Wikipedia

Калтасы районы

Калтасы районы (рус. Калтасинский район) — Башкортстанга керүче муниципаль район. Административ үзәге — Калтасы авылы Уфадан 202 км еракта ята. Кызыл Кама, Яңавыл, Борай, Дүртөйле районнары белән чиктәш. Күпчелек халыкны чирмешләр һәм татарлар тәшкил итә.

Калтасы районы
баш. Ҡалтасы районы
Байрак[d]
Нигезләнү датасы 20 август 1930
Сурәт
Дәүләт  Россия
Башкала Калтасы
Административ-территориаль берәмлек Башкортстан
Сәгать поясы YEKT[d] һәм UTC+05:00
Халык саны 22 634 (1 гыйнвар 2019)[1]
Нәрсә белән чиктәш Яңавыл районы, Борай районы, Дүртөйле районы һәм Кызыл Кама районы
Мәйдан 1548,35 км²
Почта индексы 4528ХХ
Рәсми веб-сайт kaltasin.bashkortostan.ru​(рус.)
Харита сурәте
Җирле телефон коды 34779
Монда җирләнгәннәр төркеме [d]
Карта
 Калтасы районы Викиҗыентыкта

Географик сыйфатлама

үзгәртү

Район урман-суарга бай. Урманнар мәйданның 33,6%ын биләп тора. Тере Танып елгасы, 119 елга, елгачык һәм чишмә. Урҗабаш, Борай, Кузбай, Калтасы, Краснохолм, Надеждино нефть ятмалары бар.

Тарих

үзгәртү

1930 елның 20 августында Үзәк башкарма комитетының карары белән барлыкка килгән. Идарә башта Кызыл Түбә авылында урнаша. 1932 елда Кызыл Кама районы белән берләштерелә. Идарә Никулга күчә. 1935 елда район яңадан икегә бүленә. Бу юлы идарә Калтасыда яңа административ бина төзелгәнче Кәлтәй авылына утыртыла.

Халык

үзгәртү

Район 77 авылны һәм 8 меңнән артык кеше яшәгән Краснохолмский «моношәһәрен» берләштерә. Иң зур авыллар: Калтасы (2009 елда 4,6 мең кеше яши), Кутерем (1,19 мең), Зур Кәлтәй (0,92 мең).

Рәсми мәгълүматларга күрә районда чирмешләр ( 45,9%), руслар (19%), татарлар (14%), башкортлар (10,2%), арлар (10.1%) яши (2010).

Демография

үзгәртү
Халык саны
1939[2][3]1959[4][3]1970[5][3]1979[6][3]1989[7][3]1990[8]1995[8]2000[8]2001[8]2002[9][3]
47 011↗47 044↗71 494↘32 743↘27 705↘27 336↗28 640↗29 625↗29 627↘28 881
2003[8]2004[8]2005[8]2006[8]2007[8]2008[10]2009[11]2010[12]2012[13]2013[14]
↘28 840↘28 657↘28 460↘28 450↘28 298↘28 294↘28 282↘26 268↘25 638↘25 211
2014[15]2015[16]2016[17]2017[18]1 гый 2018[19]1 гый 2019[1]2021[20]
↘24 725↘24 391↘24 035↘23 613↘23 063↘22 634↘22 168

Танылган кешеләр

үзгәртү

Мәгариф өлкәсе

үзгәртү

Урта белем

үзгәртү

2008-09 уку елында Калтасы районында 27 мәктәп: 15 урта, 12 төп эшләгәннәр. Укучылар саны – 3931. Милләтләре буенча беренче урында мари балалары – 1989 (50,6%), икенче урында татарлар – 819 (20,8%), өченче урында арлар – 368 (9,4%). Район мәктәпләрендә дүрт телдә (мари, татар, удмурт, рус телләрендә) укыту алып барыла.

Районда татар теленә мөнәсәбәт бер дә кешечә диярлек түгел. Бары 5 мәктәптә татар телен укыту оештырылган, дәресләргә 232 бала йөргән. Бу – укучы татар балаларының 27%ы.

Мари телендә 27 мәктәптә 451 укучы укый (мари баласының 23%ы). Мари телен предмет буларак 983 бала укый (49%). Гомумән 30 мәктәптә мари телен һәм әдәбиятын 1432 бала укый (72%). 5 мәктәптә 78 бала удмуртча укый (22%), барлыгы 7 мәктәптә 235 бала удмурт телен укый,колачлау өлеше — 63 %.[21]

Һөнәри белем

үзгәртү

Уфа механика-технология колледжының Краснохолмский урындагы оешмасы 2003 елдан эшли. Әйләнә-тирә районнарны белгечләр белән тәэмин итә, 350 укучысы бар.

Мәгариф

үзгәртү

Район газетасы «Заря» — «Ӱжара» рус һәм мари телләрендә чыгарыла.

Искәрмәләр

үзгәртү
  1. ↑ 1,0 1,1 Численность населения муниципальных образований Республики Башкортостан — 2019.
  2. ↑ СССР җанисәбе (1939)
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 Население Башкортостана:XIX-XXI века: статистический сборник. — 2008.
  4. ↑ СССР җанисәбе (1959)
  5. ↑ СССР җанисәбе (1970)
  6. ↑ ССҖБ җанисәбе (1979)
  7. ↑ СССР җанисәбе (1989)
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 8,4 8,5 8,6 8,7 8,8 Калтасинский район
  9. ↑ Бөтенрусия җанисәбе (2002)
  10. ↑ 1.5. Численность населения республики Башкортостан по муниципальным образованиям на 1 января 2009 года
  11. ↑ Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года
  12. ↑ Бөтенрусия халык санын алу, 2010
  13. ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям. Таблица 35. Оценка численности постоянного населения на 1 января 2012 года
  14. ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2013 года. Таблица 33. Численность населения городских округов, муниципальных районов, городских и сельских поселений, городских населённых пунктов, сельских населённых пунктов — Росстат, 2013. — 528 бит
  15. ↑ Таблица 33. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2014 года
  16. ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2015 года
  17. ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2016 года — 2018.
  18. ↑ https://web.archive.org/web/20170731141731/http://www.gks.ru/free_doc/doc_2017/bul_dr/mun_obr2017.rar
  19. ↑ 26. Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2018 года — Федераль дәүләт статистикасы хезмәте.
  20. ↑ Итоги Всероссийской переписи населения 2020 года (по состоянию на 1 октября 2021 года)
  21. ↑ http://adm-kaltasy.ru/up/files/221%20progr%20razv%20obrazov.rar(үле сылтама)

Сылтамалар

үзгәртү
Чыганак — https://tt.wikipedia.org/w/index.php?title=Калтасы_районы&oldid=4122199