Рига

Ри́га (латыш. Rīga) – Латвиянең башкаласы һәм Балтия илләрендәге иң эре шәһәр. Халык саны 713 270 мең кеше.

Рига
лат. Rīga
Байрак	Илтамга[d]
Нигезләнү датасы	1201
Рәсми исем	Rīga
... хөрмәтенә аталган	Рига (река)[d]
Демоним	Rigoise, Rigois, Rižan һәм Rižanka
Нигезләүче	Альберт Буксгевден[d]
Рәсми тел	латыш теле
Дөнья кисәге	Европа
Дәүләт	Латвия
Нәрсәнең башкаласы	Латвия, Ливонская конфедерация[d], Лифляндия губернасы, Рижская губерния[d], Курләндия һерсоглыгы[d], Рига өязе[d], Вольный город Рига[d], Латвийская Республика[d], Латвия Совет Социалистик Республикасы, Балтийское герцогство[d] һәм Остланд рейхскәмисәрияте[d]
Административ-территориаль берәмлек	Латвия
Сәгать поясы	EEDT[d] һәм DAZD[d]
Диңгез, күл яки елга эчендә яки янында урнашуы	Рига култыгы, Көнбатыш Двина, Кишэзерс[d], Булльупе[d], Sarkandaugava[d], Вецдаугава (залив)[d], Юглское озеро[d], Маза Даугава[d], Милгравис[d] һәм Марупите[d]
Геомәгълүматлар	Data:Latvia/Riga.map
Хөкүмәт башлыгы	Вилнис Кирсис[d]
Канунбирү органы	Рижская дума[d]
Әгъзалык	Тарихи шәһәрләр лигасы[d], Бөтендөнья мирас шәһәрләре оешмасы[d] һәм Union of the Baltic Cities[d]
Халык саны	605 273 (1 гыйнвар 2024)
Әлеге административ-территориаль берәмлеккә керүче авыллар	Браса[d], Болдерая[d], Даугавгрива[d], Дзирциемс[d], Ильгюциемс[d], Иманта[d], Клейсты[d], Булли[d], Волери[d], Засулаукс[d], Агенскалнс[d], Атгазене[d], Бишумуйжа[d], Бебербеки[d], Биерини[d], Катлакалнс[d], Мукупурвс[d], Спилве[d], Плескодале[d], Салас[d], Шампетерис[d], Торнякалнс[d], Зиепниеккалнс[d], Золитуде[d], Чиекуркалнс[d], Яунциемс (микрорайон)[d], Кундзиньсала[d], Мангальсала[d], Межапарк[d], Милгравис[d], Петерсала-Андрейсала[d], Саркандаугава[d], Трисциемс[d], Вецаки[d], Вецдаугава[d], Вецмилгравис[d], Старый город Риги[d], Центр[d], Берги[d], Брекши[d], Букулты[d], Дрейлини[d], Югла[d], Межциемс[d], Пурвциемс[d], Скансте[d], Сужи, Тейка[d], Авоты[d], Дарзциемс[d], Дарзини[d], Гризинькалнс[d], Шкиротава[d], Плявниеки[d], Кенгарагс[d], Латгале[d], Румбула[d] һәм Кипсала[d]
Диңгез дәрәҗәсе өстендә биеклек	6 ± 1 метр
Номиналь тулаем эчке продукт	17 647 619 000 €
Кеше башына ТЭП	28 943 €
Кардәш шәһәр	Киев, Вилнүс һәм Тбилиси
Нәрсә белән чиктәш	Юрмала, Марупский край[d], Олайнский край[d], Кекавский край[d], Саласпилсский край[d], Ропажский край[d], Адажский край[d], Гаркалнский край[d], Царникавский край[d], Бабитский край[d], Марупский край[d], Кекавский край[d] һәм Стопиньский край[d]
Кулланылган тел	латыш теле һәм рус теле
Бүләкләр	Культурная столица Европы[d] (2014)
Телгә алынган хезмәтләр	Civilization V[d]
Мәйдан	304 км² (1 гыйнвар 2024), 253,05 км² (1 гыйнвар 2024)
Почта индексы	LV-1000
Рәсми веб-сайт	riga.lv
Мультимедиа агымы URL-ы	balticlivecam.com/cameras/latvia/riga/panorama-of-riga/
Һәйкәлләр исемлеге	Cultural heritage monuments in Central District, Riga[d], Cultural heritage monuments in Kurzeme District, Riga[d], Охраняемые государством памятники культуры в Латгальском предместье Риги[d], Cultural heritage monuments in Vidzeme Suburb, Riga[d], Cultural heritage monuments in Zemgale Suburb, Riga[d], Cultural heritage monuments in Northern District, Riga[d] һәм Cultural heritage monuments in Vecrīga, Riga[d]
Феноменның икътисады	economy of Riga[d]
Феноменның демографиясе	население Риги[d]
Җирле телефон коды	66-67
Номер тамгасы коды	LV
Монда җирләнгәннәр төркеме	[d]
Объектның күренешләре өчен төркем	[d]
Рига Викиҗыентыкта

География

Көнбатыш Двина елгасының ике ярында, Рига култыгындагы тамагыннан ерак түгел урнашкан.

Климат

Рига (1981—2010 еллар нормасы) климаты
Күрсәткеч	Гый	Фев	Мар	Апр	Май	Июн	Июл	Авг	Сен	Окт	Ноя	Дек	Ел
Абсолют максимум, °C	10,2	13,5	20,5	27,9	30,4	32,5	34,1	33,6	29,4	23,4	17,2	11,5	34,1
Уртача максимум, °C	−0,5	−0,4	4,0	11,1	17,3	20,3	22,9	22,0	16,5	10,5	4,1	0,6	10,7
Уртача температура, °C	−2,7	−3	0,5	6,3	12,0	15,4	18,2	17,3	12,4	7,3	2,1	−1,5	7,0
Уртача минимум, °C	−5	−5,7	−2,6	2,0	7,1	10,9	13,7	13,0	8,7	4,6	0,1	−3,6	3,6
Абсолют минимум, °C	−33,7	−34,9	−23,3	−11,1	−5,3	−1,2	4,0	−0,5	−4,1	−8,7	−18,9	−31,9	−34,9
Явым-төшем нормасы, мм	39	32	35	34	48	70	82	76	71	74	58	50	669
Су температурасы, °C	0	0	1	5	10	17	21	23	21	15	10	5	11
Чыганак: Погода и климат, Туристический портал

Тарих

• 1201 – Ригага нигез салына.
• 1282 – Рига, Лүбек һәм Висбю шәһәрләре Ганза сәүдә берлегенә керәләр.
• 1561 елга кадәр шәһәр белән Рига архиепископлары идарә итә.
• 1561–1581 – Рига ирекле шәһәр була.
• 1581–1621 – Речь Посполита заманасы.
• 1621–1711 – Швеция заманасы.
• 1711– Төньяк сугыштан соң (1700–1721) Рига Россия империясе составына кертелә (1918 елга кадәр).
  • 1713–1783 – Рига губерниясе үзәге.
  • 1783–1796 – Рига наместничествосы үзәге.
  • 1796–1918 – Лифляндия губерниясе үзәге.
• 1918–1940 – Латвия Республикасы башкаласы.
• 1940–1941 – Латвия ССР башкаласы.

Бөек Ватан сугышы

• 25 июньдә 4-нче танк төркеме Екабпилс шәһәренә һәм Даугавпилска, ә Вермахтның 18-нче армиясе Ригага һөжүм итә.
• 1 июльне 18-нче алман армиясе Риганы басып алды
• 1941–1944 – Рейхскомиссариат Остланд башкаласы.
  • 37-нче укчы дивизиясе Риганы азат итүдә катнашкан.
• 1944–1990 – Латвия ССР башкаласы.
• 1991 елдан – Латвия башкаласы.

Шәһәрдә туган танылган кешеләр

Латышлар

• Альфред Лепа, ВКП (б) Татарстан өлкә комитеты 1 нче сәркатибе (1933-1937).

Урыслар

• Владимир Алафузов, адмирал.

Татарлар

• Зөфәр Зәйнуллин (1958), җәмәгать эшлеклесе, эшмәкәр, һөнәри хәрби, техник фәннәр докторы. «Чишмә» җәмгыяте рәисе.
• Зөлфирә Трегулова, Третьяков галереясы (Мәскәү) җитәкчесе (2015).

Рига мәчете урнашкан бина

Дин

• Рига мәчете / Латвия Ислам мәдәни үзәге