Яңа Чабаксар
Яңа Чабаксар (чуаш. Çĕнĕ Шупашкар, рус. Новочебоксарск) — халык саны буенча Чуашиянең икенче шәһәре.
| Яңа Чабаксар | |
| чуаш. Ҫӗнӗ Шупашкар | |
| Байрак[d] | Илтамга[d] |
.svg) | .svg) |
| Нигезләнү датасы | 1960 |
|---|---|
 | |
| Рәсми исем | Ҫӗнӗ Шупашкар |
| Рәсми тел | чуаш теле һәм рус теле |
| Дәүләт |
 Россия |
| Административ-территориаль берәмлек | Городской округ город Новочебоксарск[d][1] |
| Сәгать поясы | UTC+03:00 |
| Халык саны | 120 375 (2021)[2] |
| Диңгез дәрәҗәсе өстендә биеклек | 90 метр |
| Кардәш шәһәр | Жатетс[d], Климовск һәм Стәрлетамак |
| Мәйдан | 51 км² |
| Почта индексы | 429950 |
| Рәсми веб-сайт | nowch.cap.ru(рус.) |
| Җирле телефон коды | 8352 |
 | |
 Яңа Чабаксар Викиҗыентыкта | |
Халык саны — 124 113 кеше (шәһәргә буйсындырылган торак пунктлары белән — 124 408 кеше).[3]
География
үзгәртүЯңа Чабаксар Идел елгада, Чабаксардан 21 километрга көнчыгышка урнаша. Шәһәр аша Чабаксар-2 — Яңа Чабаксар тимер юл һәм Р176 «Нократ» (Чабаксар — Сыктывкар) автоюлы уза.
| Яңа Чабаксардан башка шәһәрләр кадәр ераклыгы (автоюллар буенча)[4] | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Санкт-Петербург ~ 1369 км. | Йошкар-Ола ~ 82 км. | Пермь ~ 702 км. | |||||||
| Түбән Новгород ~ 254 км. |  |
Казан ~ 150 км. | |||||||
| Сарытау ~ 698 км. | Сембер ~ 247 км. | Самар ~ 489 км. | |||||||
Климат
үзгәртү| Яңа Чабаксар климаты | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Күрсәткеч | Гый | Фев | Мар | Апр | Май | Июн | Июл | Авг | Сен | Окт | Ноя | Дек | |
| Уртача максимум, °C | −9,4 | −7,4 | −1,5 | 8,5 | 18,4 | 22,2 | 24,2 | 22,0 | 15,5 | 6,6 | −1,2 | −6,2 | |
| Уртача минимум, °C | −16,4 | −14,1 | −8,5 | 0,4 | 7,7 | 11,9 | 14,4 | 12,4 | 7,2 | 0,8 | −5,8 | −12,2 | |
| Чыганак: "Климат Чувашии" | |||||||||||||
Тарих
үзгәртүЯңа Чабаксар 1960 елда Чабаксар ГЭСны төзүчеләр бистәсе буларак нигезләнә.
1960-елларда шәһәр составына Ельниково, Яндашево, Анаткасы, Цыганкасы, Иваново, Чедино, Цыганкасы һ. б. авыллар кертеләләр.
1973 елдан — республика буйсынудагы шәһәре.
1983 елда шәһәрнең 100 000-нче яшәүче туа.
Халык
үзгәртү| 1970[5] | 1979[6] | 1989[7] | 2002[8] | 2010[3] |
|---|---|---|---|---|
| 38 864 | 85 307 | 114 760 | 125 857 | 124 113 |
Милли состав: чуашлар — 49,9%, руслар — 38,8%, татарлар — 1,3%, чирмешләр — 0,8%, украиннар — 0,7%, мордва — 0,6%.
Административ бүленеш
үзгәртүӨч районына бүленә:
- Көнбатыш районы
- Көньяк районы
- Көнчыгыш районы
Икътисад
үзгәртү- «Химпром» ААҖ;
- Чабаксар ГЭСы; һ. б.
Шәһәр транспорты
үзгәртүАвтобуслар (4 маршрут), тралибыслар (6 маршрут), маршрут таксилары (7 маршрут).
Мәгариф
үзгәртүШәһәрдә 20 гомум белем бирү учреждениясе эшли.
Югары уку йортлары
үзгәртү- И. Н. Ульянов исемле Чуаш дәүләт университеты филиалы
- Технология һәм идарә итү институты
- Казан икътисад, идарә итү һәм хокук инстиутының филиалы
Спорт
үзгәртүМоны да карагыз
үзгәртүИскәрмәләр
үзгәртү- ↑ ОКТМО
- ↑ Итоги Всероссийской переписи населения 2020 года (по состоянию на 1 октября 2021 года)
- ↑ 3,0 3,1 архив күчермәсе, archived from the original on 2011-06-27, retrieved 2012-11-02
- ↑ Расчет расстояний между городами. Транспортная компания «КСВ 911». әлеге чыганактан 2012-05-30 архивланды. 2009-09-29 тикшерелгән.
- ↑ http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus70_reg2.php
- ↑ http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus79_reg2.php
- ↑ http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus89_reg2.php
- ↑ http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus02_reg2.php