Лариса Вольперт
Лариса Ильинична Вольперт (эст. Larissa Volpert; 1926 елның 30 марты, Ленинград, РСФСР, ССРБ — 2017 елның 1 октябре, Нью-Йорк, Нью-Йорк, АКШ) — совет һәм эстон шахматчысы һәм әдәбият белгече. гроссмейстер (1978). Филология фәннәре докторы (1989).
| Лариса Вольперт | |
|---|---|
| Туган телдә исем | рус. Лариса Ильинична Вольперт |
| Туган | 30 март 1926[1][2][3] Санкт-Петербург, РСФСР, СССР[1] |
| Үлгән | 1 октябрь 2017[2][1] (91 яшь) Нью-Йорк, Нью-Йорк, Америка Кушма Штатлары[1] |
| Ватандашлыгы |  СССР Эстония Россия |
| Әлма-матер | Санкт-Петербург дәүләт университетының филология факультеты[d][1] |
| Һөнәре | шаһматчы, укытучы, әдәбият белгече |
| Эш бирүче | Тарту университеты[d][1] |
Тормыш юлы
үзгәртүЛариса Вольперт Ленинградта туа. Ленинградның Пионерлар сараенда шахматларга өйрәнә, бөтенсоюз ярышларында 1945 елдан бирле катнаша. 1947 елда хатын-кызлар арасында шахмат буенча Ленинград чемпионатында беренче урынны яулый, икенче елда 1-2 урынны бүлешә. 1949 елда шахмат буенча Бөтенсоюз ярышларында бишенче урынны ала. Шул ук елны Ленинград университетының филология факультетын тәмамлый; «Икенче бөтендөнья сугышы елларында Жан-Ришар Блок публицистикасы» диплом эше профессор Алексей Григорьев җитәкчелегендә башкарыла.
Актив позицион стильдәге шахматчы. 1954 елда ССРБ чемпионы була. Шул ук елны 2-0 исәбе белән Чехия шахматчысы Нина Грушкова-Бельскаяны ССРБ — Чехословакия матчында җиңә. 1955 елда Т. Г. Хатисова җитәкчелегендә «Жан-Ришар Блокның публицистикасы» темасына кандидатлык диссертациясе яклый. Дөнья беренчелеге ярышларда катнашучы (1955—1961), шул исәптән дәгъвачылар турнирларында катнашучы: 1955 — 2 нче, 1959 — 3 нче, 1961 — 7-9 нчы урыннар яулый. 1958 елда ССРБ чемпионы титулын бүлешә һәм 1959 елда Кира Зворыкинны (2½ : 1½) җиңеп, икенче тапкыр ялгыз чемпион була[4]. 1957 елда ЧССР чемпионатында (конкурстан тыш) һәм Тбилисида (1960) халыкара турнирда 1 нче урынны яулый. ССРБ һәм Ленинград командасы составында ГДР, ЧССР, ЮСФҖ һәм Будапешт шахматчылары белән матчларда катнашкан.
1962 елдан башлап Вольперт Псков дәүләт университетында (өлкән укытучы, 1967 елдан рус әдәбияты кафедрасы доценты) укыта. Шахмат буенча Ленинград чемпионы (1964). 1977 елдан ул Эстониядә Тарту университетында рус филологиясен укыта. 1978 елда Вольперт хатын-кызлар арасында шахмат буенча халыкара гроссмейстер титулын ала.
Аның фәнни эшләре Пушкин һәм Лермонтов поэзиясенә багышланган, бигрәк тә аларның француз әдәбияты белән бәйләнеше. 1989 елда «Пушкин һәм XIX гасыр азагы — XIX гасырның беренче өлешендә француз әдәбиятында психологик традиция» дигән докторлык диссертациясен яклый. 1990 елдан — профессор, 1993 елдан — Тарту университеты профессоры.
2017 елның 1 октябрендә вафат була[5].
Гаилә
үзгәртү- Әтисе — Илья Евгеньевич Вольперт (1891—1979), танылган психотерапевт һәм психиатр. Әнисе — Гадася Шлиомовна Гуревич (1897—1980), Люцинда туган, табиб-офтальмолог.
- Абыйсы — Евгений Ильич Вольперт (1921—2010), кичектергесез кардиология өлкәсендә табиб һәм галим[6].
- Ире — Павел Семенович Рейфман (1923—2012), Тарту университетының мактаулы профессоры, филология фәннәре докторы, рус әдәбияты, журналистика һәм тәнкыйть буенча белгеч, Россиядә цензура тарихын өйрәнүче.
Төп фәнни хезмәтләр
үзгәртү- Пушкин и психологическая традиция во французской литературе: (К проблеме русско-французских литературных связей конца XVIII — начала XIX вв. Таллин: Ээсти раамат, 1980. 216 с.
- Пушкин в роли Пушкина: Творческая игра по моделям французской литературы: Пушкин и Стендаль. Москва: Языки русской культуры, 1998. 327 с., [1] л. портр. ISBN 5-7589-0045-9.
- Лермонтов и литература Франции: (В Царстве Гипотезы). Таллинн: Фонд эстонского языка, 2005. 318, [1] с. ISBN 9985-79-132-0.
- Пушкинская Франция. Санкт-Петербург: Алетейя, 2007. 572, [3] с. ISBN 978-5-91419-011-5.
- Лермонтов и литература Франции. Издание второе, исправленное и дополненное. СПг. Алетейя. 2008
- Лермонтов и литература Франции. Издание третье, исправл. и дополнен. Интернет-публикация Тарту. 2010
- Пушкинская Франция. Второе издание. Исправленное и дополненное. Интернет-публикация. Тарту. 2010
Искәрмәләр
үзгәртү- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 Eesti spordi biograafiline leksikon
- ↑ 2,0 2,1 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: اوپن ڈیٹا پلیٹ فارم, платформа відкритих даних, платформа открытых данных, plateforme de données ouvertes, piattaforma di dati aperti, Opendata-Plattform, otevřená data platforma, åben-data-platform, տվյալների բաց շտեմարան, platforma za odprte podatke, plataforma de datos abierta, plataforma de dados aberta, платформа адкрытых даных, платформа на отворените данни, platforma otwartych danych, ашық деректер платформасы, ачык маалыматтарды платформа, açıq məlumat platforması, ochiq ma'lumotlar platforma, açık verilerin platformu, платформа отвореног података, platforma otvorenih podataka, platforma otvorenog podataka, platforma otvorených údajov, πλατφόρμα ανοικτών δεδομένων, platformu atklātā datu, platforma atvira duomenų, platvormi avatud andmete, avoimen datan foorumi, nyílt adatok platformja, პლატფორმა ღია მონაცემები, платформа за отворени податоци, нээлттэй мэдээллийн тавцан, platformă de date deschise, platformo de malferma datumoj, open data platform, плятформа адкрытых зьвестак, Усьтэм даннойёслэн платформазы, асыҡ мәғлүмәт платформаһы, açıq malümat platforması, açıq malümat platforması, ачык малюмат платформасы, öppen dataplattform, платформаи додаҳои боз, ачык кӧргӱзӱлердиҥ платформазы, гом бæрæггæнæнты платформæ — 2011.
- ↑ Литераторы Санкт-Петербурга. ХХ век / мөхәррир О. В. Богданова
- ↑ Башка чемпионатларда иң яхшы нәтиҗәләр: 1951 — 3-4 нче, 1953 — 3-5 нче, 1955 — 2-4 нче, 1956 — 2 нче, 1960 — 3 нче, 1962 — 3-4 нче (21 нче чемпионат) һәм 2-3 нче (22 нче), 1964 — 2-4 нче урыннар.
- ↑ Умерла Лариса Ильинична Вольперт. Rus.Postimees.ee (2017-10-01).
- ↑ Евгений Ильич Вольперт. Врач. Ученый.. volpert.reifman.ru.
Әдәбият
үзгәртү- Шахматный словарь / гл. ред. Л. Я. Абрамов; сост. Г. М. Гейлер. — М.: Физкультура и спорт, 1964. — С. 219. — 120 000 экз.
- Шахматы: энциклопедический словарь / гл. ред. А. Е. Карпов. — М.: Советская энциклопедия, 1990. — С. 64. — 621 с. — 100 000 экз. — ISBN 5-85270-005-3.
- Шиповский С. Игра и жизнь. 2016 елның 25 март көнендә архивланган. // «64». — 1978. — № 10. — С. 9.
- Гродзенский С. От науки — к шахматам, от шахмат — к науке 2016 елның 25 март көнендә архивланган.. // «64 — Шахматное обозрение». — 1983. — № 5. — С. 2—3.
- Наш новый доктор 2016 елның 25 март көнендә архивланган.. // «64 — Шахматное обозрение». — 1990. — № 2. — С. 13.
- Салупере С. Профессор шахмат, гроссмейстер филологии. (интервью с Л. Вольперт) 2016 елның 25 март көнендә архивланган. // «64 — Шахматное обозрение». — 1996. — № 5. — С. 52.
- Корчной В. Л. К юбилею вольнодумицы // Ruthenia: интернет-проект Объед. гуманитар. изд-ва и Каф. рус. лит. Тартуского ун-та. — Тарту, 2001. То же: Вести Неделя Плюс (Таллин). — 2001. — 30 марта. — С. 10.
- Лотман Ю. М. Пушкин в роли Пушкина // Вольперт Л. И. Пушкин в роли Пушкина: творческая игра по моделям французской литературы. Пушкин и Стендаль. — М., 1998. — С. 7. То же: Вышгород. — 1997. — № 4/5. — С. 44.
- Сидяков Л. С. Предисловие // Вольперт Л. И. Пушкин в роли Пушкина: творческая игра по моделям французской литературы. Пушкин и Стендаль. — М., 1998. — С. 9-10.
- Гречаная Е. П. Школа игры и мысли // Вольперт Л. И. Пушкинская Франция: интернет-публикация. — изд. 2-е, испр. и доп. — Тарту, 2010. — С. 7-9.
- Чистова И. С. Предисловие // Вольперт Л. И. Лермонтов и литература Франции: интернет-публикация. — изд. второе, испр. и доп. —Тарту, 2010. — С. 6-7.
- Кафанова О. Б. Яркий и удивительный талант: к 85-летию со дня рождения Ларисы Ильиничны Вольперт // Ruthenia: интернет-проект Объед. гуманитар. изд-ва и Каф. рус. лит. Тартуского ун-та. — Тарту, 2011.
Сылтамалар
үзгәртү- Chessgames.com базасында Лариса Вольперт партияләре (ингл.)
- 365chess.com сайтында Лариса Вольпертның шәхси карточкасы
- Ruthenia сайтында Лариса Вольперт бите
- Лариса Вольперт — статья из Электронной еврейской энциклопедии
- Лариса Вольпертның шәхси сайты
- «Субъектив: лицом к лицу. Лариса Вольперт». Эстонское национальное телевидение, 2001 г.
- Фотогалерея Павла Семеновича Рейфмана и Ларисы Ильиничны Вольперт.