Мукшы теле

Мукшы теле (мукш. мокшонь кель, эрз. мокшень кяль) – мордва теленең бер юнәлеше. Мукшы теле фин-угыр телләре гаиләсенә керә. Рус һәм эрзә телләре белән официаль Мордовия республикасында дәүләт теле булып санала.

Мукшы теле
Үзисем:	мокшень кяль
Илләр:	Россия
Төбәкләр:	Мордовия Республикасы, Түбән Новгород өлкәсе, Пенза өлкәсе, Самар өлкәсе, Сарытау өлкәсе, Ырынбург өлкәсе, Тамбов өлкәсе, Башкортостан һәм Татарстан
Рәсми халәт:	Мордовия Республикасы
Сөйләшүчеләр саны:	2025 кеше кеше (2010)
Дәрәҗә:	юкка чыгучы
Халәт:	начар хәлдә[d]
Классификация
Төркем:	Урал телләре гаиләсе Фин-угыр телләре
Язу:	кирилл язуы
Тел кодлары
ГОСТ 7.75–97:	мок 455
ISO 639-1:	—
ISO 639-2:	mdf
ISO 639-3:	mdf

Мукшы телен мордва халкының туган тел дип өчтән бере саный.

Мукшы теле Мордовия республикасының көнбатыш ягында кулланыла.

Гомумән, мукшы телендә Мордовия Республикасында; Пенза өлкәсендә, Самар өлкәсендә, Сарытау өлкәсендә, Түбән Новгород өлкәсендә, Ырымбур өлкәсендә, Рязань өлкәсендә, Тамбов өлкәсе өлкәсендә; Татарстанда, Башкортстанда, шулай уҡ Себердә һәм Ерак Көнчыгышта сөйләшәләр. Россиядән читтә, Әрмәнстанда һәм Америка Кушма Штатларында мукшы диаспоралары бар.

Мукшы-татарча кечкенә әйтемлек

• И́на – Әйе
• Э́ле – Әйе
• Пара – Ярар
• Аш – Юк
• Шумбра́т! – Исәнме!
• Шумбра́тада! – Исәнмесез!
• Сюк(пря)! – Сәлам! ("иелү"), Рәхим итегез!
• Ульхть шумбра́! – Исән бул!
• У́леда шумбра́т! – Исән булыгыз!
• Ко́да те́фне? – Хәлләрең ничек?
• Ко́да э́рят? – Яшәүең ничек?
• Лац! Це́бярьста! – Ярыйсы! Шәп!
• Ня́емозонк! – Сау булыгыз!
• Ва́ндыс! – Иртәгәгә кадәр!
• Шумбра́ста па́чкодемс! – Хәерле юл!
• Па́ра а́зан – Рәхмәт
  • – ле́здоманкса! – ярдәм өчен!
  • – се́мбонкса! – барысы өчен!
• Прости́ндамак! – Гафу ит!
• Прости́ндамасть! – Гафу итегез!
• Тят кя́жиякшне! – Ачуланмагыз!
• Ужя́ль! – Кызганыч!
• Ко́да тонь ле́мце? – Синең исемең ничек?
• Монь ле́мозе.. – Минем исемем..
• Мъзя́ра тейть ки́зода? – Сиңа ничә яшь?
• Мъзя́ра тейнза ки́зода? – Аңа ничә яшь?
• Те́йне ... ки́зот. – Миңа ... яшь.
• Те́йнза ... ки́зот. – Аңа ... яшь.
• Мярьк сува́мс? – Керергә мөмкин ме?
• Мярьк о́замс? – Утырырга мөмкин ме?
• О́зак. – Утыр.
• О́зада. – Утырыгыз.
• Учт аф ла́мос. – Бераз көтеп торыгыз.
• Мярьк та́ргамс? – Тәмәкене кабызырга мөмкин ме?
• Та́ргак. – Тарт.
• Та́ргада. – Тартыгыз.
• Аф, э́няльдян, тят та́рга. – Юк, зинһар өчен, тартма.
• Ко́рхтак аф ламода сяда кайгиста (сяда валомне). – Бераз кычкырыбрак (әкренрәк) әйтегез.
• Аст ни́нге весть. – Тагын бер кабатла.
• Га́йфтек те́йне. – Шалтырат миңа.
• Га́йфтеда те́йне. – Шалтыратыгыз миңа.
• Га́йфтек те́йне сяда ме́ле. – Соңыннанрак шалтыратыгыз.
• Сува́к. – Кер.
• Сува́да. – Керегез.
• Ётак. – Үт (уз).
• Ётада. – Үтегез (узыгыз).
• Ша́чема ши́цень ма́рхта! – Туган көн белән!
• А́рьсян тейть па́ваз! – Сиңа бәхет телим!
• А́рьсян тейть о́цю сатфкст! – Сиңа зур уңышлар телим!
• Тонь шумбраши́цень и́нкса! – Сәламәтлегең өчен!
• Од Ки́за ма́рхта! – Яңа Ел белән!
• То́ньге ста́не! – Сине дә шулай!

Тышкы сылтамалар

• Татарча-русча-мукшыча-эрзәчә сөйләүлек 2016 елның 8 март көнендә архивланган.