Stalin repressiäläre

Stalin repressiäläre - İosif Stalin idärä itkän çorda (1929-1953) SSRBda ütkärelgän mass-küläm säyäsi repressiälär.

Solovki utrawlarındağı maxsus sörgen lagerennan taş – SSRB'dağı säyäsi repressiälär qorbannarına häykäl. Rusiä Federatsiäseneñ başqalası Mäskäwdäge Lubänka mäydanında (NKVD, soñraq KGB baş-fatirları urnaşqan binası qarşısında) 1990 yılnıñ 30 oktäber könne urnaştırılğan.

Säyäsi (inqıylabqa qarşı) cinäyätlär öçen ülemgä xökem itelgän yäki irektän maxrüm itelgän, sörgengä cibärelgän qorbannar sanı milionnar belän sanala.

Stalin repressiäläre SSRB cämğiätenä zur demografik zıyan kitergän.

1937-1938 yıllarda uzğan iñ kisken mass-küläm repressiälär çorı - Zur terror dip atala.

Stalin repressiäläre ğälämdäge Konstitutsiäne bozğan, mäsälän mäxkämädän tış organnarnı buldıru SSRB Konstitutsiäsenä qarşı bulğan.

SSRB arxivların açu näticäsendä küp ülemgä xökem itü qararların Stalin üze imzalağan dip açıqlanğan.

Açılğan dokumentlarğa qarağanda Stalin üze säyäsi repressiälärne oyıştırğan.

Repressiälängän tatarlar

Шулай ук карагыз: Törkem:Repressiälängän tatarlar.

Stalin repressiälärenä astına küp kenä kürenekle tatar şäxesläre elägä.

Repressiälängän tatar yazuçıları

• Şärif Kamal
• Kärim Tinçurin
• Fatix Kärim
• Şamil Usmanov
• Mäxmüt Ğäläw

Repressiälängän tatar däwlät eşlekleläre

• Ğilemdar Bayımbätov
• Xösäyen Tarpisçev
• Mirsäyet Soltanğäliev
• Kärim Xäkimov
• Säxibgäräy Säyetğäliev
• Xaci Ğabidullin
• Käşşäf Moxtarov
• Şäyğärdän Şäymärdänov
• Qıyam Abramov
• Äxmätsafa Däwlätyarov

Monı da qarağız

Шулай ук карагыз: Törkem:Stalin repressiäläre qorbannarı.

• Katin cinäyäte
• Sandarmox
• GULAG
• Qırım tatarları sörgene
• SSRBdağı kümäkläşterü
• SSRB xalıqlarınıñ sörelüläre (рус.)

Sıltamalar

• Виртуальный музей Гулага 2010 елның 4 март көнендә архивланган.
• Мозохин О. Б. «СТАТИСТИКА РЕПРЕССИВНОЙ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ ОРГАНОВ БЕЗОПАСНОСТИ СССР НА ПЕРИОД С 1941 ПО 1953 ГГ.» 2007 елның 18 декабрь көнендә архивланган.
• Мозохин О. Б., «Правовое регулирование внесудебных полномочий ВЧК»
• Законодательная база советской репрессивной политики 2009 елның 4 июнь көнендә архивланган.
• Программа «Память о бесправии» 2012 елның 29 июнь көнендә архивланган.
• СТАЛИНСКИЙ ПЛАН ПО УНИЧТОЖЕНИЮ НАРОДА: Подготовка и реализация приказа НКВД № 00447 «Об операции по репрессированию бывших кулаков, уголовников и других антисоветских элементов»
• Записка Комиссии Политбюро ЦК КПСС по дополнительному изучению материалов, связанных с репрессиями, имевшими место в период 30-40-х — начала 50-х годов от 25 декабря 1988 года
• Доклад «комиссии Шверника» (1963 г.) и другие документы о репрессиях