Билал мәчете (Зәй)

Билал мәчете
	Мәчет
	Билал мәчете
	Билал мәчете сулда. Уң якта ― мәдрәсә бинасыБилал мәчете сулда. Уң якта ― мәдрәсә бинасы
Ил	Россия
Шәһәр	423520, Татарстан, Зәй, Кызыл Мәйдан ур., 3 А
Координатлары	55.317231, 52.064289
Дин	Ислам
Мәхәллә	ТР МДН; Зәй районы мөхтәсибәте; Иске Зәй мәхәлләсе
Бина төре	манарасы бина янында булган мәчет
Төзелеш еллары	2015—2017 еллар
	Төп даталар:; 2017 – ачылу
Халәте	гамәлдә

Билал мәчете
	Билал мәчете
Дәүләт	Россия

Билал мәчете ― Татарстанның Зәй шәһәрендә (Зәй-2, Иске Зәйдә) урнашкан ислам гыйбадәтханәсе. Шәһәрдә төзелгән 3нче мәчет ^[1]. ТР МДН карамагындагы Зәй районы мөхтәсибәте Иске Зәй мәхәлләсе җаваплылыгындагы оешма. Имамы Илсур хәзрәт Әюпов.

Бу терминның башка аңлатмалары да бар, аларны карау өчен Билал битенә күчегез.

Тарих

Иске Зәйдә урнашкан Билал мәчете һәм XVIII гасырның күренекле татар дин әһеле, галим һәм тарихчы Таҗетдин Ялчыгол исемендәге мәдрәсә бер комплекс тәшкил итә. Мәчет меценат, район советы депутаты Шамил Билал улы Минһаҗев акчасына төзелгән. Мәчет аның әтисе исемен йөртә ^[2]. Таҗетдин Ялчыголга багышланган музей да урнашкан мәдрәсә бинасы ХХ гасыр башында төзелгән һәм анда башта волость идарәсе, революциядән соң башлангыч мәктәп, аннары КПСС райкомы, Пионерлар йорты һәм поликлиника булган. Дистә еллар Иске Зәй мәхәлләсе әлеге тарихи бинада көн күргән. Шәфигулла Габидуллин мулла вазифасын алып барган. Район мөхтәсибе Сәгыйт хәзрәт Камаловның шул бинага манара куюда ярдәм сорап җитәкчеләргә мөрәҗәгать итүе зур төзелешкә этәргеч биргән^[2].

2017 елның 26 маенда Иске Зәйдә АКО ― Таҗетдин Ялчыгол исемендәге «Кама аръягы мәгърифәт үзәге» (рус. АНО ― «Закамский просветительский центр» имени Таджутдина Ялчыгола ) ачылган. Үзәкне ачу тантанасында ТР МДН мөфтие Камил хәзрәт Сәмигуллин, Зәй районы башлыгы Разиф Гали улы Кәримов катнаша. Мөфти Зәйдәге яңа музейга кыйммәтле бүләк ― Таҗетдин Ялчыгол иҗазәсенең^[3] төгәл күчермәсен тапшыра^[4].

Урнашуы

«Билал» мәчете Зәй шәһәренең тарихи өлешендә (Зәй-2, Иске Зәй бистәсендә) Мәктәп тавында урнашкан. Бистәдә 5000гә якын зәйле яши, шуларның 1200 - мөселманнар^[2].

Иске Зәйдә Дала Зәе елгасының (хәзер Зәй сусаклагычы) биек уң ярында Кызыл мәйдан урамында корылган. Каршысында ― Хач торгызу чиркәве бинасы, 50 метр читтәрәк (Орджоникидзе урамы, 55) Зәй туган як тарихы музее урнашкан.

Тасвир

Мәчет 50 кешегә исәпләнгән һәм берничә бинадан торган тулы бер архитектура комплексы тәшкил итә: манаралы мәчет, юыну йорты (тәһарәтханә), Ялчыгол мәдрәсәсе һәм Таҗетдин Ялчыголга багышланган музейдан тора. Манарасының биеклеге 30 метр.