Açıq Törgäk Proyektı (ODP)
Açıq Törgäk Proyektı (ODP) (ингл. Open Directory Project (ODP), рус. Открытый Каталог (ODP)) şulay uq DMOZ (ODPnıñ başlanğıç domen isemennän kilä - Directory.MOZilla.org) iseme belän tanılğan bötendönya päräwez säxifälärenä sıltamalarnı tuplawçı açıq eçtälekle küptelle saytlar törgäge.
| Açıq Törgäk Proyektı (ODP) | |
|---|---|
| Cкриншоты | [[Файл:Файл:Dmoz.jpg|220x350px|Фото]] |
| Табышлы | Yuq |
| Төр | Saytlar törgäge |
| Теркәлү | Mäcbüri tügel |
| Телләр | Küptelle |
| Хуҗасы | Netscape (AOL) |
| Эшли башлау вакыты | 5 iün 1998 (2 Säfär 1419) |
| Халәте | Эшли |
| URL | dmoz.org |
Törgäk turında mäğlümat
үзгәртүAçıq törgäk, insannar tarafınnan tulılandırılğan häm İnternet eçtälägen çağıldıruçı iñ zur proyektlardan berse. Törgäk fidaqär möxärrirlär tarafınnan tulılandırıla. Härber sayt üzenä turı kilgän bülekkä buşqa östälä, aqçağa östäw qatğıy tıyıla. Päräwezneñ iñ zur ezlägeçläre häm portalları törgäklären Açıq törgäkneñ mäğlümat cıyılmasın qullanıp tözilär. Şularnıñ arasında: Netscape Search, AOL Search, Google, Lycos, HotBot, DirectHit, Alexa, Yahoo, MSN häm yözlärçä başqa sayt. Şulay itep, saytnıñ törgäkkä elägüwe anıñ säxifä abruyın (PageRank) şaqtıy üsterä ala. Şulay uq, qayber waqıt Google ezläw näticälärendäge snippetlarnı saytnıñ DMOZda yazılğan taswirlamasınnan ala.
Açıq törgäk 1998 yılnıñ 5 iünendä (Hicri - 10 Säfär 1419) Riçard Skrenta häm Bob Truyel tarafınnan açıldı. Berençe waqıtlarda proyekt GnuHoo, NewHoo häm ZURL isemnären taşıy ide. 17 noyabr'dä (28 Räcäb) Netscape şirkäte törgäkne satıp aluwı turında iğlan itkäç, proyekt bügenge isemen aldı. Açıq Törgäk Proyektınıñ xäzerge säxibe - Netscape. İsemendä Mozilla süze buluwına qaramastan, Mozilla waqfı häm Mozilla proyektları belän hiçber nindi bäyläneşe yuq.
Törgäkneñ eçtälege
үзгәртү2011 yılnıñ 17 mart (12 Rabiğel-axır 1432) könenä törgäktä tuplam 4 855 147 sayt 1 005 887 bülekkä östälgän, törgäk 88 telgä bülengän, 103 tel bülege Sınaw rejimında. Böten tarixı buyınça törgäktä 90 367 möxärrir qatnaşqan.
Törgäk bülekläre
үзгәртү- Arts - Sänğät
- Business - Eş
- Computers - Sanaq
- Games - Uyın
- Health - Sälamätlek
- Home - Öy-uçaq
- News - Yañalıqlar
- Recreation - Quñel açu
- Reference - Belem
- Regional - Ölkälär
- Science - Fännär
- Shopping - Satıp alu
- Society - Cämğiät
- Sports - Sport
- Kids and Teens - Balalar häm üsmerlär
- World - Dönya
World - Dönya bülege
үзгәртүWorld - Dönya bülege - ul tellär isemlege. Härber tel bülegendä üzeneñ bülekläre bar, häm şul teldäge saytlar barı tik bu büleklärgä östälä.
World - Dönya bülegendä tübändäge 88 tel bar:
Tatar, Afrikaans, İngliz, Ğäräp, Ärmän, Astrianu, Azärbaycan, İndoneziä, Mälay, Bangladeş, Başqort, Belarus, Bosniyä, Breton, Bolğar, Katalon, Çex, Ğädi Qıtay, Ğädäti Qıtay, Daniyä, Alman, Eston, İspan, Esperanto, Bask, Fransız, Wäls, Friz, Friul, Farey, İrland, Şotland, Galiyä, Grek, Ğucarati, Yevrey, Hind, Xorwat, İnterlingwa, İsland, İtalyan, Yapon, Qannada, Qaşıb, Qazaq, Suwaxili, Korey, Qord, Latwiyä, Lüksemburg, Litva, Latin, Macar, Makedon, Marasi, Niderland, Tönyaq Friz, Norvegiä, Üzbäk, Oksitan, Osetin, Farsı, Polşa, Portugaliyä, Päncäbi, Rumın, Romanş, Urıs, Sardin, Şärıq Friz, Alban, Sitsiliä, Sinhal, Sloven, Serb, Fin, Şved, Tağal, Taywan, Tamil, Telugu, Tay, Vyetnam, Törek, Törekmän, Ukrain, Uyğır, Qırğız telläre.
Sınaw rejimında tağın 103 tel bar.
Törgäktä törki tellär
үзгәртү- Tatarça
- Başqortça
- Törekçä
- Azärbaycança
- Üzbäkçä
- Qazaqça
- Törekçä
- Uyğırça
- Törekmänçä
- Qırğızça
- Sınaw rejimında: Qırımtatarça, Çuwaşça, Yaqutça
Proyektnıñ program tä'minatı
үзгәртүAçıq Törgäk Proyektınıñ cıyılma häm eş itü öçen qullanılğan programma tä'minatınıñ çığanaq kodı yabıq räweştä. Açıq Törgäk buyınça ezläw program tä'minatı itep Mozilla Public License buyınça taratıluçı üzgärtelgän Isearch programması qullanıla. Möxärrirlär internet-cıyını isä üzgärtelgän phpBB belän eşli.
ODP mäğlümat cıyılması RDF-nösxä räweşendä dä çığarıla. Nösxä tüläwsez taratıla, häm anı barı tik Open Directory License şartnamäsenä buysınaraq qullanırğa yarıy. 2000 yıldan RDF-nösxä, ä böten törgäk 2004 yıldan başlap UTF-8 kodirovkasında eşli.
Bäxäsläşü häm tänqiyt
үзгәртүAçıq Törgäk möxxärrirläre östälgän saytlarnı ozaq eşkärtälär dip ODP zur tänqiytlärgä duçar bula. Monıñ berniçä säbäbe bar: berençedän, möxärrirlär eşne tüläwsez, üz waqıtların fida qılıp başqaralar. İkençedän isä, qayber büleklärdä östälengän saytlar sanı bik zur, alarnı barısın da qarap çığu öçen baytaq waqıt kiräk, şulay uq, möxärrirlär ğadi qullanuçılar öslägän saytlarnı eşkärtüdän başqa üzläre dä qızıqlı häm faydalı saytlarnı östilär. Älegä Tatar bülegendä saytlar sanı bik küp tügel, şuña kürä, saytlarnı qarap çığu qısqa däwer eçendä ütä.
Törgäkneñ Tatar bülege
үзгәртү
Tatar bülegeneñ tarixı
үзгәртүDMOZ törgägeneñ tatarça bereneçe bülege 2003 yılnıñ 6 ğıynwarında (Hicri - 11 Zölqağdä 1423) açılğan. Başta bülek här yaña tel bülege sıman "Sınaw" rejimında eşläp, soñraq ğomumi World bülegenä küçerelgän. Tatar bülegeneñ berençe möxärrire Albert Fazlî (alber[1]) äfände ide. Ul zamannarda Tatar saytları küp bulmawına qaramastan, ul 1400gä yaqın ğämäl (östäw, üzgärtü, beterü) eşlägän. DMOZ loglarında soñğı ğämäle 2004 yılnıñ 25 iün (5 Cömädel-äwwäl 1425) könendä terkälgän. Berençe möxärrir 100dän artıq faydalı sıltama cıyğan ide. Soñraq Albert äfände urıs möxärrirläre belän süzgä kileşep, alarnıñ millätçeleklärennän tuyıp, törgäktän ayırıldı.
Tatar bülegeneñ bügengese
үзгәртүXäzerge waqıtta Tatar bülegedä ike möxärrir bar: Albert Azat ulı Äxätov (muhtac[2]) häm Aydın Salis ulı Mämmädov (salis[3]). Şulay uq urıs bülegeneñ milläte tatar bulğan möxärrir raouf[4] Tatar bülegeneñ möxärrirlärenä daimi räweştä yärdäm itä.
2011nçı yılnıñ 17 mart (12 Rabiğel-axır 1432) könenä proyektnıñ Tatar öleşendä 381 säxifä östälgän, 200dän artıq sayt äle tikşerelmägän, yäisä isem/taswirlaması tözelmägängä möxärrirlär tarafınnan xuplanmağan. Tatar saytların yasawçılar DMOZ törgägen belmägängä, yäisä tatnetta saytlarnıñ üzara köräşü bulmağanğa östälgän saytlarnıñ kübese möxärrirlär tarafınnan östälä. Xälbuki, törgäkkä elägü saytnıñ ezlägeçlär qarşısında abruyın üsüwenä bik tä'sir itä.
Berniçä waqıt elek Tatar bülege Üzbäk bülegen uzıp, Törki tellärdäge büleklär arasında 3nçe urınğa çıqtı (Törekçä - 43 090, Azärbaycança - 1 145). Rusiä Federatsiäsendäge tellär arasında isä 2nçe urında (Urısça - 81 800).
Sıltamalar
үзгәртү- Törgäkneñ Tatar bülege (тат.)
- Açıq Törgäk Proyektınıñ (ODP) baş säxifäse 2016 елның 14 май көнендә архивланган. (ингл.)
- Möxärrirlär bäxäsxanäse (barı tik ODP möxärrirläre öçen) 2017 елның 7 март көнендә архивланган. (ингл.)
- İctimağıy ODP bäxäsxanäse 2008 елның 21 июнь көнендә архивланган. (ингл.)
- ODP cıyılmasın qullanuçı qayber saytlar (ингл.)
İskärmälär
үзгәртү- ↑ Editor: alber, archived from the original on 2011-11-19, retrieved 2011-03-19
- ↑ Editor: muhtac, archived from the original on 2011-05-04, retrieved 2011-03-19
- ↑ Editor: salis, archived from the original on 2017-03-02, retrieved 2011-03-19
- ↑ Editor: raouf, archived from the original on 2011-02-21, retrieved 2011-03-21