Чуаш теле көне
Чуаш теле көне (чуаш. Чӑваш чӗлхи кунӗ) — ел саен 25 апрельдә Чуаш Республикасы территориясендә, шулай ук Россиядә һәм дөньяда чуаш халкы диаспоралары тарафыннан билгеләп үтелә торган бәйрәм. Бәйрәм 1992 елның 9 апрелендә Чуаш Республикасы Югары Советы Президиумы карары белән Россия Федерациясе составына керүче күпсанлы этносларның берсе буларак телнең үзенчәлеген һәм уникальлеген ассызыклау максатыннан оештырыла.
| Чуаш теле көне | |
| Нигезләнү датасы | 9 апрель 1992 |
|---|---|
| Дәүләт |
 Чуашстан |
| Кем истәлегенә | чуаш теле |
| Елның көне | 25 апрель |
Бәйрәм Иван Яковлевның туган көненә багышлана, ул галим-лингвист, мәгърифәтче, филолог, ул чуваш телен өйрәнгән, хәзерге Чуваш язуына нигез салган[1].
Тарих үзгәртү
Россия халыклары мәдәнияте белән кызыксынуның яңадан торгызылуы, шулай ук 1990 еллар башында булган милли үзаңның үсеше Чуашиядә тел үзенчәлеген һәм мәдәниятен саклау мәсьәләсенең дәүләт дәрәҗәсендә күтәрелүенә китергән. Нәкъ шул вакытта, 1992 елда, Чуашстанда, шулай ук Россия Федерациясенең башка субъектларында яшәүче чуашлар арасында билгеләп үтелә торган Чуаш теле көне милли бәйрәмен булдыру турында Карар кабул ителә.
Бәйрәм итү үзгәртү
Чуаш теле көне уңаеннан чаралар 25 апрельгә кадәр алдан башлана. Чуаш теле, язуы һәм аның тарихы буенча укулар, конкурслар, күргәзмәләр, смотрлар һәм семинарлар үткәрелә.
Чабаксар традициясе буенча Иван Яковлев һәйкәле каршында мәгариф, яшьләр сәясәте, мәдәният, Чуаш Республикасы милләтләр эшләре министрлыклары вәкилләре катнашында митинг уза. Оешмалардан һәм җәмгыятьләрдән веноклар салалар, республика халкы һәм Чабаксар кунаклары чәчәкләр китерә, фольклор ансамбльләре чыгыш ясый, шигырьләр һәм проза укый, җырлар җырлый.
2019 елда чуаш теле көненә багышланган «Балага чуваш телендә китап бүләк ит» хәйрия акциясе уза[2].
Искәрмәләр үзгәртү
Әдәбият үзгәртү
- Чувашская Республика. Верховный Совет. Об учреждении дня чувашского языка : постановление от 9 апреля 1992 г. // Совет. Чувашия. — 1992. — 14 апр. — См. текст
- Чувашская Республика. Верховный Совет. Об учреждении дня чувашского языка : постановление от 9 апреля 1992 г. // ГИА ЧР. Ф.Р-1041. Оп.6. Д.2250. Л.35. — См. док.
- Багадерова, В. Чӗлхе хӑвачӗ ан иксӗлтӗр / В. Багадерова // Хыпар. — 2013. — 27 ака. — С. 5.
- Наумова, Т. Тӑван чӗлхерен хакли ҫук / Т. Наумова ; В. Кузьмин сӑн ӳкерчӗкӗсем // Чӑваш хӗрарӑмӗ. — 2015. — 25 ака (№ 15). — С. 4.
- Педюсева, Г. А. «Чӑваш чӗлхи кунӗ» уява ирттермелли материал / Г. А. Педюсева // Актуальные проблемы изучения и преподавания национальных языков и литератур. — Чебоксары, 2014. — С. 115—121 : сӑн ӳкерчӗк.
- Смирнова, Н. Тымар татӑлсан… / Н. Смирнова // Хыпар. — 2013. — 16 ака. — С. 3.
- Тумаланова, М. Йӑх-несӗле сума сӑвать чӑваш / М. Тумаланова ; Г. Верблюдов сӑн ӳкерчӗкӗ // Чӑваш хӗрарӑмӗ. — 2014. — 26 ака (№ 16). — С. 1, 5.
- В День чувашского языка // Совет. Чувашия. — 2012. — 26 апр. — С. 1.
- Васильев, Л. Широко звучит чувашская речь / Л. Васильев // Совет. Чувашия. — 2012. — 24 апр. — С. 1.
Сылтамалар үзгәртү
- Постоновление об учреждении Дня чувашского языка
- Комиссия по чувашскому языку предложила учредить должность защитника языка
- День чувашского языка(үле сылтама) в Стерлитамакском филиале Уфимского университета науки и технологий
- В Пензе отпраздновали «День Чувашского языка» в честь 150-летия создания чувашской азбуки «РИАПО»
- В Чувашии отмечают день чувашского языка «Чебоксары.ру»
- 15 апреля Ульяновск отпразднует День чувашского языка и культуры «Первый ульяновский портал 1UL.RU», 12 апреля 2019
- Diaspora: Krasnoyarsk Will Celebrate Chuvash Language Day Chuvash.Org, 10.04.2015