Яр Чаллы автобусы
Яр Чаллы автобусы — Яр Чаллы шәһәрендә автобус шәһәр транспорты системасы. Шәһәр маршрутларында 399 берәмлек автобус эшли (аларның 136 берәмлеген НЕФАЗ-5299 гаиләсе сыйдырышлы автобуслар тәшкил итә, шул исәптән күп санда газ-моторлы автобуслар һәм берничә электробуслар, 263 берәмлек аз сыйдырышлы автобуслар). 2015 елга шәһәрдә 19 автобус маршруты эшли[1]. Барлык маршрут автобуслары ГЛОНАСС спутник навигациясе җайланмалары белән җиһазландырылган, кайбер автобусларда маршрут электрон таблолары, ә төп тукталышларда электрон таблолар урнаштырылган[2].
| Яр Чаллы автобусы | |
 | |
| Дәүләт |
 Россия |
|---|---|
 Яр Чаллы автобусы Викиҗыентыкта | |
Маршрутларга «Электротранспорт» МУП һәм «Пассажирлар ташу» ҖЧҖ тарафыннан хезмәт күрсәтелә. Юл бәясе 22 сум тәшкил итә. Барлык автобусларда электрон билетлар һәм юл йөрү билетлары белән түләү системасы эшли.
Тарих
үзгәртүЯр Чаллыда автотранспорт предприятиесе 1945 елның декабрендә төзелә. Сугыштан соңгы елларда ул көнчыгыш Кама аръягында йөк һәм пассажирлар ташуны гамәлгә ашыручы бердәнбер предприятие була. АТП Татарстан Республикасының Актаныш, Минзәлә, Сарман һәм Зәй районнарына хезмәт күрсәтә[3].
1960 еллар ахырында Яр Чаллыда аз сыешлы 13 автобус эшли (20 урынлы). 1970 елдан шәһәрдә уртача сыйдырышлы (32 урынлы) ЛАЗ-695 автобуслары барлыкка килә башлый, аларны Львовтан машина йөртүчеләр үзләре куып китерә. Пассажир автотранспорт предприятиесе барлыгы 600гә якын шундый машина ала. Соңрак шәһәрдә зур сыйдырышлы ЛиАЗ-677 автобуслары барлыкка килә[4].
Башта автобус автотранспорт предприятиесе Элеватор тавында урнашкан һәм 3 мең кеше исәпләгән. Ташулар төрле юнәлешләр — шәһәрара, шәһәр яны, шәһәр, завод буенча гамәлгә ашырылган.
1977 елда предприятие илдә 1600 берәмлек хәрәкәттәге состав саны һәм 5,5 меңнән артык кеше эшли торган пассажир автотранспорты (ПОПАТ) иң эре Пассажир автотранспортының җитештерү берләшмәсе (ПОПАТ) итеп үзгәртелә.
1991 елда ПОПАТ базасында өч мөстәкыйль предприятие оештырыла: ПАТП-1 (1 нче номерлы филиал базасында), ПАТП-2 (2 нче номерлы филиал базасында) һәм Пассажир автокомбинаты (ПАК).
1 нче филиал 1977 елда оеша. ЗЯБ бистәсендә («Гараж-200») гомуми мәйданы 48000 кв. м. булган территориядә урнаша. Эшчеләр саны 1180 кеше тәшкил иткән. Пассажир автотранспортының җитештерү берләшмәсе составында филиал коллективы 556,7 км озынлыкта булган 21 шәһәр маршруты буенча ЛиАЗ-677 һәм Ikarus 280 372 автобус маркасы составында хәрәкәт иткән. Бер көн эчендә филиал автобуслары уртача 200 мең кеше йөрткән.
1991 елда 1 нче номерлы филиал ПАТП-1 дип үзгәртелә. 2008 елда ПАТП-1 рәсми рәвештә банкрот дип игълан ителә.
2 нче филиал Промкомзона мәйданчыгында урнаша һәм 4,7 га мәйдан били. 1977 елдан 906 кешедән торган филиал коллективы һәм 362 автобустан торган күчмә состав белән, «КамАЗ» ААҖ һәм «Татэлектромаш» заводы хезмәткәрләрен махсус йөртәләр.
1991 елдан 2002 елга кадәр 2 нче филиал ПАТП-2 рәсми исемен йөртә. 2002 елда предприятие таркала: коллективның бер өлеше һәм автотранспорт ПАТП-1 һәм ПАКка тапшырыла.
3 нче филиал (элек «Ачык стоянка» дип аталган) — 1972—1992 елларда Кызыл Чаллы районында 3,8 гектар мәйданлы территорияне били. 1991 елдан 1992 елга кадәр структура ПАТП-3 исемен йөртә. 890 кешедән торган филиал коллективы, 430 автобус берәмлектән: ЛАЗ-695, ЛАЗ-697, ЛАЗ-699 һәм Икарус-256 торган хәрәкәт составы булган. 1977 елдан башлап вахта ташуларда махсуслашкан. 3 нче филиал КамАЗ, Татар АЭСы, транспорт җиһазлары заводы, Түбән Кама ГЭСы, шәһәр яны авыл хуҗалыгы зонасын ташуны тәэмин итә. Моннан тыш, 13 шәһәрара һәм 14 шәһәр яны маршрутына хезмәт күрсәткән.
2011 елның маенда шәһәргә сигез түбән идәнле кызыл төстәге НефАЗ автобусыннан беренче партиясы килә. Бу маршрутта беренче булып юл йөрү өчен электрон түләү системасы, ике телдә тукталышларны автомат рәвештә игълан итү, электрон мәгълүмати таблолар, ГЛОНАСС системасына тоташтыру һәм әлеге маршрут персоналының бердәм кием формасы кертелде.
Ташучылар
үзгәртү| Атамасы | Хезмәт күрсәтүче маршрутлар | Күчмә состав |
|---|---|---|
| «Электротранспорт» МУП | № 2, 3, 10, 11, 21, 26 | НЕФАЗ-5299 |
| «Пассажирские перевозки» ҖЧҖ (ИП Фахразиев, ИП Тятюшкин, «Авантех» ҖЧҖ һәм «РЭЛСА» ҖЧҖ составында) |
№№ 1, 6, 7, 8, 9, 12, 13, 22, 27, 29, 35, 42, 43 | ГАЗель Next, Ford Transit, Fiat Ducato, Peugeot Boxer һ.б. |
Күчмә состав
үзгәртү
2015 елның 1 октябренә Яр Чаллы шәһәр маршрутларында түбәндәге автобус модельләре кулланыла:
- НЕФАЗ-5299 (5299-30-51 һәм 5299-40-51)
- ГАЗель Next
- Ford Transit
- Fiat Ducato
- Peugeot Boxer
- Iveco Daily
1990 елларда һәм 2000 елларның беренче яртысында шәһәр маршрутларында: ЛиАЗ-677, ЛиАЗ-5256, ЛАЗ-695, ЛАЗ-4202, МАРЗ-5266 автобуслары, шулай ук Икарус-260, Икарус-280, Karosa кебек кайбер чит ил автобуслары файдаланыла.
2007 елда шәһәр җитәкчелеге һәм «КамАЗ» ААҖ ярдәме белән «ПАК-Инвест» акционерлык җәмгыятенә лизингка 50 зур сыешлы НефАЗ шәһәр автобусы тапшырыла. Автобуслар «КамАЗ» ААҖ хезмәткәрләрен йөртүгә җәлеп ителә.
2008 елда шәһәр пассажир йөртүчеләре 100дән артык яңа автобус сатып ала[5]. Төрле җитештерүчеләрнең һәм модельләрнең яңа автобуслары күбесенчә сары төсле була.
2010 елда Беларусь Республикасы һәм Татарстан Республикасы арасында имзаланган килешү кысаларында күчмә составны яңарту вариантларының берсе буларак МАЗ-206 автобусы рәсми рәвештә тәкъдим ителә[6]. Әмма, бәясе югары булу сәбәпле һәм җирле автоҗитештерүчеләргә ярдәм итү максатыннан, сайлау НефАЗ автобуслары файдасына ясалган.
2013 елда Чаллы пассажир йөртүчеләре федераль программа буенча 100 яңа зур сыешлы, газ ярдәмендә эшләүче һәм ак буяулы 100 автобус сатып ала, шуларның 84 шәһәр һәм 16 шәһәр яны автобуслары. Яр Чаллыга транспорт сатып алу өчен федераль һәм республика бюджетларыннан 448 миллион сум акча бүлеп бирелә[7].
Моннан тыш, 207 нче номерлы маршрутта литий-ион батарейлы бердәм электробусларны сынау эшләре башлана[8]
Юл бәясе һәм түләү тәртибе
үзгәртү2020 елның 1 ноябренә юл бәясе 25 сум тәшкил итә. Түләү автобустан чыккан вакытта шоферга түләнә.
2010 елдан башлап Яр Чаллыда юл йөрү өчен түләүнең электрон системасын кертергә омтылалар. Яңа системаны гамәлгә кертү берничә тапкыр күчерелә. 2020 елга электрон түләү системасы берничә шәһәр автобусында гына эшли.
Юл-транспорт һәлакәтләре
үзгәртү- 2006 елның 4 августы — Тынычлык проспекты һәм Королев урамы киселешендәге 305 маршрутынын «ГАЗель» микроавтобусы «УАЗ» хәрби автомобиле белән бәрелешкән. ЮТҺ нәтиҗәсендә «Газель» пассажирларының берсе урында һәлак булды, 11гә якын кеше төрле җәрәхәтләр белән хастаханәгә китерелә.
- 2006 елның 27 октябре — Яр Чаллы проспектында ЛАЗ-695 пассажир автобусы трамвайга бәрелә. Автобус салонында булган 13 кеше яраланган[9].
- 2013 елның 19 марты — катлаулы һава шартларында (бозлавык һәм көчле бозлавык) беренче автоюл белән кисешкән урында Хәсән Туфан күперендә НефАЗ-5299 пассажир автобусы әйләнә. 5 кеше җәрәхәтләнә[10][11].
Сылтамалар
үзгәртү- «Электротранспорт» МУПнең шәһәр автобуслары шәһәрнең рәсми сайтында
- «Яр Чаллы автобусы»ның официаль булмаган сайты
- Яр Чаллы шәһәренең официаль сайтында шәһәр автобус маршрутлары схемалары
- «Челнинский автобус» группасы ВКонтакте социаль челтәрендә
- Fotobus.msk.ru сайтында Яр Чаллы автобусларының фотолары 2021 елның 22 гыйнвар көнендә архивланган.
- Busphoto.ru 2019 елның 17 август көнендә архивланган. сайтында Яр Чаллы автобусларының фотолары 2021 елның 22 гыйнвар көнендә архивланган.
- Untranssite.org 2021 елның 22 гыйнвар көнендә архивланган. сайтында Яр Чаллы автобусларының фотолары 2021 елның 22 гыйнвар көнендә архивланган.
- «Старые фото Челнинских автобусов!» блогы
Шулай ук карагыз
үзгәртүИскәрмәләр
үзгәртү- ↑ Общая информация о городских автобусных перевозках в Набережных Челнах.. www.nabchelny.ru (2015-10-17). 2015-10-18 тикшерелгән.
- ↑ Автобусы Челнов оснащены спутниковой связью ГЛОНАСС. www.nabchelny.ru (2013-03-13). әлеге чыганактан 2013-04-06 архивланды.
- ↑ История Челнинского ПАТП. әлеге чыганактан 2012-07-12 архивланды. 2012-01-05 тикшерелгән.
- ↑ История появления автобусного движения в Челнах. әлеге чыганактан 2012-05-04 архивланды. 2011-10-29 тикшерелгән.
- ↑ Транспортный комплекс города Набережные Челны.(үле сылтама)Калып:Недоступная ссылка
- ↑ Перевозчикам Челнов презентовали новые автобусы.(үле сылтама)Калып:Недоступная ссылка
- ↑ Перевозчики Челнов приобрели 100 новых автобусов. Челнинские известия (2013-07-02). әлеге чыганактан 2013-07-10 архивланды. 2013-07-02 тикшерелгән.
- ↑ НефАЗы по 207 маршруту будут ездить на батареях.. әлеге чыганактан 2012-06-01 архивланды. 2011-09-04 тикшерелгән.
- ↑ В Татарстане трамвай врезался в автобус. Дни.ру (2006-10-27).
- ↑ В Челнах перевернулся автобус с пассажирами. Челнинские известия (2013-03-19). әлеге чыганактан 2013-04-06 архивланды.
- ↑ В перевернувшемся в Челнах автобусе ехали 100 человек. Челнинские известия (2013-03-19). әлеге чыганактан 2013-04-06 архивланды.
