Wikipedia

Рашизм

Рашизм, шулай ук рашизым (рус. рашизм, ингл. Rashism, ruscism, әйтелеше: [rɐˈʂɨzm]; «Россия» һәм «фашизм»[7] тоташуы нигезендә барлыкка килгән) — Россиянең фашистик илгә әверелүен раслау. Бу күренеш россиялеләрнең «махсус цивилизация миссиясе» идеяларына нигезләнә; Мәскәү өченче Рим һәм рус колониализмы төшенчәләре белән тыгыз бәйләнгән.[8][9][10] Бу шулай ук Россия хәрби агрессиясен яклаучыларны ачыклау өчен киң кулланылган дәгъва.[11]

Россиянең Украинага бәреп керүе (2022)
Россия гаскәрләренең 2022 елда Украинага бәреп керерүендә Россия кораллы көчләрендә кулланылган билге.
Россиянең Украинага бәреп керүе (2022)
Россия гаскәрләренең 2022 елда Украинага бәреп керүе символы буларак кабул ителгән Z хәрефле Георгий тасмасы.
Фейсбук челтәрендә урнаштырылган плакат
2022-нче елда Россиянең Украинага һөҗүм вакытында җимерелгән «Z» символлы Россия танкы. Z символы Россия кораллы көчләре һәм сугыш яклы руслар тарафыннан киң кулланыла, һәм ул фашист свастика белән чагыштырыла[1][2][3][4][5][6]

Термин тарихы

Бу күренешне беренче тапкыр Чечен Ичкерия Республикасы президенты Җохар Дудаев тасвирлады,[12][13] Россиянең Кавказдагы хәрби хәрәкәтен кискен уң тарафтагы идеологиянең чагылышы итеп күрде. Дудаев сүзләре буенча,[14] «Рашизм — Бөек Россия шовинизмына, рухсызлыкка һәм әхлаксызлыкка нигезләнгән нәфрәт идеологиясе. Ул фашизмнан, расизмнан һәм милләтчелек кебек формаларыннан кешегә дә, табигатькә карата да күпкә кыргыйрак булуы белән аерылып тора. Ул бар нәрсәне һәм һәркемне юк итүгә, янган җир тактикасына нигезләнгән».

Бу термин рәсми булмаган түгәрәкләрдә 2008-нче елда, Рус-Грузия сугышы вакытында киң кулланылган.[15][16] Бу термин массакүләм мәгълүмат чараларында Кырым ярымутравын Кырымны Россия Федерациясе белән аннексияләү вакытында,[17] 2014-нче елның 17-нче июлендә Донецк янындагы Boeing 777 очкычын Украинада төшүе һәм 2014-нче елда Рус-Украина сугышы башлануы белән киң таралыш таба.[18][19]

Тимоти Снайдер Путин һәм аның режимы идеологиясенә фәлсәфәче Иван Ильин йогынты ясаган дип саный.[20][21][22][23] Россия академигы Владислав Иноземцев Россияне фашистлар дәүләте дип саный, шуңа күрә хәзерге Россиянең сәяси режимын фашистик дип атый.[24] Милләтчелекне һәм милләтләрне өйрәнүче поляк галиме Томаш Камуселла һәм The Daily Telegraph журналисты Алистер Хит хәзерге рус авторитар сәяси режимын Путин фашизмы дип тасвирлыйлар.[25][26] Мария Снеговая да Путин җитәкчелегендәге Россия фашистик режимга нигезләнгән дип таный.[27][28]

2022 Россиянең Украинага һөҗүме

Рашизм һәм рашист атамалары Украинаның хәрби һәм политик элиталары, шулай ук журналистлар, тәэсир итүчеләр, блогерлар һ.б. арасында киң кулланыла.[29][30][31] Мәсәлән, Милли Куркынычсызлык һәм Оборона Советы Секретаре Олексий Данилов бу сүзнең Россиянең Украинага каршы агрессиясен сурәтләгән урыс яки Путин фашизмы мәгънәсендә кулланылуы яклы. Ул шулай ук рашизмның фашизмнан күпкә начаррак булуын искәртте.[32]

«Бүген мин барлык журналистларга да „рашизм“ сүзен кулланырга өндәп торам, чөнки бу дөнья тарихында Путин әфәнде ясаган яңа күренеш — фашистлардан әллә ни аерылмаган заманча рашистлар. Мин моның сәбәбен шулай аңлатырмын: моңа кадәр һава бомбалары, андый җиһазлар булган шәһәрләрне юк итү мөмкинлеге булмаганга, андый көч юк иде. Хәзер бөтенләй башка мөмкинлекләр һәм алар моны кешелексез итеп кулланалар» — дип әйтә Олексий Данилов.[33]

2022 елның 14 апрелендә Украинаның Югары Радасы Россия Федерациясен тоталитар неонацист режимы булган террористик дәүләт дип таныды һәм аның пропагандасын, шулай ук Россиянең Украинага каршы агрессиясен пропагандалауны тыйды.[34]

Яклаучылар

 
Александр Дугин, Рашизм идеологы итеп сурәтләнә

Урыс фашисты[35][36] Александр Дугин үзенең «Геосәясәтнең нигезләре: Россиянең геосәяси киләчәге» китабында Россиянең хәрби, полиция һәм тышкы сәясәт элитасына зур йогынты ясаган, Украина Россия белән кушылырга тиеш, чөнки «Украина» дәүләтнең геосәяси мәгънәсе юк, билгеле бер мәдәни импорт яки универсаль әһәмияте, географик уникальлеге, этник үзенчәлеге юк, аның кайбер территориаль амбицияләре бөтен Ауразия өчен зур куркыныч тудыра, һәм Украина проблемасын чишмичә, гомумән мәгънәсез. континенталь сәясәт турында яза. Украинага бәйсез булып калырга рөхсәт ителергә тиеш түгел, гәрчә кордон санитариясе булса гына, әмма әле ул да рөхсәт ителмәгәне хәерле.[37] Бу китап Владимир Путинның тышкы сәясәтендә йогынты ясаган булырга мөмкин, һәм ахыр чиктә 2022-нче елда Россиянең Украинага һөҗүменә китерүчеләрнең берсе буларак санала.[38]

Оксфордның Россия эшләре буенча белгече Самуэль Рамани әйтүенчә, РИА яңалыклар бастырган «Россия Украинада нәрсә эшләргә тиеш» дигән мәкалә «Мәскәү Кирмәненең төп агымын күрсәтә».[39] Гомум Аурупа яклы медиа Еврпактивка караганда, Сергейцев «хәзерге Россия фашизмы идеологларының берсе».[40] Латвия Тышкы эшләр министрлыгы башлыгы Эдгарс Ринкевич мәкаләне «гади фашизм» дип атады.[41]

2022 елның мартында Йель тарихчысы Одд Арне Вестад Путинның Украина турындагы сүзләренә охшаган, Гарвард журналисты Джеймс Ф. Смит моны «үткән империя көчләренең колониаль раса аргументлары, XIX гасыр ахыры һәм ХХ йөз башы идеялары», дип йомгаклады.[42]

Тасвирламасы һәм үзенчәлекләре

Сәясәт белгече Станислав Белковский Рашизмның анти-фашизм булып яшерелгәнен, ләкин фашист йөзе һәм асылы бар дип искәртә.[43] Сәясәт белгече Руслан Ключник билгеләп үткәнчә, бу күренеш Россия элитасы Көнбатыш стандартларына мөрәҗәгать итмичә, әмма Россиянең дәүләт төзү традицияләрен исәпкә алып үз «суверен демократиясен» төзергә хокуклы дигән фикердән гыйбарәт. Россиядә административ ресурслары демократик фасадны саклау чараларының бер коралы, ул гражданнар ихтыярын абсолют манипуляцияләү механизмын үз эченә яшерә.[43]

Россия сәясәт белгече Андрей Пионтковский шуны раслый ки, рашизм идеологиясе нацизмга охшаш, Президент Владимир Путин чыгышы Адольф Гитлер фикерләрен чагылдыра.[44][44]

Америка тарихчысы һәм сәясәт галиме Александр Дж. Мотил сүзләре буенча, рус фашизмы түбәндәге үзенчәлекләргә ия:[45]

  • Традицион авторитаризмнан һәм тоталитаризмнан аерылып торган демократик булмаган сәяси система;
  • Статизм һәм гипермилләтчелек;
  • Лидерның «артык ирлек» культы (аның батырлыгына, сугышчанлыгына һәм физик кыюлыгына басым ясау);
  • Режимга һәм аның лидерына гомуми популяр ярдәм.

Профессор Олександр Костенко сүзләре буенча, рашизм — ул «иллюзияләргә нигезләнгән һәм Россия җәмгыяте мәнфәгатьләрен дөрес аңламаган өчен, теләсә нинди үзбашчалыкның кабул ителүен аклау» идеологиясе. Тышкы сәясәттә расизм үзен күрсәтә: аерым алганда, халыкара хокук принципларын бозып, аның тарихи хакыйкатьнең версиясен Россия файдасына гына куллана, БМО Куркынычсызлык Советында вето хокукын боза һ.б. Эчке сәясәттә расизм — кеше фикер йөртү иреге хокукын бозу, „төрле хәрәкәт“ әгъзаларын эзәрлекләү, массакүләм мәгълүмат чараларын, үз халкын дөрес булмаган мәгълүмат белән тәэмин итү һ.б.» Олександр Костенко шулай ук Рашизмны социопатиянең бер чагылышы дип саный.[46]

Россиянең башка халыкларында чагылышы

Татар сәясәт белгече Руслан Айсин сүзләре буенча, Украинада үзләре кылган кыргыйлыкны, кешелексез җинаятьне Россия хөкүмәте чеченнарга гаеп итеп аударырга тырыша. Шулай ук халыкта COVID-19 таҗлы вирус эпидемиясе уяткан нәфрәтне Россия хөкүмәте украин милләтчеләренә борса, моннан соң аны эчке дошман булып күзалланган Россия халыкларына борырга мөмкин, дип уйлый.[47]

Шулай да карагыз

Искәртмәләр

  1. ↑ Rashism or why russians are the new Nazi (en-US).
  2. ↑ The letter Z is a symbol that the rashists chose by chance, like Hitler in his time, a solar sign of Hinduism, said on the air of Radio NV marketing Andrii Fedorov. (uk).
  3. ↑ "Ordinary russicism": Putin openly and consistently imitates Hitler (uk).
  4. ↑ Ordinary ruscism. As one letter captured and nazificated Russia.
  5. ↑ Z is a Nazi symbol of self-destruction (uk).
  6. ↑ New swastika: why the Russians chose the letter Z (uk).
  7. ↑ Міщенко, Михайло (1 March 2022). Рашизм і фашизм: знайдіть дві відмінності. әлеге чыганактан 2022-03-03 архивланды. 2022-04-18 тикшерелгән.
  8. ↑ Gregor, A. James (1998). «Fascism and the New Russian Nationalism».
  9. ↑ Is Putin's Russia Fascist? (23 April 2015).
  10. ↑ The antisemitism animating Putin's claim to 'denazify' Ukraine | Jason Stanley (26 February 2022).
  11. ↑ Ідеологія рашизму має бути засуджена світом, як нацизм і фашизм – історик.
  12. ↑ Русизм — шизофреническая форма мании мирового господства | АРГУМЕНТ.
  13. ↑ I warned my people the Russians would use planes and tanks against us, but that we would triumph because of the spirit of our nation, by Angus Roxburgh, The Guardian
  14. ↑ Dzhokhar Dudayev: What is Ruscism?" by Chechenpress
  15. ↑ Росія і рашисти: хто стоїть за спиною Путіна | Expres.online.
  16. ↑ Настоящий "рашизм": в России составляют списки евреев, которых нужно депортировать как "несогласных" с Путиным.
  17. ↑ законы, Конфликты и. Рашизм – не пройдет, или трудно быть человеком.
  18. ↑ Томенко назвал борьбу с рашизмом новым серьезным мировым испытанием (18 July 2014).
  19. ↑ Остановить рашизм. Новый урок для мира.
  20. ↑ Snyder, Timothy. Opinion | How a Russian Fascist Is Meddling in America's Election (en-US) (20 September 2016).
  21. ↑ Nikiforuk, Andrew (25 February 2022). Meet the Face of Global Fascism (English).
  22. ↑ Understand Putin by understanding his favourite thinkers (5 April 2018).
  23. ↑ Timothy Snyder: "God Is a Russian" | Russian, East European, & Eurasian Studies at Yale.
  24. ↑ Inozemtsev, Vladislav. Putin's Russia: A Moderate Fascist State by Vladislav Inozemtsev (en-US).
  25. ↑ Kamusella, Tomasz. Putin's Fascism.
  26. ↑ Heath, Allister. Putin's monstrous new fascism has destroyed the globalised world order (en-GB) (9 March 2022).
  27. ↑ Is Putin's Russia Fascist? (en-US) (23 April 2015).
  28. ↑ Snegovaya, Maria. Is it Time to Drop the F-Bomb on Russia? Why Putin is Almost a Fascist (en-US).
  29. ↑ Рашисти готуються відновити наступ у напрямку Києва: як минула доба на фронті (uk).(үле сылтама)
  30. ↑ "Рашисти будуть вигнані з нашої землі": Ігор Кондратюк підтримав ЗСУ (uk).
  31. ↑ Рашисти влаштували бомбардування території Білорусі | Defense Express (uk).
  32. ↑ Рашизм – нове явище, вони вже перевершили фашистів, — Данілов про жорстокість окупантів (uk).
  33. ↑ {{Cite web |date=2022-03-11 |title=Данілов за використання слова "рашизм" для визначення агресії Росії проти України |url=https://ukranews.com/ua/news/840703-danilov-za-vykorystannya-slova-rashyzm-dlya-vyznachennya-agresiyi-rosiyi-proty-ukrayiny |access-date=2022-03-11 |website=ukranews_com |language=uk{{il}
  34. ↑ Рада визнала Росію неонацистською державою-терористом та заборонила її пропаганду (uk) (2022-04-14). 2022-04-14 тикшерелгән.
  35. ↑ Аргумент.уа: Профессор Дугин, обычный русский фашист.
  36. ↑ Le Raspoutine de Poutine. Chantre d'un fascisme panslave, l'ultranationaliste Alexandre Douguine est un conseiller occulte du chef du Kremlin. Son but ? Annexer une partie de l'Ukraine et reconstituer l'empire russe.— Article publié dans le Nouvel Observateur le 30 avril 2014. әлеге чыганактан 2014-10-06 архивланды. 2022-04-18 тикшерелгән.
  37. ↑ «Aleksandr Dugin's Foundations of Geopolitics». архив күчермәсе (PDF), Archived from the original on 2016-06-07, retrieved 2022-04-18 
  38. ↑ Aleksandr Dugin: The far-right theorist behind Putin's plan.
  39. ↑ 'Genocide masterplan': Experts alarmed after Kremlin intellectual calls for 'cleansed' Ukraine.
  40. ↑ Rukomeda, Roman (6 April 2022). 'The whole world can observe the clash of civilization and anticivilization'.
  41. ↑ Цензор.НЕТ. Звичайний фашизм, — глава МЗС Латвії щодо статті "Що Росія має зробити з Україною" (uk).
  42. ↑ Smith, James F.. Are we entering another Cold War? Probably not—but it could be even worse, Harvard Kennedy School (March 8, 2022).
  43. ↑ 43,0 43,1 Error on call to Template:cite web: Parameters url and title must be specified.
  44. ↑ 44,0 44,1 Empty citation (help) 
  45. ↑ Війни творять нації, а народні війни творять непереможні нації. Олександр Мотиль — Локальна історія (uk).
  46. ↑ Олександр КОСТЕНКО (18 March 2014). Що таке "рашизм"? (uk). Газета «День».
  47. ↑ "Милли юнәлештә тагын бер һөҗүм булырга мөмкин". Сугыш Башкортстанга ничек тәэсир итәр?. Azatlıq radiosı (2022-04-11).

Чыганаклар

Чыганак — https://tt.wikipedia.org/w/index.php?title=Рашизм&oldid=4123940