Альберт Эйнштейн

Bu mäqäläneñ latin älifbasındağı igezäge bar.

Альберт Эйнштейн (алман. Albert Einstein; 14 март 1879, Ульм, Вюртемберг, Германия — 18 апрель 1955, Принстон, Нью-Джерси, АКШ) — танылган галим, заманча теоретик физикага нигез салучыларның берсе, Физика буенча Нобель премиясе лауреаты, җәмәгать эшлеклесе. Германиядә (1879 — 1893, 1914 — 1933 еллар), Швейцариядә (1893 — 1914 еллар) һәм АКШда (1933 — 1955 еллар) яши. Дөньяның егермедән артык университетының хөрмәтле докторы, күпсанлы фән Академияләре әгъзасы.

Альберт Эйнштейн
Туган телдә исем	Albert Einstein
Әйтелеш
Туган	14 март 1879(1879-03-14) Ульм, Вюртемберг патшалыгы, Алман империясе
Үлгән	18 апрель 1955(1955-04-18) (76 яшь) Принстон, Нью-Джерси, АКШ
Үлем сәбәбе	корсак аортасының аневризмасы[d]
Күмү урыны	Саулык һәм Тыйб милли музее[d]
Яшәгән урын	Эйнштейн йорты (Капут)[d], Швиловзе (посёлок) Альберт Эйнштейнның музей-йорты[d], Берн Мүнхен Принстон Смихов[d] Шаффһаузен
Ватандашлыгы	(1879—1896, 1914—1933) апатрид (1896—1901) (1901 елдан) (1940—1955)
Әлма-матер	Эсвичрә федераль технология институты, Луитпольд һимназиясе[d], Арау кантун мәктәбе[d] һәм Сүрих үнивирситите
Һөнәре	физик
Эш бирүче	Эсвичрә федераль фәһми милек институты[d], Карл университеты[d], Сүрих үнивирситите, Карл-Фердинанд университеты[d], Эсвичрә федераль технология институты, Кайзер Вилһелм җәмгыяте[d], Принстон үнивирситите, Лейден университеты[d], Берн университеты, Алмания физика җәмгыяте[d], HU Berlin, Пруссия фәннәр академиясе[d], Институт перспективных исследований[d], Лейден университеты[d], Берн һәм Берклидәге Калифорния университеты[d]
Сәяси фирка	Алман демократик фиркасе[d]
Җефет	Милева Эйнштейн-Марич[d] һәм Эльза Эйнштейн[d]
Балалар	Ганс Альберт Эйнштейн[d], Эдуард Эйнштейн[d] һәм Лизерл Эйнштейн[d]
Ата-ана	Герман Эйнштейн (әти) Паулина Эйнштейн (әни)
Кардәшләр	Майя Эйнштейн[d]
Бүләк һәм премияләре	Физика буенча Нобель премиясе (1921) Копля медале Планк медале Маттеуччи медале
Гыйльми дәрәҗә:	физика буенча фәлсәфә дуктыры[d] (1906)
Гыйльми исем:	профессор һәм академик[d]
Альберт Эйнштейн Викиҗыентыкта

Эйнштейн — 300дән артык фәнни эш, шулай ук фән тарихы һәм фәлсәфәсе буенча якынча 150 китап һәм мәкалә авторы. Физика өлкәсендә берничә мөһим теория эшләп чыгара:

• Махсус чагыштырмалылык теориясе (1905 ел).
  • Аның кысалары эчендә — масса белән энергия арасындагы мөнәсәбәт кануны ($E=mc^{2}$).
• Гомуми чагыштырмалылык теориясе (1907—1916 еллар).
• Фотоэффект һәм җылысыешлыкның квант теориясе.
• Квант Бозе — Эйнштейн бүленеше, Бозе — Эйнштейн тупланышы.
• Флуктуацияләр теориясенә нигез салган броун хәрәкәтенең статистик теориясе.
• Индукцияләнгән нурланыш теориясе.
• Тирәлектәге термодинамик флуктуацияләрдә яктылык таралышы теориясе.

	Викиҗыентыктагы медиафайллар?