Илдар Гыйләҗетдинов
Илдар Абдуллаевич Гыйләҗетдинов (тат. Илдар Абдулла улы Гыйләҗетдинов; 17 июль, 1943 ел, Ташкент, Ташкент өлкәсе, Үзбәкстан СССР, СССР - 2014 елның 4 мае, Казан, Татарстан Республикасы, Россия Федерациясе) - Совет һәм Россия табибы, галим, укытучы, радиолог, онколог. Медицина фәннәре докторы (1998). Фән һәм техника өлкәсендә Татарстан Республикасы Дәүләт премиясе лауреаты (2003).
| Илдар Гыйләҗетдинов | |
|---|---|
| Туган | 17 июль 1943 ел Ташкент, Ташкент өлкәсе, Үзбәкстан ССР, СССР |
| Үлгән | 4 май 2014 ел (70 яшь) Казан, Татарстан Республикасы, Россия Федерациясе |
| Әлма-матер | Казан медицина институты |
| Эш бирүче | Казан дәүләт медицина академиясе |
| Гыйльми дәрәҗә: | медицина фәннәре докторы |
| Гыйльми исем: | профессор |
Биография үзгәртү
Илдар Абдуллаевич Гыйләҗетдинов 1943 елның 17 июлендә Ташкентта туган[1] . Ата-анасы, Зәйнәп Гыйләҗетдинова Абдулла Сәгыйтов белән Ташкентта укып йөргәндә 1934 елда очраша. Бөтендөнья сугышы башланганнан соң икесе дә армиягә алына [2], Ржевта өченче армиядә вакытта өйләнешәләр. Туберкулез белән авырып, Зәйнәпне Ташкентка җибәрәләр, ул бердәнбер улын - Илдарны табарга өлгерә. Абдулла, политик инструктор белән булган бәхәсе аркасында, хөкем ителә, җәзасын үти һәм башкалага урнашу тыелганлыктан, Карпат артына китә, соңрак Ровнода урнаша, өйләнә һәм яңа гаилә кора [2] . 1951-нче елда авыруы аркасында климатны үзгәртү өчен Зәйнәп Казанга Казан медицина институтына эшкә китә, улын Ташкентта 7-нче сыйныф тәмамланганчы калдыра [2] [3] . 1954-нче елда ул нейропатолог, доцент А.Х.Терегулов белән таныша, соңрак аңа кияүгә чыга, Илдарны Казандагы яңа гаиләсенә алып килә [2] .
1958 елда ул Казанга килә [4] . Ул булачак һөнәрен әнисе һәм үги әтисе эше тәэсирендә сайлый [5] . 1960 елда Казан медицина институтының медицина һәм профилактик факультетына укырга керә [6] . Уку вакытында ул медицина факультетының, аннары институтның ирекле кешеләр отряды җитәкчесе урынбасары булып эшли, 1962-нче елда Казан шәһәре комитетында Комсомол сугыш отряды җитәкчесе була. 1966 елда институт тәмамлаганнан соң [6], ул суд медицинасы кафедрасына ординатурага керә, әмма аллергиясе үсеш алу нәтиҗәсендә, укуын ташларга мәҗбүр була. Бу вакыт эчендә ул ике фәнни хезмәт язарга өлгерә. 1967 елда ул Ленин дәүләт табибларын алдынгы әзерләү институтына (соңрак - Казан дәүләт медицина академиясе) ординатурага керә, анда алга таба профессиональ тормышын дәвам итә. 1969 елда ул профессор Г.И.Володина җитәкчелегендә радиология һәм радиология кафедрасында ярдәмче булып эшкә алына [4] . Бу чорда ул роентгенокраниология проблемалары турында, аерым алганда, төрек ияре өлкәсендә норма һәм патологияләр турында берничә фәнни мәкалә әзерли, шулай ук баш сөяге нормасы һәм патологиясе, кайбер башка авырулар турында лекцияләр укый.
1970-нче елда ул скелет системасының шеш авыруларын радиоизотоп тикшерү өчен РСФСРның Рентген һәм Сәламәтлек саклау министрлыгының Радиологик институтына җибәрелә [4] . 1972 елда ул медицина фәннәре кандидаты дәрәҗәсе өчен диссертация яклый. Бу хезмәт, әлеге проблема буенча беренче диссертация эше булып, бөтен дөньяда зур әһәмияткә ия була [4] [1] . Соңрак, Казанда заманча радиоизотоп лабораториясе булмаганлыктан, Гыйләҗетдинов кабат нейроэндокрин системасы патологиясен өйрәнүгә әйләнеп кайта [4] [7] . Шул ук вакытта ул онкологик учреждениеләр базасында эшли башлый, мәсәлән, 1969-1972 елларда - шәһәр онкологик диспансерында, 1972 елдан - Республика клиник онкологик диспансерында [6] . Ул җәмәгать эшендә актив катнаша, мәсәлән, Советлар берлеге партиясе комитеты сәркатибе урынбасары, хирургия факультеты деканы урынбасары, аннары "Белем" республика җәмгыятенең тышкы сәясәт бюросы председателе була. Илнең күп шәһәрләренә тышкы сәясәткә чыга һәм халыкара мөнәсәбәтләр турында лекцияләр укый [6] [7] .
КДМУда эшләвен дәвам итеп, 1996 елдан ул шулай ук фәнни эш өчен Республика онкологик диспансерының баш табибы урынбасары булып эшли, аннары диспансерның фәнни бүлеге мөдире була [6] [4] . 1998 елда ул медицина докторы дәрәҗәсен ала, "Нейроэндокрин синдромнарының һәм гормонга бәйле авыруларның патогенезын радиация һәм клиник лаборатория тикшеренү ысулларын кулланып ачу" темасына диссертациясен яклый [6] [5] . 2000 елда ул КДМУның нурланыш диагностика кафедрасында профессор була. Шулай ук КДМУның Онкология институтлар ассоциациясе советы һәм диссертация советы әгъзасы, халыкка онкологик ярдәм күрсәтүнең сыйфатын тәэмин итү буенча Росздравнадзор эшче төркеме әгъзасы, "Идел онкологик хәбәрчесе" журналының җаваплы редактор урынбасары вазифаларын үти [6] .
Ул 300 дән артык фәнни хезмәт авторы, шул исәптән 30дан артык монография, табиблар өчен практик һәм методик кулланмалары да бар [6] . Ул берничә фән кандидатын әзерләгән [4] . Еллар дәвамында ул шулай ук Республика онкология диспансеры хезмәткәрләре эшләренең 11 томын үзгәртеп [6] әзерләүдә катнаша һәм Россия һәм республика дәрәҗәсендә фәнни конференцияләр уздыру активлык күрсәтә. Ул үзенең берничә хезмәтен нейроэндокрин синдромнарының радиация диагностикасын һәм үзәк генез авыруларын, скелет системасының яман шеш диагностикасын өйрәнүгә багышлый [1] . Ул рентген диагностикасының барлык ысулларын үзләштерә, иң авыр диагностик пациентларны тикшерә, гормонга бәйле органнарның авыруларын диагностикалый һәм дәвалый, күп хатын-кызларны балага уза алмаганда дәвалый, соңрак алар балага узып, әни булган [4] . Ул республикада беренче булып менопаузаль остеопороз белән эш итә башлаган, "Гормонга бәйле остеопороз" кулланмасын әзерләгән, бу озак еллар дәвамында табиблар өчен бердәнбер кулланма булып тора [6] . Ул күкрәк яман шеш авыруы үсеше куркынычы астында булган имезүчеләрнең дисгормональ авыруларын диагностикалауга һәм дәвалауга зур игътибар бирә. Соңгы елларда аның хезмәтләре шешне башлангыч һәм урта профилактикалау мәсьәләләре, аларның башында диагноз оештыру, рак белән авыручы пациентларга ярдәм һәм актив гамәли сәламәтлек саклау, фәнни эшләнмәләр кертү, аларның тормыш сыйфатын яхшыртуга багышланган.
Илдар Абдуллаевич Гыйләҗетдинов 2014 елның 4 маенда Казанда 70 яшендә үлә һәм Киндерледә күмелә.
Бүләкләре үзгәртү
- Фән һәм техника өлкәсендә Татарстан Республикасының Дәүләт премиясе (2003) - "Татарстан Республикасының онкологик хезмәтен оптимизацияләү һәм яман шеш авыруларына ярдәм күрсәтүне яхшырту максатыннан яңа оештыру технологияләрен кертү" хезмәте өчен" [1] [8] .
- "Сәламәтлек саклау отличнигы" билгесе, Татарстан Республикасының Сәламәтлек һәм Россия Федерациясе социаль үсеш министрлыгы мактау грамоталары, Татарстан Республикасы Сәламәтлек саклау министрлыгының "һөнәренә тугрылык өчен" Россия онкологлары ассоциациясе медале [6] [5] .
Шәхси тормышы үзгәртү
Хатыны - фән докторы; улы - Айрат, оныгы Диана. Ул туризмны хобби буларак өстен күрә, шулай ук җәйге коттеджлар белән шөгыльләнгән.
Сайланма библиография үзгәртү
- Гилязутдинов И. А. Опухоли надпочечников: учебное пособие. — Казань: Казанский государственный институт усовершенствования врачей имени В. И. Ленина, 1992. — 37 с.
- Гилязутдинов И. А., Михайлов М. К., Миндубаева Ф. З. Эндокраниоз и нейроэндокринные синдромы и заболевания. — Казань: Татарское книжное издательство, 1995. — 143 с. — ISBN 5298005438.
- Гилязутдинов И. А. Гормонально зависимый остеопороз (диагностика, клиника, лечение): практическое руководство. — Казань: Издательство «Медицина», 1996. — 61 с. — ISBN 5764500230.
- Гилязутдинов И. А. Клинико-лучевая диагностика нейроэндокринных синдромов и заболеваний центрального генеза у женщин. — Казань: Карпол, 1997. — 223 с. — ISBN 5884420641.
- Гилязутдинов И. А., Гилязутдинова З. Ш. Бесплодие при нейроэндокринных синдромах и заболеваниях. — Казань: Издательство «Дом печати», 1998. — 409 с. — ISBN 5891200368.
- Гилязутдинов И. А., Хасанов Р. Ш. Опухоли гормонально-зависимых и гормонопродуцирующих органов. — М.: МЕДпресс-информ, 2004. — 455 с. — ISBN 598322011X.
- Гилязутдинов И. А., Гилязутдинова З. Ш. Нейроэндокринная патология в гинекологии и акушерстве: руководство для врачей. — Казань: Издательство «Медицина», 2004. — 380 с. — ISBN 5764502691.
- Гилязутдинов И. А., Хасанов Р. Ш. Мастопатия: руководство для врачей. — Казань: Издательство «Новое знание», 2006. — 210 с. — ISBN 589347354X.
- Гилязутдинов И. А., Хасанов Р. Ш. Доброкачественные опухоли молочных желез: руководство для врачей. — 2-е изд., перераб. и доп.. — Казань: Издательство «Медлитература», 2007. — 215 с. — ISBN 9785990077812.
- Гилязутдинов И. А., Гилязутдинова З. Ш. Нейроэндокринная патология в гинекологии и акушерстве: руководство для врачей. — 2-е изд., испр. и доп.. — М.: МЕДпресс-информ, 2008. — 431 с. — ISBN 5852472417.
- Гилязутдинов И. А. и др. Злокачественные опухоли мягких тканей и меланома кожи: практическое руководство для врачей. — М.: Издательство «Практическая медицина», 2010. — 203 с. — ISBN 9785988111375.
Искәрмәләр үзгәртү
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Хасанов, 2005
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Гилязутдинова, 2002
- ↑ Антон Райхштат. «1 день — 1 экспонат»: Зайнаб Гилязутдинова. Русское географическое общество. 13 декабря 2021 тикшерелгән.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 4,6 4,7 Юбилей, 2003
- ↑ 5,0 5,1 5,2 Гилязутдинов Ильдар Абдуллаевич. Лига выпускников КГМУ. 13 декабря 2021 тикшерелгән.
- ↑ 6,00 6,01 6,02 6,03 6,04 6,05 6,06 6,07 6,08 6,09 6,10 КМЖ, 2013
- ↑ 7,0 7,1 Вестник, 2013
- ↑ О присуждении Государственных премий Республики Татарстан 2003 года в области науки и техники. Президент Республики Татарстан. әлеге чыганактан 2021-12-13 архивланды. 2022-01-01 тикшерелгән.
Әдәбият үзгәртү
- Гилязутдинов Ильдар Абдуллаевич / М. Х. Хасанов. — Татарская энциклопедия. — Казань: Институт Татарской энциклопедии[tt] Академии наук Республики Татарстан, 2005. — Т. 2: Г — Й. — С. 112. — 656 с. — ISBN 5902375029.
- Гилязутдинова З. Ш. Ради жизни. — Журнал «Казань»?!. — Казань, 2002. — № 8. — С. 8—17. — 126 с.
- Профессор Ильдар Абдуллаевич Гилязутдинов. — Казань : Казанский государственный медицинский университет, 2003. — Т. 84, № 4. — С. 319. — 319 с. — ISSN 0368-4814.
- Профессору Гилязутдинову Ильдару Абдуллаевичу — 70 лет. — Казань : Казанский государственный медицинский университет, 2013. — Т. 94, № 4. — С. 589. — 590 с. — ISSN 0368-4814.
- Профессор И. А. Гилязутдинов — 70 лет. — Поволжский онкологический вестник. — Казань: Республиканский клинический онкологический диспансер, 2013. — С. 74. — 74 с.
- Вайнштейн С. Г. В татарской столице, в Казани. — Norderstedt: BoD, 2014. — 477 с. — ISBN 9783735759634.
