Күктерәү
Күктерәү (ингл. skyscraper сүзеннән калька) яки күктишәр[1][2], күксөзәр[3][4] — бик биек бина. Күктерәү — кеше эшчәнлеге өчен төзелгән бина булып тора.
Күктерәүнең минималь биеклеге бүген дә бәхәс булып тора. АКШ һәм Аурупада аның минимал биеклеге 150 м яки 500 фут[5].
300 метрдан биек күктерәүләр- үтә күктерәүләр дип аталалар.[6].
Күктерәү биеклеген исәпләгәндә теле- һәм радиоманаралар озынлыгы монда керми.
Бина биеклеген үлчәүдәге өч критерий:
- бинаның конструктив биеклеге.
- соңгы катка кадәр.
- антенна (һ.б.) очына кадәр.
Төп критерий булып - 1нчесе тора.
19 гасырга кадәр биек биналар сирәк төзелгән.
2011 елның октябренә җирдә 150 метрдан биек 2490 күктерәү исәпләнә.[7]
Беренче күктерәү
үзгәртү
Иң беренче күктерәү булып 1885 елда төзелгән Чикагодагы The Home Insurance Building күктерәве санала. Ул 1931 елга кадәр яши. Башта ул 42 метрлы вә 10 катлы булып төзелә, ә 1891 елда тагын ике кат өстәлә (биеклеге 55 метрга җитә). Проект авторы- Уильям Ле Барон Дженни. Ул бина төзүдә беренче булып каркаслар куллана.
Җирдәге иң биек 7 күктерәү
үзгәртү| Исеме | Кала | Биеклеге, м | Катлар | Төзү елы |
|---|---|---|---|---|
| Бурдж Халифа | Дөбәй | 828 | 163 | 2009 |
| Тайбэй 101 | Тайбэй | 508 | 101 | 2005 |
| Шаңхай бөтендөнья сәүдә үзәге | Шаңхай | 492 | 101 | 2008 |
| Петронас-1 | Куала-Лумпур | 452 | 88 | 1997 |
| Петронас-2 | Куала-Лумпур | 452 | 88 | 1997 |
| Наньцзин Гринлэнд Финанс үзәге | Нанкин | 450 | 66 | 2009 |
| Уиллис-Тауэр (элеккеге Сирс-Тауэр) | Чикаго | 442 | 110 | 1973 |
Кыйтгалар буенча иң биек күктерәүләр
үзгәртү| Континент | Исеме | Кала | Биеклеге, м | Катлар | Төзү елы | |
| Австралия һәм Океания | Q1 |  Голд-Кост |
323 | 78 | 2005 | |
| Азия | Дөбәй манарасы |  Дөбәй |
828 | 163 | 2009 | |
| Африка | Карлтон Сентр Офис Тауэр(ингл.)тат. |  Йоханнесбург |
223 | 50 | 1973 | |
| Аурупа | Башкалалар шәһәре |  Мәскәү |
302 | 73 | 2009 | |
| Төньяк Америка | Уиллис-Тауэр (элеккеге Сирс-Тауэр) |  Чикаго |
443,2[8] | 110 | 1973 | |
| Көньяк Америка | Парке Сентраль Торре Эсте(ингл.)тат. |  Каракас |
225 | 56 | 1979 |
Тарихи иң биек күктерәүләр
үзгәртү| Исеме | Төзү елы | Кала | Статусы | Биеклеге (м) | катлары | |
| Хоум-иншуранс-билдинг | 1885 | Чикаго |
1931 елда җимерелә | 55 | 12 | |
| Уорлд билдинг | 1890 | Нью-Йорк |
1955 елда җимерелә | 94 | 20 | |
| Мәнһәттен Лайф иншуренс билдинг(ингл.)тат. | 1894 | Нью-Йорк |
1930 елда җимерелә | 106 | 18 | |
| Парк Роу билдинг(ингл.)тат. | 1899 | Нью-Йорк |
әле дә бар | 119 | 30 | |
| Зингер билдинг(ингл.)тат. | 1908 | Нью-Йорк |
1968 елда җимерелә | 187 | 47 | |
| Метрополитан Лайф Тауэр | 1909 | Нью-Йорк |
әле дә бар | 213 | 50 | |
| Вулворт билдинг | 1913 | Нью-Йорк |
әле дә бар | 241 | 60 | |
| Трамп билдинг | 1930 | Нью-Йорк |
әле дә бар | 283 | 71 | |
| Крайслер билдинг | 1930 | Нью-Йорк |
әле дә бар | 319 | 77 | |
| Эмпайр Стейт билдинг | 1931 | Нью-Йорк |
әле дә бар | 381,3 | 102 | |
| Бөтендөнья сәүдә үзәге (1нче манара) | 1972 | Нью-Йорк |
2001 елда җимерелә | 417 | 110 | |
| Сирс-Тауэр (хәзер Уиллис-тауэр) | 1973 | Чикаго |
существует | 443,2 | 110 | |
| Петронас-Тауэрс | 1998 |  Куала-Лумпур |
әле дә бар | 451,9 | 88 | |
| Тайбэй 101 | 2004 |  Тайбэй |
әле дә бар | 508 | 101 | |
| Бурдж Халифа | 2009 | Дөбәй |
әле дә бар | 828 | 163 |
Галерея
үзгәртү
-
Тайбэй 101 -
ВТЦ, Роттердам -
Франкфурт -
"Swiss Re" ("Кыяр") Лондон -
БМО бинасы, Нью-Йорк -
Түбән Манхэттэн, Нью-Йорк -
Төнге Торонто -
Миллениум манарасы, Вена -
Цзинь Мао, Шаңхай
Моны да карагыз
үзгәртүИскәрмәләр
үзгәртү- ↑ Дөньяга иң югарыдан азәрбайҗаннар караячак(үле сылтама)
- ↑ Атны урлаткач, таш сарайлар салу
- ↑ Ф.С.Сафиуллина Татар теленең лексикологиясе Казан 1999 (PDF), archived from the original (PDF) on 2015-09-29, retrieved 2015-05-30
- ↑ TRT-Tatarça: Яңa бөтeндөнья сәүдә үзәгe aчылгaн. 04.11.2014, archived from the original on 2016-03-04, retrieved 2015-05-30
- ↑ Skyscrapernews, archived from the original on 2018-10-04, retrieved 2011-11-19
- ↑ CTBUH Criteria for Defining and Measuring Tall Buildings. әлеге чыганактан 2011-08-24 архивланды. 2010-07-09 тикшерелгән.
- ↑ CTBU. List of all completed buildings in the world 2012 елның 11 гыйнвар көнендә архивланган. (ингл.)
- ↑ Tallest skyscrapers | Emporis.com
Сылтамалар
үзгәртү
- Kingdom Tower - Иң биек күктерәү 2012 елның 3 сентябрь көнендә архивланган.
- Биек мода 2008 елның 20 февраль көнендә архивланган. «Новые известия» 15.02.2007
- Skyscraperpage — Дөнья күктерәүләре
- Күктерәүләр төзелеше(ингл.)
- Биек биналар базасы 2011 елның 6 август көнендә архивланган.(ингл.)
- күктерәүләр виртуал музее(ингл.)
- Биек биналар һәм калалар советы(ингл.)
- Мәскәү биналары фотолары(рус.)