Котлас
Котлас (рус. Котлас) — Архангельск өлкәсендә шәһәр, Котлас районының административ үзәге.
| Котлас | |
| рус. Котлас | |
| Байрак[d] | |
.png) | _2007.png) |
| Нигезләнү датасы | 1890 |
|---|---|
 | |
| Дәүләт |
 Россия[1] |
| Нәрсәнең башкаласы | Городской округ Котлас[d][1] |
| Административ-территориаль берәмлек | Городской округ Котлас[d][1] |
| Сәгать поясы | UTC+03:00 |
| Халык саны | 56 122 (2023)[2] |
| Диңгез дәрәҗәсе өстендә биеклек | 80 метр |
| Кардәш шәһәр | Северодвинск[3] |
| Мәйдан | 68 км² |
| Почта индексы | 165300–165313 һәм 165300 |
| Рәсми веб-сайт | kotlas29.gosuslugi.ru(рус.) |
| Беренче язма телгә алу | 1617 |
| Җирле телефон коды | 81837 |
| Шәрәфле ватандашлар төркеме | [d] |
| Монда җирләнгәннәр төркеме | [d] |
 | |
 Котлас Викиҗыентыкта | |
Халык саны — 60 562 кеше, буйсындырылган торак пунктлары белән — 73 516 кеше.[4]
География
үзгәртүКотлас Вычегданың Төньяк Двинага кушылу урынында, Архангельсктан 600 километр көньяк-көнчыгыштарак урнаша. Төньяк тимер юлының Котлас узел станциясе; «Котлас» аэропорты.
Шәһәр аша Р157 (Урень — Шарья — Никольск — Котлас), һәм Котлас — Сольвычегодск — Коряжма — Сыктывкар автоюллар баралар.
| Котластан башка шәһәрләр кадәр ераклыгы (автоюллар буенча) | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Архангельск ~ 585 км | Воркута ~ 1185 км (тимер юл буенча) Сольвычегодск ~ 22 км |
||||||||
| Вельск ~ 483 км Петрозаводск ~ 1025 км |
 |
Коряжма ~ 25 км Сыктывкар ~ 326 км |
|||||||
| Санкт-Петербург ~ 1175 км | Бөек Устюг ~ 62 км Түбән Новгород ~ 679 км |
Киров ~ 580 км | |||||||
Климат
үзгәртү- Уртача еллык температура — +2,0 °C
- Уртача еллык җил тизлеге — 3,2 м/с
- Уртача еллык һава дымлылыгы — 79%
| Котлас климаты | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Күрсәткеч | Гый | Фев | Мар | Апр | Май | Июн | Июл | Авг | Сен | Окт | Ноя | Дек | Ел |
| Абсолют максимум, °C | 5,5 | 4,3 | 14,5 | 26,9 | 31,7 | 33,9 | 35,5 | 35,2 | 28,7 | 21,6 | 10,6 | 5,5 | 35,5 |
| Уртача максимум, °C | −9,6 | −7,6 | −0,1 | 7,9 | 15,6 | 20,9 | 23,5 | 19,5 | 13,0 | 5,3 | −3,1 | −7,4 | 6,5 |
| Уртача температура, °C | −13 | −11,4 | −4,6 | 2,5 | 9,3 | 14,9 | 17,6 | 14,1 | 8,6 | 2,5 | −5,6 | −10,5 | 2,0 |
| Уртача минимум, °C | −16,8 | −15,3 | −8,9 | −2,2 | 3,6 | 9,1 | 12,0 | 9,5 | 5,0 | 0,0 | −8,3 | −13,8 | −2,2 |
| Абсолют минимум, °C | −47,1 | −44,9 | −36 | −29,9 | −12,8 | −3 | −0,8 | −3,6 | −7,1 | −22,5 | −36,8 | −44,9 | −47,1 |
| Явым-төшем нормасы, мм | 37 | 29 | 28 | 31 | 47 | 68 | 74 | 65 | 53 | 52 | 49 | 43 | 576 |
| Чыганак: Һава торышы һәм климат | |||||||||||||
Тарих
үзгәртү
1379 елда хәзерге Котлас тирәсендә Стефан Пермский комилар арасында христиан динен таратырга башлаган.
Котлас 1899 елда Пырас коми авылы урынында Вятка—Котлас тимер юлының соңгы станция янындагы бистә буларак нигезләнә.
1917 елда станция янындагы бистә һәм якындашы өч авыл берләштерү юлы белән шәһәр статусын ала.
1920-1950-елларда — репрессияләнгәннәр һәм раскулаченныйлар өчен озату пункты.
1941 елда Коноша — Котлас — Воркута (Печора тимер юлы) тимер юлы эксплуатациягә бирелә.
1943 елда ГУЛаг системасына кергән Котлас хезмәт белән төзәтү лагере (Котласлаг) оештырыла.[5]
1950-елларда Котлас составына Лименда шәһәр тибындагы бистәсе кертелә.
Халык
үзгәртү| 1911[6] | 1926[6] | 1931[6] | 1939[6] | 1959[7] | 1970[8] | 1979[9] | 1989[10] | 2002[11] | 2010[4] |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ~600 | ~4 000 | ~5 500 | ~17 300 | 52 608 | 55 661 | 61 454 | 68 021 | 60 647 | 60 562 |
Милли состав
үзгәртү| Милләт | 2002[12] | 2010[13] |
|---|---|---|
| руслар | 96,4% | 97,4% |
Икътисад
үзгәртүСуднолар төзү һәм суднолар ремонтлау заводы, агач эшкәртү комбинаты.
Электромеханика, силикат кирпеч, эре панельлы йортлар салу заводлары; ашлык продуктлары комбинаты.
Төньяк елга пароходчылыгының филиалы.
Югары уку йортлары
үзгәртү- Санкт-Петербург дәүләт су элемтәләр университетының филиалы
Кардәш шәһәрләр
үзгәртү
Искәрмәләр
үзгәртү- ↑ 1,0 1,1 1,2 ОКТМО. 185/2016. Северо-Западный ФО
- ↑ Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2023 года (с учётом итогов Всероссийской переписи населения 2020 г.) — Росстат, 2023.
- ↑ https://www.severodvinsk.info/?idmenu=237
- ↑ 4,0 4,1 архив күчермәсе, archived from the original on 2011-06-27, retrieved 2012-12-15
- ↑ http://www.memo.ru/history/NKVD/GULAG/r3/r3-207.htm
- ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 http://www.mojgorod.ru/arhangel_obl/kotlas/
- ↑ 1959 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
- ↑ 1970 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
- ↑ 1979 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
- ↑ 1989 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
- ↑ 2002 елгы Бөтенроссия җанисәбе. РФ, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
- ↑ 2002 ел сан алу базасы, archived from the original on 2015-09-15, retrieved 2014-01-17
- ↑ архив күчермәсе, archived from the original on 2015-09-15, retrieved 2014-01-17