Рәмзи Гарифуллин

Рәмзи Малик улы Гарифуллин (1924 елның 3 марты—1982 елның 3 октябре) — оригиналь жанрдагы популяр татар артисты, иллюзионист һәм эквилибрист, Бөтенроссия конкурсы дипломанты.

Рәмзи Гарифуллин
Туган телдә исем	Рәмзи Малик улы Гарифуллин
Туган	3 март 1924(1924-03-03) Аксәет
Үлгән	3 октябрь 1982(1982-10-03) (58 яшь) ССРБ, Украина ССР, Кырым, Җанкөй
Милләт	татар
Ватандашлыгы	ССРБ ССРБ
Һөнәре	актер, фокусчы
Җефет	Нәсимә Абдрахманова, тегүче
Балалар	улы Рамил (1962), психолог кызы Гүзәл (1963), икътисадчы

Биография

1931 елда, Рәмзигә җиде яшь булганда, алар авылына концертлар белән «күз буучылар» килә. Шуннан соң авыл халкы әле ун еллап бу могҗизаларны искә ала. Нәкъ менә шул вакытта ул үзе өчен ниндидер үзенчәлекле артистлар, артистлар-тылсымчылар булуы турында ачыш ясый. Алар аны шаккатыра, шуңа күрә башка артистлар аны азрак кызыксындыра башлый. Аңарда нәкъ менә шундый артист булу хыялы туа. Ул үскәч, сугыш аңа бу хыялын тормышка ашырырга комачаулый. Сугыш вакытында Уфада заводта эшли. Шул вакытлардан аның хәтерендә бер кисәк икмәк алу бәхете турындагы хатирәләре генә калган. Аннан газ белән эретеп ябыштыручы булып эшли.

1944 елда Уфадагы А. Матросов исемендәге паркта күчмә цирк гастрольләрен искә төшерә. Бу Юрий Дуровның гастрольләре була. Рәмзи Гарифуллин бу циркны карарга йөгерә. Анда эквилибристлар, фокусчылар һәм жонглерлар чыгыш ясый. Ул аларның чыгышларын бик ошатып карый. Икенче көнне, эштән соң, тагын фокусчылар чыгышын карарга китә. «Их, бер генә фокуска булса да өйрәнсәң иде», – дигән фикер аның башында туктаусыз әйләнә. Көн саен бу цирк программасына йөри башлый. Ул өч фокуска өйрәнгәнче йөри һәм үз заводы сәхнәсендә күрсәтергә карар итә. Рәмзи Гарифуллин беренче чыгышын беркайчан да онытмый. Өйдә көзге каршында яхшы эшли алган фокуслар, стресс һәм борчылу аркасында, куллары калтырау һәм тыңламау сәбәпле сәхнәдә килеп чыкмыйлар. Гомумән, ул күп хаталар ясый һәм аудитория аның беренче чыгышыннан һәм уңышсызлыгыннан көлә. Көлү һәм алкышлар астында ул сәхнәдән чыгып китә. Ул чакта әле ул, кайчандыр газ белән эретеп ябыштыруны үзләштергән кебек, яңа эшне үзләштерү шулкадәр авыр булыр дип уйламаган була. Күрәсең, бу махсус күнекмәләр һәм психик көч таләп итә торган башка нәрсә? Тик болар барысы да фокусчы-артист булу рухын сындырмый, киресенчә, аны артист булырга тагын да дәртләндерә. Укырга кирәк, фән, физика, химия һ. б. белергә кирәк, шул нигездә яңа фокуслар уйлап табарга, репетиция ясарга, эшләргә һәм бер ноктага сугарга кирәк, җиңүгә кадәр – бу сүзләр аның Казан газеталарының берсендә булган интервьюдан. Аның хыялы танылган фокусларны башкару гына түгел, ә яңаларын уйлап табу була. Киләчәктә ул үзенең күп кенә фокусларын «Фокус серләре» («Фокус серләре». Казан, Татарстан китап нәшрияты, 1978, 111 бит.) китабында бастырып чыгара.

Казанда

1945 елда, Бөек Ватан сугышы тәмамланганнан соң, Казан театр училищесына укырга керә һәм 1949 елда аны тәмамлый. Профессиональ артист була. Минзәлә театрында эквилибрист һәм иллюзионист булып эшли башлый. Бу жанрларны нәфис сүз жанры белән берләштерә. Аннары армиядә хезмәт итә (башта укчы, аннан соң Мәскәү музыка взводында хезмәт итә). Аннан соң, армия сафларында хезмәт иткәннән соң, Г. Тукай исемендәге Татар дәүләт филармониясенә эшкә керә. Советлар Союзы республикалары буенча гастрольләрдә йөри. Заводта эшләве, армиядә хезмәт итүе өчен беркайчан да үкенми. Сәнгатьтән ерак торган сынаулар аша үтүе аны чыныктыра, иллюзион сәнгатьтә кирәк булган ихтыярын үстерә.

Гаиләсе

1961 елда Рәмзи Гарифуллин тегүче Нәсимә Абдрахманованы ярата һәм аңа өйләнә. Алар Казанның Горький исемендәге ял паркында биюләр вакытында таныша. Ә 1962 елда уллары Рамил (танылган Россия психологы Рамил Гарифуллин), ә 1963 елда кызы Гүзәл (Ордынцева) — талантлы икътисадчы туа.

1965 елда Мәскәүдә эстрада сәнгате остаханәсенә укырга керә. Эквилибристлар һәм иллюзионистлар остаханәсендә укый. Аны танылган эстрада артистлары-педагоглары укыта. Алар аңа яңа иллюзион номерлар формалаштырырга, осталыкларын күтәрергә ярдәм итә. Татар филармониясенә яңа номерлар һәм программа белән әйләнеп кайткач, ул Советлар Союзы буенча гастрольләрен дәвам итә. Хәзер бу аерым иллюзион программа, лекция-концертлар була. Ул, фокусчы-манипулятор һәм иллюзионист буларак, төрле иллюзион номерларны кызыклы итеп юмор белән сөйли һәм күрсәтә. Әнә шулай әкренләп аңа дан килә. 1970-еллар башында иллюзионист Рәмзи Гарифуллин Яңа елда «Зәңгәр утлар» тапшыруында һәм татар телевидениесендәге концертларда даими катнаша (аның Яңа ел тостларын, әледән-әле ничектер тулып тора торган шампан шәрабы бокалларын тамашачы хәзер дә истә тота ). Казан кинохроника студиясе 1968 елда оригиналь жанрдагы популяр татар артисты, иллюзионист һәм эквилибрист Рәмзи Малик улы Гарифуллин турында кыска метражлы фильм төшерә. Иллюзиончы Рәмзи Гарифуллин Мәскәүдә үзәк телевидениедә — авыл хуҗалыгы көненә багышланган бәйрәм концертында да чыгыш ясый.

Этюдлары

Кайбер иллюзион этюдлары менә болайрак уза торган була. Башта бер предметны икенчесенә әйләндерә. Кәгазь бите түбәтәйгә әйләнә. Яулык – кувшин яки күгәрченгә. Йотылган предметлар, кәгазьгә әйләнеп, колаклардан һәм авыздан озын тасма рәвешендә сузыла (ул бөтен тамашачылар залын тасма белән күмә). Тамашачы, кәгазь тасмалар атылып чыга торган кечкенә генә башта ничек инде шулкадәр макулатура булырга мөмкин, дип аптырый (ә бәлки ул йоткылыкта яки ашказанында сакланадыр?). Ә соңыннан, композитор Салих Сәйдәшев маршы астында, авызыннан зур флаг чыга. Рәмзи Гарифуллин тәмәке белән дә оста итеп манипуляцияләр ясый. Алар портсигардан очып чыгалар һәм турыдан-туры авызына эләгәләр. Ул гади шырпы тартмасын яки әңгәмәдәш кесәсеннән чыккан нинди дә булса предметларны да кулда йөртә яки биергә мәҗбүр итә. Аның учларында төрле көнкүреш әйберләре барлыкка килә һәм юкка чыга. Танышлары аны бу фокусларын ресторанда яки сыраханәдә (шешәләр, тәлинкәләр, пычаклар, азык-төлек белән һ. б.) өстәл артында эшли алуы өчен дә бәяли. Әйтик, ул икмәк пычагы белән бармагын кисеп ала һәм шунда ук аны кире «ябыштыра». Бервакыт, мәктәптә укучылар алдында чыгыш ясаганда, үз кулын указка белән «тишә». Ул, иллюзион манипуляцияләр ясаганда, предметларны еш кына үзенең реквизитыннан түгел, ә кул астына эләккән әйберләрдән ала. Рәмзи Гарифуллин үз фокусларын юмористик гыйбарәләр белән бергә алып бара.

Рәмзи Малик улы Гарифуллин 1982 елның 3 октябрендә Кырымдагы гастрольләре вакытында Җанкөй шәһәрендә үлә (соңгы чыгышы Ялтаның бер мәктәбендә була). Казанда Яңа Татар зиратында җирләнгән.

Сылтамалар

• Энциклопедия Российской ассоциации иллюзионистов 2021 елның 26 гыйнвар көнендә архивланган.
• Энциклопедия Татарской государственной филармонии 2020 елның 24 гыйнвар көнендә архивланган.
• Рамзи Гарифуллин - татарский Гудини. Он мог превратить лист бумаги в тюбетейку (2020)
• Гарифуллин Рамзи Маликович. 2021 елның 26 гыйнвар көнендә архивланган. Российская ассоциация иллюзионистов(рус.)
• Татарның танылган иллюзионисты Рәмзи Гарифуллин. (YouTube видео, 0:58)

Китаплар

• Р. М. Гарифуллин. Фокус серләре. Казан, Татарстан китап нәшрияты, 1978, 111 бит.

Публикацияләр

• Кызыклы анлашу (Интересные открытия) // Татарстан яшьләре, 1962, № 136 (4038);
• Фокуслар (Фокусы) // Азат хатын, 1964, № 2;
• Фокуслар (Фокусы) // Азат хатын, 1965
• Куз буу ничек була? // Яшь ленинчы , 1969, № 12 (1919);
• Бер гаиләдән чыктык без, Максатка ирешергә мөмкин // Кызыл таң, 1972, № 289 (13209);
• Кырык татма // Ялкын, 29.06.1975, 31–32 бит;
• Фокуслар // Ялкын , 1975, 30 бит;
• Ырым-юрауларга ышану каян килә? // Татарстан яшьларе, 1977, № 5 (6251);
• Фокус серләре (Секреты фокусов). Казань: Татарское книжное издательство, 1978, 112 стр.;
• Фокус серләре // Коммунизмга (Вперед к коммунизму), 1978, № 99 (4015);
• Могжизалар ясаучы // Социалистик Татарстан , № 198 (18698), 4 бит;
• Осталык, хезмәт, могҗиза // Татарстан яшьләре, № 36 (5970), 4 бит.

Фильмография

• Популярный татарский иллюзионист и эквилибрист Рамзи Гарифуллин (1968, короткометражный документальный фильм Казанской студии кинохроники)
• Назад в ТАССР, документальный фильм Сергея Шерстнёва (телекомпания "Эфир", 2014)