Wikipedia

Тәһран

(Таһран битеннән юнәлтелде)

Тәһран (фар. تهران) — Иранның башкаласы һәм иң зур шәһәре. Азиянең иң эре торак пунктларының берсе. Илнең сәяси, икътисади, мәдәни, транспорт һәм сәүдә үзәге.

Тәһран
фар. تهران
Байрак
Нигезләнү датасы 20 март 1794
Сурәт
Рәсми исем تهران
Кушамат/тәхәллүс دار السلطنه
Демоним تهرانی, Tehrani, طهراني, طهرانية, Teheranano, Téhéranais[1] һәм Téhéranaise[1]
Рәсми тел фарсы теле
Дәүләт  Иран
Нәрсәнең башкаласы Иран, Каҗар империясе[d], Шаханшахское Государство Иран[d], Тәһран (устан) һәм Тегеран[d]
Административ-территориаль берәмлек Центральный бахш[d]
Сәгать поясы UTC+3:30[d], IRDT[d] һәм UTC+4:30[d]
Хөкүмәт башлыгы Алиреза Закани[d]
Канунбирү органы Islamic City Council of Tehran[d]
Әгъзалык Тарихи шәһәрләр лигасы[d][2]
Халык саны 8 693 706 (2016)[3][4]
Ир-ат халкы 4 324 155[4]
Хатын-кыз халкы 4 369 551[4]
Диңгез дәрәҗәсе өстендә биеклек 1179 метр[5]
Акча берәмлеге Иран риалы[d]
Кардәш шәһәр Минск, Лондон, Пекин, Кабул, Бразилиа, Һавана, Берлин, Багдад, Эль-Кувейт[d], Мәскәү, Санкт-Петербург[6], Хартум, Дүшәнбе, Каракас, Сәнга, Лос-Анджелес, Сеул, Pretoriä, Павлодар, Kinşasa, Манила, Бангкок, Будапешт, Тбилиси[7][8] һәм Дөбәй
Моның хуҗасы Shohada Stadium (Qods)[d]
Мәйдан 686 км²
Почта индексы 13ххх-15ххх
Рәсми веб-сайт tehran.ir​(фарсыча)​(ингл.)
Һәштәге Tehran
Харита сурәте
Төнге күренеше
Панорамный вид
Феноменның икътисады economy of Tehran[d]
Феноменның демографиясе demographics of Tehran[d]
Җирле телефон коды 021
Монда җирләнгәннәр төркеме [d]
Бу якта төшерелгән фильмнар төркеме [d]
Карта
 Тәһран Викиҗыентыкта

Атаманың килеп чыгышы

үзгәртү
 
Тәһранның фарсыча язылышы

Шәһәрнең рәсми сайты буенча Тәһран атамасы «төп», «ас» мәгънәсен аңлатучы ته (тәһ) һәм «тау бите» мәгънәсенә туры килүче искергән ران (ран) сүзләреннән барлыкка килгән. Шул рәвешле, Тәһран сүзен "тау бите астында" урнашкан дип тәрҗемә итәргә була. Шәһәр, чынлап та, Точал тавыннан көньякта урнашкан.[9]

Тарих

үзгәртү

Халкы

үзгәртү
 
Тәһранның төньягындагы Илаһия торак районы

XVIII гасырда Тәһранның халык саны якынча 100 мең кеше тәшкил итә. Аеручы зур тизлек белән халык саны XX гасырда үсә.

Тәһранда халык саны үсеше тарихы
1891 1922 1932 1956 1966 1980 1986 1991
Халык 160,000 210,000 249,504 1,512,082 2,719,730 5,361,335 6,042,584 6,475,527
Тыгызлык (кеше/км²) 6,540 8,590 10,200 15,120 9,610 9,600 8,430 8,990
Еллык арту, % 3 4 4,6 5,9 5,8 4,1
Мигрантлар санының артуы 3,800 1,700 24,900 25,900 47,500 35,000
Чыганак: Atlas de Téhéran et Mansour Ohadi

Кардәш шәһәрләр

үзгәртү
Ил Шәһәр
  Америка Кушма Штатлары Лос Анджелес[10]
  Көньяк Корея Сеул[11]
  БГӘ Дөбәй[12]
  Филипин Манила
  Беларусия Минск[13]
  Таҗикстан Душанбе
  Русия Мәскәү
  Венесуэла Каракас
  Куба Гавана

Чыганаклар

үзгәртү
  1. ↑ 1,0 1,1 http://cnig.gouv.fr/wp-content/uploads/2020/02/CNT-PVM_r%C3%A9vis%C3%A9_2020-01-27-1.pdf
  2. ↑ https://web.archive.org/web/20240528114922/https://www.lhc-s.org/member_cities/
  3. ↑ https://citypopulation.de/en/iran/cities/
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 جمعیت به تفکیک تقسیمات کشوری
  5. ↑ https://it-ch.topographic-map.com/map-8w6x14/Teheran/?zoom=19&center=35.69101%2C51.38883&popup=35.69125%2C51.38884
  6. ↑ https://kvs.gov.spb.ru/en/agreements/
  7. ↑ https://tbilisi.gov.ge/img/original/2018/6/12/tbilisiinfigures.pdf
  8. ↑ https://tbilisi.gov.ge/img/original/2024/4/22/%E1%83%97%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%98_%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%A8%E1%83%98_-_2023.pdf
  9. ↑ تاريخچه تهران, archived from the original on 2009-01-24, retrieved 2010-06-15 
  10. ↑ архив күчермәсе, archived from the original on 2009-02-24, retrieved 2010-06-15 
  11. ↑ http://english.chosun.com/w21data/html/news/200707/200707110009.html(үле сылтама)
  12. ↑ http://en.wikipedia.org/wiki/Dubai
  13. ↑ архив күчермәсе, archived from the original on 2017-05-25, retrieved 2010-06-15 
Чыганак — https://tt.wikipedia.org/w/index.php?title=Тәһран&oldid=3516979