Якуб Зәнкиев
Якуб Зәнкиев (Якуб Камали улы Зәнкиев) – татар язучысы. Тукай бүләге иясе (2002).
| Якуб Зәнкиев | |
|---|---|
| Туган телдә исем | Якуб Камали улы Зәнкиев |
| Туган | 6 апрель 1917 Иркутск, Россия империясе |
| Үлгән | 7 март 2003 (85 яшь) Тубыл |
| Милләт | татар |
| Ватандашлыгы | Россия империясе → РСФСР → ССРБ |
| Һөнәре | мөгаллим, язучы |
| Җефет | Рәшидә Шәрәфулла кызы, шагыйрә |
| Балалар | Марат (фән кандидаты) һәм Нур - нефтьче-оештыручылар,Ватан алдындагы хезмәтләр өчен ордены ияләре; Рафаэль, Илнур – инженерлар; Әлфия - инженер; Алсу – вуз укытучысы[1]. |
| Ата-ана |
|
| Бүләк һәм премияләре |  (2002) |
Тәрҗемәи хәле үзгәртү
1917 елның 6 апрелендә Россия империясенең Иркутск генерал-губернаторлыгы[2] Иркутск шәһәрендә туган. Балачагы Тубыл районы Хуҗайлан (Япанчы) авылында үтә. 2003 елда вафат[3].
Тубыл татар – башкорт мәктәбен (1933), Тубыл татар педагогия техникумын (1935), Төмән укытучылар институтының физика-математика бүлеген тәмамлый (1940)[4]. Тубыл округының Япанчы (1934), Сәет (1935 - 1936), Чебурга (1936 – 1938) мәктәпләрендә физика һәм математика укыта. 1940 - 1942 елларда Төмәннең 3нче санлы татар урта мәктәбендә укыта.
Бөек Ватан сугышында үзгәртү
1942 елдан Бөек Ватан сугышында катнаша. Төмәндә оештырылган танкка каршы бригаданың взвод командиры сыйфатында Курск дугасында, Украинада, Польшада, Чехословакиядә сугыш хәрәкәтләрендә катнаша. I Ленинград артиллерия училищесын тәмамлый(1943, Энгельс шәһәрендә).
Армиядән кайткач (1946), укытучылык эшен дәвам итә.
1952 - 1955 елларда Төмән өлкәсенең Тубыл районы халык мәгарифе бүлеге мөдире.
1955 - 1975 елларда Төмән өлкәсенең Тубыл районы Япанчы мәктәбе директоры.
Иҗаты үзгәртү
1949 елда «Совет мәктәбе» (хәзерге «Мәгариф») журналында беренче язмасы дөнья күрә. Иртеш буе себер татарларының 1917 – 1940 еллардагы тормышы турында «Иртеш таңнары» (1-2 китаплар, 1994; русчага Х. Алишева тәрҗемәсендә «Зори Иртыша», Төмән, 1996 – 1998 еллар); «Ялкында өтелгән мәхәббәт» (Төмән, 1999) романнары, балалар өчен «Кайчыколак» (Төмән, 1994) исемле хикәяләр жыентыгы авторы.
Мактаулы исемнәре, бүләкләре үзгәртү
- Татарстан Язучылар берлеге әгъзасы (1995).
- РСФСР мәктәпләренең атказанган укытучысы (1957).
- Кызыл Йолдыз ордены (1944).
- I һәм II дәрәҗә Ватан сугышы ордены (1944, 1985).
Татарстанның Габдулла Тукай исемендәге дәүләт премиясе (2002) – “Иртеш таңнары” роман - дилогиясе өчен.
Хәтер үзгәртү
- Иҗатына хөрмәт йөзеннән Д.И. Менделеев исемендәге Тубыл социаль – педагогия академиясе җирлегендә һәр елны “Зәнкиев укулары” дигән Бөтенроссия фәнни – гамәли конференциясе уздырылып килә[5].
- Тубыл районы Япанча мәктәбенә исеме бирелә (1995)
- Тубыл шәһәренең шәрәфле ватандашы[6].
- Тубыл районы Загваздинск авыл җирлегенең шәрәфле ватандашы (1997)[7].
Әдәбият үзгәртү
1. Алишина Х. Себер татарлары елъязмачысы // Мәдәни җомга. 1997. 11 апрель.
2. Хәмитов Г. Яшисең икән, димәк, юкка түгел... // Татар иле. 2001. 18 май.
3. Луноликая красавица Сузге. Тюмень, 1997.4. Ялкында өтелгэн мәхәббәт. "Казан утлары", 2001, 1-4 саннар.
Чыганаклар үзгәртү
Татар энциклопедиясе. Казан, 2010.
Тышкы сылтамалар үзгәртү
Искәрмәләр үзгәртү
- ↑ http://www.pandia.ru/text/78/130/26347.php
- ↑ 1917 елның мартына кадәр, аннары власть еш алмашынып тора
- ↑ http://www.defree.ru/publications/p01/p79.htm
- ↑ http://www.biografija.ru/biography/zankiev-yakub-kamalievich.htm
- ↑ http://tatar-congress.org/ru/about/dzhieny/zankievskie-chteniya/
- ↑ архив күчермәсе, archived from the original on 2016-03-04, retrieved 2014-08-26
- ↑ http://www.ktto.ru/index.php?option=com_content&view=article&id=588:--q-q&catid=36:2011-11-08-10-52-16&Itemid=61