Чүпче
Чүпче (арча Чупчи, рус. Чепца) — Россиянең Аурупа өлешендә елга, Нократның сул кушылдыгы. Киров өлкәсе, Пермь крае һәм Удмуртия аша ага.
 | |
| География | |
|---|---|
| АТБ | Пермь крае, Удмуртия, Киров өлкәсе |
| Ил | Россия, Россия империясе, СССР |
| ДДӨБ | 106 метр  |
| Координатлар | 58°8'18"N, 52°48'4"E, 57°53'26"N, 54°20'29"E, 58°33'42"N, 50°3'47"E |
| РДСР | 10010300112111100032349 |
| Нинди сулыкка коя | Нократ елгасы |
| Бассейн мәйданы | 20 400 квадрат километр |
| Озынлык | 501 километр |
| Су чыгымы | 130 м³/с |
 | |
Чүпче елгасы- Пермь өлкәсендә, Удмуртиядә һәм Рәсәйнең Киров өлкәсендәге елга, Вятка елгасының иң зур сул кушылдыгы (Идел бассейны). Озынлыгы 501 [2] км, бассейн мәйданы 20 400 [2] км², уртача агызу - 141 м³ / с[1].
Ул Пермь территориясендәге Вернекамск тау башыннан башлана һәм Удмуртия һәм Киров өлкәсе аша ага. Киров өлкәсе Кирово-Чепецк шәһәре эчендә Вятка елгасына агып тора.
Елга ярында урнашкан (чыганактан авызга): Дебосы авылы, Малайя Чепца авылы, Варни авылы, Гордяр авылы, Озон авылы, Чепца авылы, Каменное Задели авылы, Балезино авылы, Балезино авылы, Глазов шәһәре, Дизмино авылы, Яр авылы, Уст-Лекма авылы, Элово авылы, Боблы авылы, Зыряново авылы, Косино авылы, Чепецкий авылы, Кордяга авылы, Ряхи авылы, Волчея авылы, Низовцы авылы, Кривобор авылы, Здравница авылы, Эдинени авылы, Илиновое авылы, һәм Кировое авылы Авыз булган шәһәр.
Чепца ток юнәлешендәге кискен үзгәрешләр белән (төньяктан көньяк-көнбатышка, аннары көньяк-көнчыгышка) һәм бөтен озынлыгы буенча зур ташбака белән характерлана. Чепца - гадәттә яссы елга, йомшак тау белән киң үзәнлектә ага. Түбән агымнарда, үзәннең киңәйтелгән һәм тарланган өлешләре 1-5 км саен алышыналар. Күп аермалар бар.
Капка балыкка чагыштырмача бай: брем, роах, тенч, сабрефиш, мәче балыгы, тормоз, перчатка, торбалар һ.б.
Рәсәйнең дәүләт су реестры мәгълүматлары буенча, ул Кама бассейны районына, елганың су белән идарә итү бүлегенә - Чептса чыганактан авызга керә
ХарактеристикаҮзгәртү
Елганың озынлыгы 501 км, бассейн мәйданы — 20 400 км². Күбесенчә кар белән туендырыла. Ноябрь башында туңа, апрель-майда ачыла.[2]
Су реестры мәгълүматларыҮзгәртү
Россия дәүләт су реестры мәгълүмәте буенча елга Чулман су бассейны округында урнашкан, су хуҗалыгы участогы — башыннан тамагына кадәр Чүпче елгасы. Бәләкәй елга бассейны — Нократ, елга бассейны — Чулман бассейны[3].
Су ресурсларының федераль агентлыгы тарафыннан әзерләнгән Россия Федерациясе территориясын су хуҗалыгы буенча районлау геоинформация системасы мәгълүмәтләре буенча:
- Дәүләт су реестрында су объектының коды — 10010300112111100032349
- Һидрологик өйрәнү (ҺӨ) буенча коды — 111103856
- Бассейн коды — 10.01.03.001
- ГӨ буенча томы — 11
- ГӨ буенча чыгарылыш — 1
Торак пунктларҮзгәртү
УдмуртияҮзгәртү
Киров өлкәсеҮзгәртү
КушылдыкларҮзгәртү
Лоза, Пызеп, Лекма, Убыть, Святица, Коса, һ.б.
ИскәрмәләрҮзгәртү
- ↑ Чепца // Словарь современных географических названий / Рус. геогр. о-во. Моск. центр; Под общ. ред. акад. В. М. Котлякова. География Иституты РФА. — Екатеринбург: У-Фактория, 2006.
- ↑ http://slovari.yandex.ru/~%D0%BA%D0%BD%D0%B8%D0%B3%D0%B8/%D0%91%D0%A1%D0%AD/%D0%A7%D0%B5%D0%BF%D1%86%D0%B0/
- ↑ http://textual.ru/gvr/index.php?card=183625