Wikipedia

Троица монастыре (Казан)

Троица-Сергиев монастыре - Казан Кремленең бу монастыренә 1553 елда иноклар тарафыннан нигез салына, ул XVIII гасыр ахырына кадәр гамәлдә була.

Троица монастыре
Сурәт
Дәүләт  Россия
Административ-территориаль берәмлек Казан
Карта
 Троица монастыре Викиҗыентыкта

Монастырь кремль үзәгендә, Спас-Преображенский монастыреннан төньяктарак, Преображенская һәм Дүртпочмаклы манаралар арасында, соңыннан Юнкерлар укуханәсе бинасы (1840) һәм Колшәриф мәчете төзелгән урында урнашкан (2005)[1][2].

Тарихы үзгәртү

 
Троица монастырен күрсәтеп, 1730 елгы Казан кремленең планы

Мәскәү өлкәсе Троице-Сергиев лаврасының бөтен ил буйлап күп төрле хуҗалыклары булган, һәм башта Казан кремлендә Казан Троица монастыре лавр хуҗалыгы статусына ия булган (Зөядә Троица ишегалды бер ел элек барлыкка килгән), ә соңыннан һәрвакыт Троице-Сергиев лаврасына беркетелгән дип саналган.

Монастырьга нигез салуны һәм аның урынын сайлауны шәһәрне алу алдыннан Сергийның гаҗәеп күренеше белән бәйлиләр, моның турында «Казан патшалыгы тарихы» («Казанский Летописец») һәм телдән риваятьләр сөйли.

Троица тарихы турында аз билгеле. Иң борынгы чиркәү кирәк-яраклары Троице-Сергиев лаврасы тарафыннан иганә ителгән. Күрше Спас-Преображенский монастыре белән чагыштырганда, Троица һәрвакыт бай булмаган, киң җир биләмәләре булмаган.

1553 елның 1 февралендә Троица монастыре Казанда ишек алдына һәм атларга тамга салу өчен шәһәр читенә грамота ала. 1553 елның җәендә  кремльдә монастырь өчен Тезик чокыры янында зур булмаган территория бүлеп бирелә, анда тиздән куб формасында Сергий Радонежский чиркәве һәм кышкы Троица чиркәве төзелә[3]. Монастырь бер ел хезмәт итүче дворяннарның ишегаллары белән чиктәш булган, алар Казанга еллык дәүләт хезмәтенә килгәннәр, ишегаллары төзегәннәр, ә хезмәт срогы тәмамланганнан соң аларны варисларга сатканнар[4]. Вакытлар узу белән монастырь бүләк ала һәм сигез тирәсе күрше ишегалдын сатып ала.

Троицкий погостында Казанның өченче архиепискобы Тихон (Хворостинин) күмелүе билгеле (соңрак рухани Казан кремленең кафедраль Благовещен соборы каты астына, башка Казан архипастырьлары янында күчереп күмелгән).

 
Н.Ф. Челнаков гравюрасындагы Троица монастыре, XVIII гасыр

1764 елда, архиепископ Вениамин Пуцек-Григорович Казан епархиясе белән идарәсе вакытында, императрица Екатерина II указы буенча чиркәү җирләрен секуляризацияләү үткәрелә, бөтен Россия буенча йөзләгән монастырь ябыла. Бу чорда Казан епархиясендә 11 ир-ат монастыре ябылган: Зөядә Троица, Зөя янында Мәкәрҗә монастыре, Алабугада Троица, Чабаксарда Сретень, Чуелда Вознесенский, Ядернәдә Казан Богородицасы, Сембердә Жад монастыре, хәзерге Марий Эл Республикасының Таулы Мари районында Спас-Юнгин монастыре, Кукар бистәсендә Покровский, Сембер янында Соловец монастыре, Сызран өязендә Троица. Шулай ук 7 хатын-кыз монастыре ябылган: Казанда Успение (епархиядә иң эресе, 1970 елларда чиркәү сүтелгән, аның урынында Пирамида мәдәни-күңел ачу үзәге), Казанда Никола (Никола-Ляпунов чиркәве каршында, чиркәү 1917 елдан соң сүтелгән, аның урынында хәзер Татарстан Республикасы Фәннәр академиясе), Чабаксардагы Никольский, Чабаксардагы Ару хәбәр чиркәве, Ядернәдәге Михаил-Архангельский, Царевококшайскидагы Троица, Кукар бистәсендәге Успение[5].

Беренче чиратта, беркетелгән монастырьлар бетерелергә тиеш була, шуңа күрә Троица монастыре бетерелә торган монастырьлар исемлегенә керә һәм ике йөз елдан артык эшләвен тәмамлый. 1774 елда Емельян Пугачев Кремль штурмы вакытындагы янгын монастырь ансамбленең җимерелүен тәмамлый. 1787 елда Казан архиепискобы Амвросий (Подобедов) искергән өчен Троицкий храмын сүтергә боера: иконостас,иконалар, һәм кирәк-яракларны кафедраль Ару хәбәр чиркәвенә тапшыралар, ә кирпеч Казан руханилар семинариясенә тапшырыла.

Элеккеге монастырь территориясендә янгыннан соң Пушка ишегалды арсеналы урнашкан, аның эшчәнлеге, үз чиратында, 1815 елның сентябрендә Зур Казан янгыны аркасында туктатылган. Троица монастыре территориясенең бер өлеше Спас-Преображенский монастыреның  ат абзарлары һәм җиләк-җимеш бакчасы өчен тапшырылган.

1825 елдан 1837 елга кадәр монастырь урынында батальон хәрби кантонсылар мәктәбе төзелә, ул 1866 елга кадәр эшли. 1866 елда кантонсылар мәктәбе урынына 1917 елга кадәр булган Казан юнкерлар училищесына нигез салына.

Совет чорында 1994 елга кадәр Троица һәм Спас монастыре территориясендә хәрби часть урнашкан.

Хәзерге вакытта элеккеге Юнкерлар укуханәсе бинасында «Хәзинә» милли сәнгать галереясе урнашкан, аның ишегалдында 2005 елда Колшәриф мәчете төзелгән. 1996-2003 елларда, яңа мәчет нигезенә нигез салу сәбәпле, борынгы монастырь погостының калдыклары югалгач, элеккеге Троице-Сергиев монастыре территориясендә масштаблы археологик казу эшләре алып барыла, ул «Казан Кремле» дәүләт тарих-архитектура һәм сәнгать музей-тыюлыгы тарафыннан һәм Татарстан Республикасы Мәдәният министрлыгы каршындагы тарих һәм мәдәният һәйкәлләрен дәүләт контроле, саклау баш идарәсе тарафыннан тарих фәннәре докторы Ф. Ш. Хузинның һәм «Казан Кремле археологиясе» фәнни-тикшеренү төркеме хезмәткәрләренең гомуми җитәкчелегендә оештырыла. Археологлар 4500 кв. м мәйданлы XVI – XVII Троица погостын ачыклый.

Җирләүләрнең бер өлеше Җылантау Дөньядан күчү кәшишханәсенә һәм Ярославль могҗизачылары чиркәвендә Всемилостивый Спас часовнясына күчерелгән булса кирәк.[6][7], башка мәгълүматлар буенча, монастырь зираты 1997 елда  юкка чыгарылган[8].

Искәрмәләр үзгәртү

  1. ↑ Казанская Духовная Семинария РПЦ / Электронная библиотека Казанской Духовной Семинарии / История Казанской Епархии / Архипастыри Казанские 1555-2007 / Архипастыри: Лаврентий, …, archived from the original on 2011-03-14, retrieved 2022-01-05 
  2. ↑ Рощектаев Андрей Владимирович. Путеводитель по святыням Казанской епархии. Часть 1: Кремль архив күчермәсе, Archived from the original on 2012-11-26, retrieved 2022-01-05 
  3. ↑ Дизайн и Новая Архитектура
  4. ↑ Каштанов С. М. Возникновение русского землевладения в Казанском крае (Документы) // Ученые записки Казанского государственного педагогического института. — Казань, 1973. — Вып. 116. — С. 3-35.
  5. ↑ Казанская Духовная Семинария РПЦ / Электронная библиотека Казанской Духовной Семинарии / История Казанской Епархии / Архипастыри Казанские 1555—2007 / Архипастыри: Вениамин, А …
  6. ↑ Рощектаев Андрей Владимирович. Путеводитель по святыням Казанской епархии. Часть 1: Кремль. әлеге чыганактан 2009-10-03 архивланды. 2010-02-01 тикшерелгән.
  7. ↑ Православие в Татарстане. Архиепископ Анастасий совершил освящение часовни. Новости епархии (2006 год)
  8. ↑ Александр Владимирович Журавский. Новое мифотворчество в современной исторической науке

Шулай ук карагыз үзгәртү

  • Казанские святые
  • Православные храмы Казани

Сылтамалар үзгәртү

Чыганак — https://tt.wikipedia.org/w/index.php?title=Троица_монастыре_(Казан)&oldid=3627415