Актүбә

Актүбә (каз. Ақтөбе, рус. Актюбинск) — Казакъстанның көнбатышында, Европа өлешендә урнашкан шәһәр, Актүбә өлкәсенең мәркәзе. Илнең сәнәгый, эшлекле һәм мәдәни үзәкләренең берсе.

Актүбә
каз. Ақтөбе
Илтамга
Нигезләнү датасы	28 май 1869
Рәсми исем	Ақтөбе
Демоним	актюбинец, актюбинка, актюбинцы, ақтөбелік һәм ақтөбеліктер
Дәүләт	Казакъстан
Нәрсәнең башкаласы	Актүбә өлкәсе, Актүбә өязе[d], Актюбинский район[d], Актюбинский округ[d], Актюбинская губерния[d] һәм Актобе (городская администрация)[d]
Административ-территориаль берәмлек	Актобе (городская администрация)[d]
Диңгез, күл яки елга эчендә яки янында урнашуы	Илек һәм Сазды[d]
Хөкүмәт башлыгы вазыйфасы	аким Актобе[d]
Хөкүмәт башлыгы	Шахаров, Асхат Берлешевич[d]
Идарә итүче орган	Акимат Актобе[d]
Халык саны	387 807 (2015)
Административ бүленеше	12-й микрорайон (Актобе)[d], 11-й микрорайон (Актобе)[d], Курмыш (Актобе)[d], Шанхай (Актобе)[d], Есет батыр (микрорайон)[d], Москва (Актобе)[d], Район Алматы[d] һәм Район Астана[d]
Диңгез дәрәҗәсе өстендә биеклек	225 ± 1 метр
Мәйдан	297,39 км²
Почта индексы	030000
Рәсми веб-сайт	akt.gov.kz​(казакъ)​(рус.)
Һәйкәлләр исемлеге	Памятники Актобе[d]
Җирле телефон коды	7132
Номер тамгасы коды	АЮ, D һәм 04
Актүбә Викиҗыентыкта

«Нурдәүләт» комплексы

Актүбә үзәк мәчете

География

Актүбә Җаекның сул кушылдыгы — Илекнең сул ярында урнашкан.

Климат

• Уртача еллык температура — +5,3 °C
• Уртача еллык җил тизлеге — 2,4 м/с
• Уртача еллык һава дымлылыгы — 68%

Актүбә климаты
Күрсәткеч	Гый	Фев	Мар	Апр	Май	Июн	Июл	Авг	Сен	Окт	Ноя	Дек	Ел
Абсолют максимум, °C	4,5	5,3	23,6	30,9	39,0	39,9	42,2	42,9	38,3	29,7	17,0	11,2	42,9
Уртача максимум, °C	−8,1	−7,1	−0,4	13,3	22,0	28,2	29,9	28,3	21,7	12,1	0,7	−5,7	11,2
Уртача температура, °C	−12,3	−11,9	−5,4	7,0	14,9	20,9	22,7	20,7	14,0	5,7	−3,2	−9,7	5,3
Уртача минимум, °C	−16,5	−16,3	−9,8	1,4	7,9	13,4	15,6	13,5	7,4	0,6	−6,5	−13,6	−0,2
Абсолют минимум, °C	−48,5	−45	−37	−18,9	−7,6	−0,9	4,1	0,7	−7,9	−26,3	−35	−41,5	−48,5
Явым-төшем нормасы, мм	25	23	26	31	34	35	29	27	19	27	28	29	333
Чыганак: Погода и климат

Тарих

Тургай өлкәсенең Актүбә өяз шәһәренә 1891 елда Актүбә ныгытмасы урынында нигез салганнар. Ә ул исә 1869 елда барлыкка килде. Шәһәрдә татар бистәсе булды. XX гасырның башында шәһәр аша Ырынбур-Илецк-Актүбә-Кызылурда-Төркистан-Ташкәнт тимер юлы (1905 ел) үткән. 1932 елда шәһәр Актүбә өлкәсенең мәркәзе булган.

Халык

1959	1970	1979	1989	1999	2009
96 680	149 914	190 569	253 532	253 088	345 687

Шәһәрдә казакълар (68,72 %), руслар (19,58 %), украиннар (5,69 %), татарлар (2,21 %) һәм башка халыклар яшиләр. Халык исәбе 367 мең кеше тәшкил итә, ә шәһәр хакимияте буйсынган 5 авыл округының халкы белән — 416 мең кеше (2012).

Дин

Ислам

• Актүбә үзәк мәчете. Проект авторы — Айвар Саттаров (Казан).

Кызыклы фактлар

2012 елның июль аенда шәһәрдә Татарстанның премьер-министры Илдар Халиков катнашуы белән республика сабантуе үткәрелде.