Можга
Можга́, Мәжгә[1] (удм. Можга, рус. Можга) — Удмуртияда урнашкан шәһәр, Можга районының административ үзәге.
| Можга | |
|---|---|
_(1980).png) | |
 | |
| Ил | Россия |
| Регион | Удмуртия |
| Координатлар | 56°27'тн, 52°13'кнч |
| Нигезләнгән | 1835 |
| Элеккеге исемнәр | 1835—1924: Сюгинский завод 1924—1929: Красный |
| Мәркәз биеклеге | 150 м |
| Климат | континенталь |
| Халык саны | 47 959 кеше |
| Сәгать кушагы | UTC+4 |
| Телефон коды | +7 34139 |
| Почта индексы | 427789—427798 |
| Рәсми сайт | mozhga-gov.ru |
География үзгәртү
Шәһәр Сюга һәм Сюгаилка елгалары кушылган урында, Ижаудан 81 километр көньяк-көнчыгыштарак урнаша. Шәһәр аша Казан — Әгерҗе — Екатеринбург тимер юлы һәм Р320 (Алабуга — Ижау) автоюлы уза.
Этимология үзгәртү
Шәһәр үз исемен күрше Можга авылыннан мираска алган, 1924 елга кадәр бу авыл Можга өязенең үзәге булган.
Тарих үзгәртү
Можга 1835 елда "Сюгинский завод" исеме астында нигезләнгән. Аның барлыкка килүе Сюга елгасында Сюга пыяла заводы төзелеше белән бәйләнгән. 1859 елда завод бистәсендә 290 кеше яшәгән, Сюгаилка елгасында су тегермәне эшләгән. 1916 елда завод янында тимер юл станциясе барлыкка килгән.
1924 елдан "Красный" дип атала башлаган, шул ук елдан 1929 елга кадәр — Можга өязенең үзәге.
1926 елда шәһәр статусы бирелгән.
1929 елдан соң Можга дип атала.
1963 елдан — республика буйсынуындагы шәһәр.
Халык үзгәртү
| 1926[2] | 1931[2] | 1939[2] | 1959[3] | 1970[4] | 1979[5] | 1989[6] | 2002[7] | 2010[8] |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ~2 400 | ~7 700 | ~22 200 | 29 987 | 38 930 | 40 272 | 46 049 | 47 119 | 47 961 |
Милли состав үзгәртү
| Милләт | 1939[9]* | 2002[10] | 2010[11] |
|---|---|---|---|
| руслар | 78,8% | 56,9% | 54,8% |
| арлар | 11,6% | 26,5% | 28,1% |
| татарлар | 7,9% | 16,1% | 15,0% |
Мәгариф үзгәртү
УдДУ филиалы, Можга педагогия көллияте, Можга ветеринария көллияте һ.б., 9 мәктәп.
Икътисад үзгәртү
- «Дубитель» АҖ (дуплау экстратын җитештерү)
- «Свет» заводы (пыяладан һәм полиэтиленнан әйберләр ясау)
- «Можга-сыр» ААҖ — сырлар җитештерү
- «Можгинский лесокомбинат» ААҖ — мебель җитештерү
Галерея үзгәртү
-
Стадион
-
Можга буасы
-
Сюгинская станциясе, XX гасыр башы
Искәрмәләр үзгәртү
- ↑ http://forum.tsi.ru/webboard/message.php?id=185804&tree=on&shbd=&Offset=8999
- ↑ 2,0 2,1 2,2 http://www.mojgorod.ru/udmurtsk_r/mozhga/
- ↑ http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus59_reg2.php
- ↑ http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus70_reg2.php
- ↑ http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus79_reg2.php
- ↑ http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus89_reg2.php
- ↑ http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus02_reg2.php
- ↑ архив күчермәсе, archived from the original on 2011-06-27, retrieved 2012-10-28
- ↑ demoscope.ru/weekly/ssp/rus_nac_39_ra.php?reg=2470
- ↑ 2002 ел сан алу базасы, archived from the original on 2015-09-15, retrieved 2014-02-19
- ↑ 2010 ел сан алу базасы