Шәхси кемлек
Мин төшенчәсе, Кемлек (иҗтимагый фәннәр), Үзаң, Үзбәяләү һәм Үзбилгеләү төшенчәләре белән бутамагыз.
| Шәхси кемлек |
Фәлсәфәдә, шәхси кемлек (шулай ук шәхси кемлекнең идентификациясе яки шәхесне идентификацияләү ) — шәхеснең үз-үзенә таба мөнәсәбәте турындагы сорауга җавап.
Үз-үзен шәхес буларак тануның табигате яши биргән теорияләрнең берсе белән дә тулысынча аңлатылмый. Шәхеснең кемлеге турындагы сорауга җавап биргәндә, замандаш фәлсәфәчеләр күбрәк релятивизм теориясенә яки лингвистик билгесезлек мәсләгенә мөрәҗәгать итәләр.[1].
Билгеләмә үзгәртү
Идентификацияләү турындагы сорау — предметның үз-үзенә таба мөнәсәбәте мәсәләсе. Шулай ук, шәхси кемлекне идентификацияләү шул ук мөнәсәбәт, ләкин шәхесләргә карата.
Сорауның мантыйк ягыннан тасвирланмасы:
a = b булганда ∀t (P(a, t) ↔ P(b, t))
Вакытның t0 мизгелендәге шәхесне нәрсә аркасында t1 мизгелендәге шәхес белән бер икәнен расларга була?
Башкача әйткәндә: «Каралган объектны (субъектны) уникаль ясаучы, табигать кануны яки мантыйкка кебек тышкы көч тәэсире астында „үзгәртелә алмаган“ нәрсә бармы[2]?»
Бу сорау өстендә уйлаган күп фәлсәфәчеләр, шәхеснең ничек вакыт аркылы сакланыла алуын аңларга, ягъни шәхеснең төп аспектларын (кирәкле һәм җитәрлек шартларны) билгеләргә теләгәннәр иде.[3] Бу мәсьәләдә тарихи яктан тәнгә, психологияга[4] һәм мийгә[5] бәйле критерийлар барлыкка килделәр.
Искәрмәләр үзгәртү
- ↑ Johnston, Mark, Hempel Lectures, Princeton University(ингл.)
- ↑ Этот вопрос был затронут А. Азимовым (Двухсотлетний человек) и О. Брайном (Искусственный разум)
- ↑ Stanford Encyclopedia of Philosophy(ингл.)
- ↑ Nozick, «Personal Identity Through Time», Personal Identity (Martin & Barresi), Blackwell (2006)(ингл.)
- ↑ Williams, «The Self and the Future», Personal Identity (Martin & Barresi), Blackwell (2006)(ингл.)