Сарысаз-Тәкермән мәчете
.svg){kind=small}
Сарысаз-Тәкермән мәчете, рәсми исеме Мөхәммәд мәчете (рус. Сарысаз-Такерманская мечеть «Мухаммад») ― Татарстанның Сарман районы Иске Имән авыл җирлегенә[d] керүче Сарысаз-Тәкермән авылында 1994 елда ачылган ислам гыйбадәтханәсе (мәчет). Татарстан мөселманнары Диния нәзарәтенең Сарман районы мөхтәсибәте карамагында.
| Мәчет | |
Сарысаз-Тәкермән мәчете
Мөхәммәд | |
 | |
| Ил | Россия |
| авыл | 423373 Татарстан, Сарман районы, Сарысаз-Тәкермән, К. Маркс ур. |
| Координатлары | 55°22'00 / 52°43'60 |
| Дин | Ислам |
| Мәхәллә | ТР МДН Сарман районы мөхтәсибәте |
| Кайсы дини агымга карый | сөнни / хәнәфи |
| Бина төре | манарасы түбәсендә урнашкан мәчет |
| Нигезләнгән | 1993 |
| Төзелеш еллары | 1993—1994 еллар |
| Төп даталар: | |
| Халәте | гамәлдә |
Тарих
үзгәртүXIX гасыр башында авылда мәчет булган. Билгеле дин әһелләре:
- Рахманкол Сәиткол улы (1818 елда вафат), указлы азанчы.
- 1836 елдан ― Фәтхулла Фәйрүш улы Фәйзуллин, азанчы.
- 1847 елдан ― Камалетдин Сараев, имам-хатыйп, мөгаллим.
- 1858 елдан ― Ибраһим Сәгъдетдин улы, имам.
- Рәхмәтулла Җиһаншин, имам, мөгаллим.[1]
1855 елда җәмигъ мәчете төзелгән. Дин әһелләре:
- 1886 елдан ― Мөхәммәтхафиз Камалетдин улы (?―1920), имам-хатыйп, мөгаллим.
- 1896 елдан ― Мөхәммәтсабир Мөхәммәтгали улы, азанчы.
- 1918 елдан ― Хуҗиислам Миңнехан улы (?―1920), азанчы.
- 1921 елдан ― Әхмәтзәки Мөхәммәтгәрәй улы (1893, Юлтимер ― 1937), имам.[1]
1920 елга кадәр Уфа губернасы Минзәлә өязе Нөркәй волостена кергән Тәкермән авылында 1870 елда мәчет һәм мәктәп булуы турында искә алына.[2]
1859 елда авылда 824 ир-ат, 1902 елда 619 ир-ат теркәлгән. XIX гасыр уртасыннан авылда мәчет, 1870 елдан аның янында мәктәп булуы билгеле, 1905 елда авылда 2 мәчет теркәлгән.[3]
1902 елда Уфа губерна идарәсе авылда тагын бер мәчет төзергә рөхсәт биргән. Дин әһелләре:
1877 елда басылган «1870 ел мәгълүматлары буенча торак урыннар исемлеге»ндә («Список населенных мест по сведениям 1870 года») авылда мәчет, мәдрәсә булуы теркәлгән. [4]
«1906 ел мәгълүматлары буенча торак урыннар исемлеге»ндә («Список населенных мест по сведениям 1906 года») авылда 2 мәчет булуы теркәлгән. [5]
Яңа бина
үзгәртү1994 елда яңа бер катлы таш мәчет сафка баса. Мәчеткә «Мөхәммәд» исеме бирелгән. Бина газ белән җылытыла. Гыйбадәт залы ~60 кеше сыйдыра. Манарасы бинаның түбәсендә. Җир участогы белән бергә мәйданы 615 кв.м. Имамнар:
- 1994―2012 елларда ― Нәсәд хәзрәт, имам.
- 2012 елдан ― Әсхәт хәзрәт Габдрахманов, имам.[1]
Искәрмәләр
үзгәртү- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Д. Кашапова, Н. Мәхмүтов, Ф. Салихова. Гасырларны бәйләүче азан авазы. Сарман, 2022, 42-43нче бит.
- ↑ Сарысаз-Такерман (Сарысаз Тәкермән). Институт Татарской Энциклопедии
- ↑ История деревни Сарысаз-Такирмень.(үле сылтама) Татары без границ
- ↑ Список населенных мест по сведениям 1870 года, 1877
- ↑ Сарсаз-Текирмень. Нуркеевская волость. Генеалогический форум ВГД(рус.)
Әдәбият
үзгәртү- Список населенных мест по сведениям 1870 года : Калып:Lg. — Центральный статистический комитет Министерства внутренних дел. — СПб, 1877. — Вып. XLV : Уфимская губерния / Обработан редактором В. Зверинским. — CXXXIX; 1л. карт; 195 с. — (Списки населенных мест Российской Империи).
- Сандугачлар моңы булып Сарман кала хәтердә. К.: АО «ИД Казанская Недвижимость», 2020, 79-80нче бит. ISBN 978-5-6044058-7-1
- Д. Кашапова, Н. Мәхмүтов, Ф. Салихова. Гасырларны бәйләүче азан авазы. Сарман, 2022, 42-43нче бит.
Сылтамалар
үзгәртү- Сарысаз-Такерман (Сарысаз Тәкермән). Институт Татарской Энциклопедии
.