Wikipedia

Казан интенсив күзәтүле махсус типтагы психиатрия хастаханәсе

Казан интенсив күзәтүле махсус типтагы психиатрия хастаханәсе (стационары) — иҗтимагый куркыныч гамәлләр кылган һәм суд карары буенча җинаять җаваплылыгыннан азат ителгән психик авыручыларны дәвалау һәм реабилитацияләү өчен билгеләнгән Россиядәге сигез федераль буйсынудагы психиатрия хастаханәләренең берсе[1].

Казан интенсив күзәтүле махсус типтагы психиатрия хастаханәсе
Нигезләнү датасы 1 июнь 1869
Сурәт
Дәүләт  Россия
Административ-территориаль берәмлек Казан
Рәсми веб-сайт kznpbstin.ru
Число больничных коек 1020
Карта
 Казан интенсив күзәтүле махсус типтагы психиатрия хастаханәсе Викиҗыентыкта

Тарих

үзгәртү

Революциягә кадәрге чор

үзгәртү

Казан губернасында психик авырулар өчен исәпләнгән 35 урынлы махсуслаштырылган йорт 1866 елдан бирле эшли[2]. Хастаханәнең заманча бинасы 1869 елның 1 июлендә файдалануга тапшырыла. Психология хастаханәсе бинасы проектының авторы — Казанның шәһәр архитекторы, ә соңрак Казан губернасы архитекторы Павел Тимофеевич Жуковский[3]. Психик авырулар өчен тирә йортын төзү ун ел дәвам итә. Архитектор Павел Жуковский һәм хастаханәнең беренче баш табибы Александр Устинович Фрезе төзелеш башланганчы, авыруларны урнаштыру өчен иң яхшы һәм заманча җайланмаларны сайлап алу өчен Голландия, Дания, Франция һәм Алманияга баралар. Ачылганнан өч айдан соң хастаханә Барлык хәсрәтләнүчеләрнең Изге Анасы хакына тирә дәваханәсе итеп үзгәртелә (икенче катта урнашкан чиркәү исеме буенча)[4].

Хастаханәне җитәкләп, Фрезе Россиядә кысрыксызлык принципларын кертү буенча беренче тәҗрибәләрне башкара, пациентлар белән эш итүнең гуманлы алымын кертә һәм психиканы травмалаштыра торган (йомшаграк, салкын су сибү һ.б.) дәвалау ысулларын ала. 10 ел эчендә пациентларны бәйләүнең өч очрагы гына билгеләнә. Психиатрия тарихы Тихон Юдин язганча, Фрезе Казанда психик авырулар өчен түгел, ә психиатрия хастаханәсен оештырган.

1881 елдан полиция департаменты Казан психиатрия хастаханәсенә суд процесслары буенча узган революцион һәм халык оешмалары әгъзаларын («йөз туксан өч процессы», «егермелек процессы» һ.б.), әмма психик сәламәтлеге буенча гаепсез һәм үз-үзен тота алмаучыларны җибәрә башлый.

1890 елларга кадәр Казан психиатрия хастаханәсе бөтен Россиядә «сәяси психик авырулар» булган бердәнбер психиатрия учреждениесе була (1890 еллар башыннан алып аларны шулай ук Санкт-Петербург психиатрия хастаханәсенә урнаштыра башлыйлар)[5].

1885—1893 елларда хастаханәне рус невропатологы һәм психиатр Владимир Михайлович Бехтерев җитәкли.

Атылуга хөкем ителгән һәм психик авыруны симуллаштырган, Казан психиатрия хастаханәсенә 1907 елда салынган революционер П. Львов анда булу турында шулай яза: «...Биредә барысы да дәвалау төрмәнең турыдан-туры дәвамы булсын өчен катгый исәпләнгән, арестант биредә авыру түгел, ә җинаятьче булган. Бу учреждениедә медицина реакциянең таләпләренә буйсынган, хастаханә асылда патша застенкларының бер өлеше, филиалы булган»[5].

1900 елда Казан психиатрия хастаханәсе бинасына 1909 елда Россиядә беренче махсуслаштырылган суд-психиатрия хастаханәсе булып үзгәртелгән флигель төзелә[6]. Бу корпус Казан округ психиатрия хастаханәсе территориясеннән аерылган. 1917 елдан бирегә, нигездә, кеше үтерүдә, бандитлыкта, ут төртүдә гаепләнгән авыруларны урнаштыралар[5]. Әмма 1934 елда ук Казан психиатрия хастаханәсенә сәяси гаепле кешеләр дә эләгә башлый[7].

Совет чоры

үзгәртү

1935 елда махсус корпус ремонтлана һәм анда Сарыкылычтан килгән 100дән артык кеше суд органнары карары буенча мәҗбүри дәвалануга кертелә.

1939 елның 1 апрелендә Лаврентий Берия карары белән махсус корпус НКВД карамагына күчерелә һәм Казан төрмә психиатрия хастаханәсе буларак үзгәртелә[8].

Казан психиатрия хастаханәсенә 1941 елда сәяси сәбәпләр аркасында кертелә һәм анда озак вакытлар Эстониянең беренче президенты Константин Пятс утыра.

 
Казан интенсив күзәтүле махсус типтагы психиатрия хастаханәсе

1941—1942 елларның кышы хастаханәнең пациентлары өчен бик авыр була, бу чорда бик күп үлемнәр күзәтелә, 1942 елның җәенә кадәр килгән пациентларның барысы да диярлек салкынлыктан һәм ачлыктан үлә[9]. Казан хастаханәсе архивына керү хәзерге вакытка (2021 ел) кадәр ябык[9].

1945 елның 13 июлендә СССР Эчке эшләр халык комиссары урынбасары В. В. Чернышев ССРБ НКВДның Казан төрмә психиатрия хастаханәсе турындагы нигезләмәгә кул куя. Нигезләмә буенча, хастаханәдә «суд карары буенча яки СССР НКВД каршындагы Махсус киңәшмә карары буенча изоляция белән тоташтырылган мәҗбүри дәвалануга юнәлдерелгән сак астындагы дәүләт җинаятьләрен кылган җан авыруларны» тотканнар[10].

Сугыштан соң хастаханәдә Җинаять кодексының 58 нче маддәсе буенча гаепләнгән сәяси тоткыннар да байтак.

1950 еллар башында Казан хастаханәсендә 1000гә якын тоткын була. Территориянең почмакларында каланчалар торган һәм стена өстендә тимерчыбык сузылган була.

Хәзерге заман тарихы

үзгәртү

2014 елда Кеше хокуклары буенча Аурупа Суды «Россиягә каршы Коровиннар» эше буенча нәтиҗә чыгара, анда Казан психиатрия хастаханәсендә махсус типтагы тоту шартлары кешелексез дип таныла (кеше хокукларын һәм төп ирекләрне яклау турында Ауропа конвенциясенең 3 статьясын бозган)[11][12][13][14]. Шулай ук гадел суд эшчәнлегенә хокук турында Европа конвенциясенең 6 статьясын һәм шәхси исәпкә алуга хөрмәт итү хокукын гарантияли торган 8 статьяны бозулары да таныла[15].

2018 елның октябрендә Аурупа Советының кешелексез һәм мөрәҗәгать итү яки җәза дәрәҗәсен түбәнсетүче газапларны кисәтү буенча комитет вәкилләре махсуслаштырылган типтагы Казан психиатрия хастаханәсенә килеп китәләр. Килү турында хисапта «әлеге хастаханәдә пациентларның булу шартлары сәламәтлек саклау учреждениеләренә туры килми һәм кешесезлек һәм абруйны түбәнсетүче мөрәҗәгатькә тиңләштерелә» дип әйтелгән[16].

Танылган тоткыннар

үзгәртү

Чыганаклар нигезендә, төрле вакытта әлеге учреждениенең тоткыннары булган:

  • † Бейдеман Михаил Степанович — рус революционеры.
  • Боголюбов Алексей Степанович — рус революционеры, халыкчанлык тарафдары.
  • † Галлер Лев Михайлович — совет хәрби-диңгез эшлеклесе, адмирал (1950).
  • Гойхбарг, Александр Григорьевич — совет дәүләт эшлеклесе.
  • Горбаневская, Наталья Евгеньевна — рус шагыйрәсе, тәрҗемәче, публицист, ССРБ да диссидентлык хәрәкәтендә катнашучы[17][18].
  • Евдокимов, Борис Дмитриевич —совет язучысы, тарихчы, язучы Ростислав Евдокимовның әтисе. Казан хастаханәсендә авырган яман шеш өзлегүләреннән вафат була.
  • Зайцев, Александр Иосифович — совет һәм Россия филолог-классигы, тарих фәннәре докторы, профессор.
  • Зайцев, Вячеслав Кондратьевич — Россия филологы, тәрҗемәче һәм публицист.
  • Иванов, Игнатий Кириллович — ррус революционеры, халыкчанлык тарафдары.
  • Иванов, Порфирий Корнеевич — сәламәтләндерү һәм рухи система булдыручы, ивановецлар хәрәкәтенә нигез салучы (1965—1967)[19].
  • Ильин, Виктор Иванович — совет офицеры, генсек Л. И. Брежневка һөҗүм иткән.
  • † Конашевич, Василий Петрович — рус революционеры, бомбист.
  • † Крюгер, Эрнест Эдуардович — совет инженер-корабльләр төзүче, су асты көймәләренең беренче совет проектлары конструкторы.
  • Макеева, Валерия Зороастровна — православие монахинясы, диссидентка, самиздатта катнашучы[20].
  • Новодворская, Валерия Ильинична — сәясәт эшлеклесе, хокук яклаучы, журналист һәм язучы.
  • Оловенникова, Елизавета Николаевна — рус революционеры.
  • Пилсудский, Ян — поляк сәясәтчесе, Юзеф Пилсудский абыйсы[21].
  • Пятс, Константин — Эстониянең беренче Президенты.
  • Старчик, Пётр Петрович — Россия барды, композитор һәм җәмәгать эшлеклесе.
  • Туполев, Андрей Николаевич — танылган инженер һәм авиаконструктор.
  • Щедрин, Николай Павлович — рус революционеры, халыкчанлык тарафдары.
  • † Щиров, Сергей Сергеевич — очучы, Советлар Берлеге каһарманы[22].
† - сак астында үлә.

Шулай ук хастаханәдә туган илне үзгәртүчеләрнең гаилә әгъзалары, совет партия эшлеклеләренең Сталин алдында «гаепләнгән» балалары була:

  • Гусаров, Владимир Николаевич — Н. И. Гусаров улы.
  • Никитченко, Юрий Ионович — И. Т. Никитченко улы.

Искәрмәләр

үзгәртү
  1. ↑ Постановление Правительства РФ «О федеральных учреждениях здравоохранения и федеральных учреждениях оздоровительного профиля» № 872 от 29.12.2004 г.(үле сылтама)
  2. ↑ Чувашская медицинская энциклопедия: Н-Я. — Чувашский гос. ин-т гуманитарных наук, 1998. — С. 118.
  3. ↑ По некоторым источникам автором проекта больницы является брат П. Т. Жуковского академик архитектуры А. Т. Жуковский, а П. Т. Жуковский проектировал пристройки к зданию.
  4. ↑ Казанские ведомости. әлеге чыганактан 2013-02-03 архивланды. 2013-01-20 тикшерелгән.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 Поездка в Казань // Независимый психиатрический журнал. — 1997. — № 1. — С. 72—74.
  6. ↑ Министерство культуры Республики Татарстан: д. 49, Окружная психиатрическая клиника(үле сылтама)
  7. ↑ Подрабинек А.П. Карательная медицина. — Нью-Йорк: Хроника, 1979. — 223 с. — ISBN 0897200225.
  8. ↑ Управление Федеральной службы исполнения наказаний по Республике Татарстан. Историческая справка(үле сылтама)
  9. ↑ 9,0 9,1 Петрюк П. Т., Петрюк А. П. Рецензия на книгу «Карательная психиатрия: Сборник». // Психічне здоров’я. — 2006. — Вип. 4. — С. 89–94.
  10. ↑ Прокопенко А. С. Безумная психиатрия. — Совершенно секретно, 1997. — 176 с. — ISBN 5-85275-145-6. См. также: Прокопенко А. С. Безумная психиатрия // Карательная психиатрия: Сборник / Под общ. ред. А. Е. Тараса. — Москва — Минск: АСТ, Харвест, 2005. — 608 с. — ISBN 5170301723.
  11. ↑ Информация о Постановлении ЕСПЧ от 27.02.2014 по делу «Коровины (Koroviny) против России» (жалоба N 31974/11). 2014-10-10 тикшерелгән. Информация на сайте, доступная бесплатно: «По делу обжалуется жалоба заявителей на условия содержания заявителя в Казанской психиатрической больнице специализированного типа с интенсивным наблюдением, включая приковывание его к кровати в качестве психиатрической меры, фактический отказ судов рассмотреть жалобы на условия содержания, а также цензуру корреспонденции. По делу допущено нарушение требований статьи 3, пункта 1 статьи 6 и статьи 8 Конвенции о защите прав человека и основных свобод».
  12. ↑ Лакеева Е. Информатор ФСБ не понял шутку, Россия платит миллион за последствия // Право.ru.
  13. ↑ Аргунова Ю.Н. Права граждан при оказании психиатрической помощи (Вопросы и ответы). — Москва: Грифон, 2014. — 640 с. — 1600 экз. — ISBN 978-5-98862-190-4.
  14. ↑ Востребованность права в психиатрии, Независимая психиатрическая ассоциация России. 10 октябрь 2014 тикшерелде.
  15. ↑ Бартенев Д. Г. Постановление Европейского Суда по правам человека по делу Коровиных: условия содержания пациента в психиатрической больнице впервые признаны бесчеловечным обращением // Независимый психиатрический журнал. — В. 1.
  16. ↑ Петрова П. Психбольницу обвинили в бесчеловечности // Коммерсантъ (Казань). — 08.10.2019. — № 183.
  17. ↑ Cвидетельствует Наталья Горбаневская: Интервью Валерия Абрамкина 3 октября 2005 г // Независимый психиатрический журнал. — 2009. — С. 73—77.
  18. ↑ Горбаневская Н. Легенда нашей демонстрации: сорок лет спустя (редакционное предисловие) // Неприкосновенный запас. — 2008.
  19. ↑ Ионова Л. Неудобные люди. Кто сидел в татарстанских тюрьмах? // Аргументы и факты. — 28/05/2014.
  20. ↑ Колупаев В.Е. Участник подпольного книгоиздания в СССР монахиня Валерия Макеева // Международный электронный научный журнал «Studia Humanitatis». — 2014.
  21. ↑ Блох С., Реддауэй П. Диагноз: инакомыслие. — С. 56—67.
  22. ↑ Сунгатова Е. Умершие в Казанской специализированной психбольнице с 1940 по 1970 год


Сылтамалар

үзгәртү
Чыганак — https://tt.wikipedia.org/w/index.php?title=Казан_интенсив_күзәтүле_махсус_типтагы_психиатрия_хастаханәсе&oldid=3408415