урынбасары була. Академик Н. Я. Маррга карата гаепләүләр барган вакытта Пиотровский идеологик кампанияләрдән дистанцияләнергә тырыша һәм Кармир-Блур калкулыгының зур өлешен казуга багышлый. «Марризм»га каршы көрәштә нейтраль калу Борис Борисовичка директор урынбасары вазыйфасын саклап калырга ярдәм итә, ә директор урынын И. А. Орбели куылганнан соң М. И. Артамонов ала. 1953 елның 1 маеннан Пиотровский Матди мәдәният тарихы институтына, аның Ленинград бүлеген җитәкләп, даими эшкә күчә. 1964 елда Эрмитаж директоры итеп билгеләнә (куылган Артамонов урынына) һәм бу вазыйфада 25 елдан артык эшли. ССРБ ФА Тарих бүлеге академигы-сәркатибе (1980—1982)[10].
Нерв киеренкелеге инсультның сәбәбе була, ә берничә ай узгач, 1990 елның 15 октябрендә Борис Пиотровский вафат була. Санкт-Петербургтагы Смоленск православие зиратында җирләнгән[11].
Хәтер
үзгәртү1992 елда Санкт-Петербургта Мойка елгасының яр буе урамы буенча Пиотровский яшәгән 25 нче йортта мемориаль такта куела[12].
2006 елда Ырынбурда элеккеге Беренче Ырынбур ир-атлар гимназиясе бинасында (хәзер Ырынбур педагогика университеты) Пиотровский — гимназия директоры Борис Брониславовичка һәм аның улы, әлеге гимназия укучысы Борис Борисовичка ике мемориаль такта ачылган[13][14].
1997 елда Халыкара астрономия берлеге кече планетага (астероидка) 4869 нчы номерлы «Пиотровский» (4869 Piotrovsky) исемен Россия Көнчыгыш белгечләре, «Эрмитаж» музее директорлары, әтисе һәм улы Пиотровский — Борис Борисович һәм Михаил Борисович хөрмәтенә бирә[15][16][17].
Ереванда (Шенгавит районы) урамнарның берсе Борис Пиотровский хөрмәтенә аталган.
Бүләкләр һәм маактаулы исемнәр
үзгәртү- Социалистик Хезмәт Каһарманы аерым хөрмәтләү билгесе — «Урак һәм чүкеч» алтын медале һәм Ленин ордены белән (1983 елның 25 феврале);
- Ленин ордены (1968 елның 15 марты);
- Ленин ордены (1975 елның 17 сентябре);
- Октябрь Инкыйлабы ордены (1988 елның 12 феврале);
- Кызыл Байрак Хезмәт ордены (1945 елның 10 июне);
- II дәрәҗә Сталин премиясе (1946);
- Кызыл Байрак Хезмәт ордены (1954 елның 27 марты);
- Кызыл Байрак Хезмәт ордены (1957 елның 21 июне);
- «Ленинградны саклаган өчен» медале (1944);
- «Фидакарь хезмәт өчен. Владимир Ильич Ленинның тууына 100 ел тулу уңаеннан» медале (1970);
- Әрмәнстан ССРның атказанган фән эшлеклесе (1961);
- РСФСРның атказанган сәнгать эшлеклесе (1964);
- Карпинский исемендәге премия (1980);
- Командор дәрәҗәсе Сәнгать һәм әдәбият ордены (1981, Франция)
- I дәрәҗә «Кирилл и Мефодий» ордены (1981);
- «Pour le mérite für Wissenschaften und Künste» ордены (1984, ГФР);
- ССРБның юбилей медальләре;
- Британия Академиясе әгъза-корреспонденты (1967);
- Изге Марк ордены кавалеры (Венеция, 1987)[18].
Фәнни хезмәтләр
үзгәртүМәкаләләр
үзгәртү- Пиотровский Б. Б. Идеологические формы укрепления царской власти в Древнем Египте // Вопросы научного атеизма. Вып. 20. Актуальные проблемы истории атеизма и религии / Редкол. А. Ф. Окулов (отв. ред.); Акад. обществ. наук ЦК КПСС. Ин-т научного атеизма. — М.: Мысль, 1976. — С. 107—115. — 327 с. — 19 200 экз.
Искәрмәләр
үзгәртү- ↑ 1,0 1,1 Люди и судьбы. Биобиблиографический словарь востоковедов - жертв политического террора в советский период (1917-1991) — СПб: Петербургское Востоковедение, 2013. — 496 бит — (Социальная история отечественной науки о Востоке) — ISBN 978-5-85803-225-0
- ↑ 2,0 2,1 Пиотровский Борис Борисович // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / мөхәррир А. М. Прохорова — 3-е изд. — Москва: Советская энциклопедия, 1969.
- ↑ Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: اوپن ڈیٹا پلیٹ فارم, платформа відкритих даних, платформа открытых данных, plateforme de données ouvertes, piattaforma di dati aperti, Opendata-Plattform, otevřená data platforma, åben-data-platform, տվյալների բաց շտեմարան, platforma za odprte podatke, plataforma de datos abierta, plataforma de dados aberta, платформа адкрытых даных, платформа на отворените данни, platforma otwartych danych, ашық деректер платформасы, ачык маалыматтарды платформа, açıq məlumat platforması, ochiq ma'lumotlar platforma, açık verilerin platformu, платформа отвореног података, platforma otvorenih podataka, platforma otvorenog podataka, platforma otvorených údajov, πλατφόρμα ανοικτών δεδομένων, platformu atklātā datu, platforma atvira duomenų, platvormi avatud andmete, avoimen datan foorumi, nyílt adatok platformja, პლატფორმა ღია მონაცემები, платформа за отворени податоци, нээлттэй мэдээллийн тавцан, platformă de date deschise, platformo de malferma datumoj, open data platform, плятформа адкрытых зьвестак, Усьтэм даннойёслэн платформазы, асыҡ мәғлүмәт платформаһы, açıq malümat platforması, açıq malümat platforması, ачык малюмат платформасы, öppen dataplattform, платформаи додаҳои боз, ачык кӧргӱзӱлердиҥ платформазы, гом бæрæггæнæнты платформæ — 2011.
- ↑ V. Ya. Petrukhin Piotrovsky, Boris // Grove Art Online / J. Turner — [Oxford, England], Houndmills, Basingstoke, England, New York: OUP, 2017. — doi:10.1093/GAO/9781884446054.ARTICLE.T067792
- ↑ Annuaire prosopographique : la France savante / мөхәррир B. Delmas — 2009.
- ↑ SELIBR — Национальная библиотека Швеции, 2012.
- ↑ Пиотровский Борис Брониславович
- ↑ Семёнов В. Пиотровские в Оренбурге // Вечерний Оренбург, № 13, 13 мая 2011
- ↑ Семёнов О. Планета Пиотровских 2016 елның 21 сентябрь көнендә архивланган. // Альманах «Гостиный двор», 9 декабря 2012
- ↑ История ОИФН РАН
- ↑ Могила Б. Б. Пиотровского на Смоленском православном кладбище
- ↑ Мемориальная доска Б. Б. Пиотровскому в Санкт-Петербурге. Сайт «Герои страны»
- ↑ Савельзон В. 14 февраля 100 лет со дня рождения академика Бориса Пиотровского (1908—1990) // Оренбургской области блог, 26 февраля 2008
- ↑ Решение Оренбургского городского Совета от 09.06.2006, archived from the original on 2014-09-12, retrieved 2021-11-11
- ↑ Архив выставок: Официальное свидетельство о присвоении имени малой планете. 11 апреля 1997 г.. әлеге чыганактан 2014-09-12 архивланды. 2014-09-11 тикшерелгән.
- ↑ Minor Planet Center, The International Astronomical Union: Database page for (4869) Piotrovsky
- ↑ Minor Planet Circular M.P.C. 29144, 1997 Feb. 22 (p. 236 of 260)
- ↑ Архив выставок: Мэр города Венеции вручает грамоту. 20 сентября 1987 г.. әлеге чыганактан 2014-09-12 архивланды. 2014-09-11 тикшерелгән.
Әдәбият
үзгәртү- Пиотровский Борис Борисович // Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978.
- Коростовцев М. А., Гурина Н. Н. 70-летие академика Б. Б. Пиотровского // Вопросы истории. — 1978. — № 2;
- К 70-летию академика Б. Б. Пиотровского // История СССР. — 1978. — № 2;
- Луконин В. Г., Тихвинский С. Л. 75-летие академика Б. Б. Пиотровского // Вопросы истории. — 1983. — № 1;
- Ковальченко И. Д., Суслов В. А., Тихвинский С. Л. К 75-летию академика Б. Б. Пиотровского // История СССР. — 1983. — № 1;
- Алянский Ю. Ленинградские легенды. — Л., 1985;
- К 80-летию академика Б. Б. Пиотровского // История СССР. — 1988. — № 1;
- 80-летие академика Б. Б. Пиотровского // Вопросы истории. — 1988. — № 2;
- Борис Борисович Пиотровский. — М.: Наука, 1990. — (Материалы к биобиблиографии учёных СССР. Сер. истории; Вып. 19).
- Б. Б. Пиотровский [некролог] // Новая и новейшая история. — 1991. — № 1;
- Памяти Б. Б. Пиотровского // История СССР. — 1991. — № 2;
- Пиотровский Б. Б. Страницы моей жизни. — СПб.: Наука, 1995. — 288 с. — 7000 экз. — ISBN 5-02-028205-7. (2-е изд. 2002)
- Зуев В. Ю. Борис Борисович Пиотровский // Портреты историков: время и судьбы / отв ред. Г. Н. Севостьянов. — М.: Наука, 2004. — Т. 3. — С. 236—268.
- Пиотровский Ю. Ю. Крупный человек крупной эпохи // Российская археология. — 2008. — № 4;
- Б. Б. Пиотровский: Материалы к биографии: к 100-летию со дня рождения. — СПб., 2008.
Сылтамалар
үзгәртү- РФА рәсми сайтында Борис Борисович Пиотровский профиле
- Әрмәнстан Республикасының Милли фәннәр академиясе рәсми сайтында Борис Борисович Пиотровский профиле
- РФА Мисыр тикшеренүләр үзәге сайтында мәкалә 2016 елның 5 март көнендә архивланган.
- «Люди и судьбы» биобиблиографик сүзлегендә мәкалә
- РФА архивында тарихи белешмә
- К 75-летию академика Бориса Борисовича Пиотровского // «ВДИ», 1983, № 2
- 100 лет со дня рождения академика Бориса Пиотровского
- Борис Борисович Пиотровский (1908—1990) и раскопки Кармир Блура
- Меликишвили Г. А. Рецензия на монографию «Кармир-блур»
- Витоль А. Я. Невысказанные мысли. Постижение вечности 2015 елның 5 апрель көнендә архивланган.
- Лебедева Е. Э. Б. Б. Пиотровский и Кармир-блурская археологическая экспедиция 2015 елның 2 апрель көнендә архивланган.
- Список трудов Б. Б. Пиотровского
- Крепость Тейшебаини — урартский центр VII в. до н. э. 2015 елның 2 апрель көнендә архивланган.
- А между тем прошло уже более 2500 лет… (Б. Б. Пиотровский и Кармир-блурская экспедиция) 2015 елның 2 апрель көнендә архивланган.