Ашкабад
(Aşqabad битеннән юнәлтелде)
Ашкаба́д (Ашхабад, төрекм. Aşgabat, фар. عشق آباد гашикъ абад[8]) — Төрекмәнстанның башкаласы, дәүләтнең иң зур идарә-сәяси, сәнәгый, фәнни һәм мәдәни үзәге. Шәһәр аерым идарә берәмлек — вилаять (өлкә) хокуклары белән булып тора.
| Ашкабад | |
| төрекм. Aşgabat | |
| Илтамга | |
.svg) | |
| Нигезләнү датасы | 1881 |
|---|---|
 | |
| Рәсми исем | Ашхабад |
| Демоним | Achgabatais[1], Achgabataise[1] һәм Ashgabati |
| Рәсми тел | төрекмән теле |
| Дәүләт |
 Төрекмәнстан |
| Нәрсәнең башкаласы | Төрекмәнстан |
| Административ-территориаль берәмлек | Төрекмәнстан |
| Сәгать поясы | UTC+05:00 |
| Хөкүмәт башлыгы | Шамухаммет Дурдылыев[d] |
| Әгъзалык | Бөтендөнья туристик шәһәрләр федерациясе[d][2] |
| Халык саны | 1 030 063 (2022)[3] |
| Административ бүленеше | Багтыярлыкский этрап[d], Беркарарлыкский этрап[d], Büzmeýin District[d] һәм Копетдагский этрап[d] |
| Диңгез дәрәҗәсе өстендә биеклек | 219 ± 0 метр |
| Кардәш шәһәр | Әнкара, Әлбукерке, Бамако[d], Афин, Киев[4][5], Бишкәк һәм Актау |
| Мәйдан | 765 км²[6][7] |
| Почта индексы | 744000 — 744901 |
| Рәсми веб-сайт | ashgabat.gov.tm/en/ |
| |
 | |
| Феноменның икътисады | economy of Ashgabat[d] |
| Номер тамгасы коды | AG |
| Монда җирләнгәннәр төркеме | [d] |
| Объектның күренешләре өчен төркем | [d] |
 | |
 Ашкабад Викиҗыентыкта | |
Исем
үзгәртүНигезләнү 1881 елыннан 1919 елгача Асхабад исемене йөрткән. 1919—1927 елларда — Павел Полторацкий хөрмәтенә Полторацк, ә 1927 елдан — Ашхабад. Бәйсез Төрекмәнстанда аны рус телендә Ашгабат та, Ашхабад та дип атыйлар.
Халык саны
үзгәртү| 1897[9] | 1939[10] | 1959[11] | 1970[12] | 1979[13] | 1989[14] | 1995[15] | 2019[16][17] | 2022[3] |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 19 426 | ↗126 635 | ↗169 935 | ↗253 118 | ↗312 024 | ↗401 135 | ↗540 600 | ↗828 100 | ↗1 030 063 |
Кардәш шәһәрләр
үзгәртү
Архитектурасы
үзгәртү Танылган шәхесләр
үзгәртү- Рубен Восканов (1902-1971), СБКФнең Башкортстан өлкә комитеты җаваплы сәркатибе (1923-1924).
- Ираида Йосыпова (1962), композитор һәм медиарәссам, эксперименталь кино режиссеры.
- Алтыморат Ораздурдыев (1969-1997), өч тапкыр дөнья, өч тапкыр Европа, бер тапкыр Азия чемпионы булган төрекмән штангачысы.
Искәрмәләр
үзгәртү- ↑ 1,0 1,1 http://cnig.gouv.fr/wp-content/uploads/2020/02/CNT-PVM_r%C3%A9vis%C3%A9_2020-01-27-1.pdf
- ↑ https://cn.wtcf.org.cn/citys/4614-3.html
- ↑ 3,0 3,1 https://citypopulation.de/en/turkmenistan/
- ↑ https://old.kyivcity.gov.ua/files/2018/2/15/Mista-pobratymy.pdf
- ↑ https://kyivcity.gov.ua/kyiv_ta_miska_vlada/pro_kyiv/mista-pobratimi_z_yakimi_kiyevom_pidpisani_dokumenti_pro_poridnennya_druzhbu_spivrobitnitstvo_partnerstvo/
- ↑ http://www.turkmenistan.gov.tm/?id=5241
- ↑ http://news.asgabat.net/?p=3157
- ↑ Гашикъ — гашыйк, сөюче, яратучы; абад — һарнәрсәсе җитеш, мәдәниләшкән төзек (урын); утрак (җир), халык яши торган урын. — Гарәпчә-татарча-русча алынмалар сүзлеге: татар әдәбиятында кулланылган гарәп һәм фарсы сүзләре / К.З. Хәмзин, М.И. Мәхмүтов, Г.Ш. Сәйфуллин. — Казан: Тат. кит. нәшр., 1965. — 792 б. — Б. 89, 15.
- ↑ Рәсәй империясе җанисәбе (1897)
- ↑ СССР җанисәбе (1939)
- ↑ СССР җанисәбе (1959)
- ↑ СССР җанисәбе (1970)
- ↑ ССҖБ җанисәбе (1979)
- ↑ СССР җанисәбе (1989)
- ↑ Төрекмәнстан җанисәбе (1995)
- ↑ http://data.un.org/en/iso/tm.html
- ↑ http://www.turkmenistan.gov.tm/?id=16832