Зөфәр Ханов
Зөфәр Ханов, Зөфәр Салих улы Ханов (1925 елның 15 гыйнвары, СССР, РСФСР, ТАССР, Минзәлә кантоны, Минзәлә волосте, Иске Мунча ― 2002 елның 11 гыйнвары, РФ, ТР, Тукай районы, Теләнче-Тамак) ― Бөек Ватан сугышында катнашкан укытучы, спортчы (татарча көрәш). Милли көрәш буенча Татарстанның 4 мәртәбә чемпионы (1961, 1963, 1964, 1968). Күп тапкырлар Татарстан сабантуйларының баш батыры. СССРның (1970) һәм Татарстанның (1997) атказанган спорт остасы, Татарстан АССРның атказанган физик тәрбия хезмәткәре (1984). Яшь чагыннан Татарстанда татарча көрәшне үстерүгә күп көч куя.
| Зөфәр Ханов | |
|---|---|
 | |
| Туган телдә исем | Зөфәр Салих улы Ханов |
| Туган | 15 гыйнвар 1925 СССР, РСФСР, ТАССР, Минзәлә кантоны, Иске Мунча |
| Үлгән | 11 гыйнвар 2002 (76 яшь) РФ, ТР, Тукай районы, Теләнче-Тамак |
| Милләт | татар |
| Ватандашлыгы |  СССР→ РФ |
| Һөнәре | укытучы, спортчы (татарча көрәш) |
| Балалар | Руслан |
| Бүләк һәм премияләре |     |
Тәрҗемәи хәле
үзгәртү1925 елның 15 гыйнварында Татарстан АССР Минзәлә кантоны Минзәлә волосте (хәзерге Минзәлә районы Кадрәк авыл җирлеге) Иске Мунча авылында туган. 1938 елда Ворошилов районы Кадрәк авылы тулы булмаган урта мәктәбенең җиде классын, 1941 елда Минзәлә педагогия училищесын тәмамлаган. 1941―1942 елларда Ворошилов районы Бәзәкә, Кадрәк авыллары мәктәпләрендә укыта.
Бөек Ватан сугышында
үзгәртү1943 елның гыйнварында Ворошилов районы хәрби комиссариаты тарафыннан Кызыл гаскәр сафларына алына. 1943―1945 елларда Бөек Ватан сугышында катнаша. 18 яшеннән хәрби хезмәткәрләрне әзерләү буенча офицерлар мәктәбен үткәннән соң, артиллерия гаскәрләренең миномет взводы командиры итеп Ленинград фронтына җибәрелә.
Ленинград фронтының 286нчы укчы дивизиясенең 994нче укчы полкында хезмәт итә. Ленинград камалышын өзүдә һәм күп кенә аяусыз сугышларда катнаша [1].
1944 елның июнендә барган сугышларда дошман пулялары астында Кызыл гаскәрнең ут нокталарына хәрби приказларны вакытында җиткереп, хәрби бурычны үтәүгә ярдәм итә. Батырлык өчен медале белән бүләкләнә[2].
1985 елның 23 декабрендә СССР Саклану министрлыгы 2нче дәрәҗә Ватан сугышы ордены белән бүләкләгән[3].
Сугыштан соң, Ворошилов (1957 елдан Яңа Юл, 1959 елдан Сарман) районы Яңа Саклау башлангыч мәктәбендә укыта[4]. Район үзәге булган Теләнче-Тамак авылына күчеп, урта мәктәптә рус теле һәм физик тәрбия фәннәреннән укыта башлый. 1949―1952 елларда (читтән торып укып) Алабуга укытучылар институтын, 1957―1961 елларда Казан дәүләт педагогия институтын тәмамлаган. 45 ел мәктәптә рус теле укытучысы булып эшли.
Татарча көрәш
үзгәртүГомере буе спорт белән шөгыльләнгән һәм үз артыннан яшьләрне дә мавыктырган. Яшь чагыннан Татарстанда (бигрәк тә Кама аръягы районнарында) татарча көрәшне үстерүгә күп көч куя. Милли көрәш буенча ярышларда катнашып, 1961, 1963, 1964, 1968 елларда Татарстанның абсолют батыры―чемпионы булган. Сарман, Алабуга, Теләнче-Тамак, Казан сабантуйларында күп тапкырлар баш батыр булып кала. Ике тапкыр герой-шагыйрь Муса Җәлил исемендәге турнирның җиңүчесе (1964, 1968).
Аңа 1984 елда Татарстан АССРның атказанган физик тәрбия хезмәткәре исеме бирелгән [5].
2002 елның 11 гыйнварында вафат. Тукай районы Теләнче-Тамак авылы зиратында җирләнгән.
Хәтер
үзгәртүМинзәлә районының үзе тәмамлаган Кадрәк төп гомуми белем бирү мәктәбендә Татарстанның атказанган спорт остасы Зөфәр Салих улы Ханов истәлегенә багышланган татарча көрәш ярышлары уздырыла[6][7].
Бүләкләре, мактаулы исемнәре
үзгәртү- 1944 – Батырлык өчен медале
- 1985 – 2нче дәрәҗә Ватан сугышы ордены
- 1970 – СССР атказанган спорт мастеры
- 1984 – ТАССРның атказанган физик тәрбия хезмәткәре
- 1997 – Татарстанның атказанган спорт мастеры
- Милли көрәш буенча Татарстан АССР чемпионы (1961, 1963, 1964, 1968).
- Көрәш буенча Муса Җәлил исемендәге турнир җиңүчесе (1964, 1968).
Гаиләсе
үзгәртүХатыны ― башлангыч класслар укытучысы, сугыштан соң Яңа Саклау, Теләнче-Тамак мәктәпләрендә укыткан. Улы Руслан (мәрхүм) ― физик тәрбия укытучысы.
Әдәбият
үзгәртү- Ханов Зөфәр Салих улы // Сарман районы энциклопедиясе. 1нче китап, 2нче тулыландырылган басма (төзүче-мөхәррире Дамир Гарифуллин). Яр Чаллы: «Идел-йорт» нәшрияты, 2004 ел, 286нчы бит.
- Атлас Гафиятов. Атказанганнар (бар батырлар бер басмада). К.: «Ихлас», 2013.ISBN 978-5-90473-637-8
Сылтамалар
үзгәртү- Карточка «Дороги памяти» на Зуфара Ханова. 2021 елның 7 май көнендә архивланган. pamyat-naroda.su(рус.)
- Кыш бабай призына көрәш. «Минзәлә», 13.01.2016
Искәрмәләр
үзгәртү- ↑ Карточка «Дороги памяти» на Зуфара Ханова. 2021 елның 7 май көнендә архивланган. pamyat-naroda.su(рус.)
- ↑ Награда Зуфара Ханова. Память народа(рус.)
- ↑ Юбилейная награда Зуфара Ханова(рус.)
- ↑ Сандугачлар моңы булып Сарман кала хәтердә. К.: АО ИД «Казанская Недвижимость», 2020, 110нчы бит. ISBN 978-5-6044058-7-1
- ↑ Спортивная гордость Татарстана. Заслуженные работники физической культуры Республики Татарстан 2021 елның 6 май көнендә архивланган.(рус.)
- ↑ Кыш бабай призына көрәш. «Минзәлә», 13.01.2016
- ↑ Зөфәр Ханов истәлегенә татарча көрәш ярышлары. ВКонтакте, 4.01.2016