Лаоста ислам

Лаоста ислам (лаос. ຣະຢູ່ໃນລາວ ) — Лаос территориясендә ислам дине. Рәсми мәгълүматлар буенча, Лаос халкының (7 млн 275 мең кеше) 0,1 % ы (1-5 мең кеше) — Ислам дине тарафдары (2020). Мөселманнарның күпчелеге чам милләтеннән, шәһәрләрдә яшиләр, сөнниләр һәм шигыйлар.

Вьентьян җәмигъ мәчете. Сөнни мәчет

Тарих

Көньяк-Көнчыгыш Азиядә Чам халкы урнашу картасы

Мөселман чамнар

Лаосның мөселман җәмгыяте — күпчелек халкы буддачылык дине тарафдары булган илнең азчылык дине вәкилләре. Мөселманнарны илнең башкаласы Вьентьянда күрергә мөмкин, анда шулай ук җәмигъ мәчете бар.

Мөселман халкы бизнес (текстиль, рестораннар) һәм ит сату белән шөгыльләнә. Үзләренең махсус диетик ихтыяҗлары аркасында (хәләл яки «рөхсәт ителгән» азык-төлекне куллану таләбе, дуңгыз ите һәм дөрес бугазланмаган итне тыю белән бәйле) мөселманнар еш кына ит базарларында эшли, аларның кибетләре ярты ай яки гарәп телендә гади билге белән аерылып тора.

Биредә Камбоджадан килгән мөселман чамнарның зур булмаган җәмгыятен табарга мөмкин, алар кызыл кхмерларның хәрби режимыннан Лаоска качканнар.

Лаосның мөселман җәмгыяте, нигездә, шәһәр халкы. Узган гасырларда тауларда зур булмаган мөселман җәмгыяте яшәгән, алар шәһәрдәге туганнарын кирәкле сәүдә товарлары белән тәэмин иткән, шәһәр белән авыл арасында арадашчы булган.

Мөселман халкы ил башкаласы Вьентьян шәһәренә тартыла. Шулай ук Саваннакет (Savannaket) һәм Луангпхабанг (Luang Prabang) шәһәрләрендә зур булмаган мөселман җәмгыятьләре яшәп килә.

Күпчелек Лаос мөселманнары Чам этник төркеме вәкилләре, аз санда һиндстан мөселманнары төркеме бар. Биредә мөселман халкы 1 000 — 5 000 кеше тәшкил итә.

1980-еллар ахырында һәм 1990-елларда, алдагы елларда азык-төлек җитешмәү кимегәннән соң, халык саны кискен арткан. Лаоста уртача яшь 23 яшь тәшкил итә. Хәзерге вакытта халык саны ел саен 1,5 % үсеш темпы белән елына 100 000 кешегә арта.

2001 елдан Лаос хөкүмәте кечкенә генә мөселман халкы эшчәнлеген җентекләп күзәтә, әмма җәмгыятьнең дини эшчәнлегенә тыкшынмый. Кечкенә генә Ислам җәмгыятендә мөселманнар ачыктан-ачык үз диннәрен тота һәм гамәлдәге өч мәчеткә йөри. Көн саен һәм җомга көннәрендә җомга намазлары тоткарлыксыз уза, һәм барлык Ислам бәйрәмнәре рөхсәт ителә. Хаҗ кылырга рөхсәт бирелгән. Таиландтан елга бер яки ике тапкыр дин тотучылар өчен тәблигъ тәртипләрен өйрәтүче төркемнәр килә. 2006 елда башка дини төркемнәре вәкилләре белән бергә җирле мөселман кешесе Җакартада (Индонезия) конфессияара конференциядә Лаос исеменнән катнашкан.

Мәчет

Ил башкаласы Вьентьянда Көньяк Азиядән (күбесенчә Һиндстаннан) чыккан мөселманнар кулында бер җәмигъ мәчете бар. Ул үзәк Нам Фу фонтаны (Nam Phu Fountain) артында тар тыкрыкта урнашкан. Бина нео-могол архитектурасы стилендә төзелгән. Көньяк Азия тибындагы миниатюр манарасы һәм дин тотучыларны намазга чакыру өчен тавыш көчәйткече бар. Мәчет эчендәге элмә такталар гарәп, лао, тамил, урду һәм инглиз телләрендә язылган. Мәчеткә Индонезия, Малайзия, Фәләстыйн кебек мөселман илләренең Вьентьяндагы дипломатик вәкиллекләре хезмәткәрләре дә йөри.

Вьентьянда Чантабури (Chantaburi) районында чам халкы вәкилләренең үз мәчете бар, шигый мәчете («Әзһәр мәчете» яки «Кампучия мәчете»). Мәчет имамы Муса Әбу Бәкер (Musa Abu Bakr). Әлеге чамнар 1975 елда Кампучиядән чам мөселман азчылыгына каршы геноцид кампаниясен оештырган кызыл кхмерлар эзәрлекләвеннән качып килгән. Әлеге Чам мәчете каршында ир балалар һәм кыз балалар өчен мәдрәсәләр оештырылган.

Меконг елгасының көнбатыш ярындагы Саябури (Sayaburi) шәһәрендә зур булмаган мәчет бар.

Мөселманнар этник билгеләр буенча

1. Чам: 600
2. Kхмер: 150
3. Хуэй: 300
4. Kитанг: 100
5. Һиндстан мөселманнары: 200
6. Лаос кешеләре: 450

Халык

• Мөселман кешесе: 2000 (2018)
• Иң зур этник төркем: Чам (600)
• Мәчетләр саны: 3 (2 Вьентьянда, 1 Саябурида)
• Эшчәнлекнең төп урыны: Вьентьян

Сылтамалар

• Laos: International Religious Freedom Report 2007. state.gov(ингл.)
• The Crescent in Laos: Muslims of Vientiane. islamawareness.net(ингл.)

Моны да карагыз

• ISLAM IN LAOS II OFFICIAL DUA II (YouTube видео, 4:37)

Шулай ук карагыз

• Вьетнамда ислам
• Камбоджада ислам
• Таиландта ислам