Шомыртбаш вулысы

Шомыртбаш вулысы (рус. Шеморбашская волость) — 1781 елдан 1920 елга кадәр гамәлдә булган Казан наместиклыгының һәм Казан губернасының юк ителгән административ-территориаль берәмлеге. Мамадыштан Көнбатышка 50 чакрым ераклыкта, Татарстанның Төньяк өлешендә урнашкан. Административ үзәк — Шомыртбаш авылы.

Шомыртбаш вулысы

Ил	Россия империясе
Статус	Вулыс
Губерна	Казан губернасы
Административ үзәк	Шомыртбаш
Нигезләү датасы	1781 ел
Юкка чыгару датасы	1920 елның 25 июне
Рәсми телләр	татар, рус
Халык саны  (1897)	8 830 кеше
Милли состав	татарлар, руслар

Статистика, 1908 ел.

Тарих

Шомыртбаш вулысы территориясе 1552 елга кадәр Казан ханлыгында, 1552 елдан 1708 елга кадәр Россия патшалыгы Казан патшалыгында урнашкан.

1781 елда Мамадыш өязе составында барлыкка килә.

Келүчишче, Карабаян, Шомбыт (Лаеш өязе), Түбән Сон, Кече Кирмән, Кабык Күпер, Әбде һәм Елыш вулыслары белән чиктәш булган.

1781 елдан 1796 елга кадәр Казан наместниклыгының Мамадыш өязе составына, 1796 елдан 1920 елга кадәр яңадан Казан губернасының Мамадыш өязе составына керә.

1920 елның 25 июнендә Татарстан АССРның Мамадыш кантоны составына керә.

Административ бүленеш

1883 елда Шомыртбаш вулысында 16 община, 14 торак пункты (Шомыртбаш, Тәмти, Олы Арташ һ.б.) һәм 1120 йорт хуҗалыгы булган. Крестъян җиренең мәйданы 30,8 км², сөрү җирләре 114,2 км² тәшкил иткән.

1890 елда вулыста 16 торак пункты һәм 1584 йорт хуҗалыгы булган. Вулысның мәйданы 149,8 км² тәшкил иткән.

Халык

1883 елда халык саны 6683 кеше тәшкил иткән, шул исәптән ир-атлар — 3291 җан, хатын-кызлар — 3392.

1890 елда халык саны 7629 кеше тәшкил иткән, шул исәптән ир-атлар — 3800 җан, хатын-кызлар — 3829.

1897 елда халык саны 8830 кеше тәшкил иткән. Төп милләтләр: татарлар, руслар.

Шулай ук карагыз

• Мамадыш өязе
• Мамадыш кантоны

Сылтамалар

• Список селений Казанской губернии 1908.pdf / Облако Mail.ru
• ГПИБ | Вып. 4. : Губернии Нижне-Волжской области. [Казанская, Симбирская, Саратовская, Самарская, Астраханская]. — 1883.
• ГПИБ | Губернии : I Архангельская — XXV Нижегородская. — 1892. — (Статистика Российской империи; 15).
• ШОМЫРБАШ ВУЛЫСЫ (Шеморбашская волость) — Милләттәшләр

Чыганаклар

1. Татар энциклопедия сүзлеге (Татарский энциклопедический словарь, на татарском языке) / Гл. ред. М.Х. Хасанов; Отв. ред. Г.С. Сабирзянов. — Казань: Институт Татарской энциклопедии АН РТ, 2002. — 830 с.: ил. ISBN 5-902375-01-0
2. Татар энциклопедиясе : 6 томда / баш мөхәррир М. Х. Хәсәнов. — Казан : Татар энциклопедиясе институты, 2008-. — 27 см.; ISBN 978-5-902375-04-5
3. Волости и гмины 1890 года. — СПб. : Центральный статистический комитет Министерства внутренних дел, 1892. — (Статистика Российской империи). Губернии : I Архангельская — XXV Нижегородская. — 1892. — 380 с. разд. паг. — (Статистика Российской империи; 15).
4. Волости и важнейшие селения Европейской России : По данным обследования, произведенного стат. учреждениями М-ва вн. дел : Вып. 1 — 8. — СПб. : Центр. статист. комитет, 1880 — 1886. — 8 т. Вып. 4. : Губернии Нижне-Волжской области. [Казанская, Симбирская, Саратовская, Самарская, Астраханская]. — 1883. — VI, 247 с.
5. Берстель, К.П. Список селений Казанской губернии : изд. Казан. Губерн. Зем. Управы / К.П. Берстель. — Казань : Типо-лит.И.В.Ермолаевой, 1908 .- 264с.