Хәлим Әмиров

Хәлим Насретдин улы Әмиров (1894 — ?) — Русиядәге Гражданнар сугышы һәм Башкорт милли хәрәкәтендә катнашучы.

Җенес	ир-ат
Ватандашлык	Россия империясе  СССР
Туу датасы	1894
Туу урыны	Яңа Артавыл, Бөре өязе, Уфа губернасы, Россия империясе
Үлем датасы	1937 елдан иртә түгел
Сәяси фирка әгъзасы	Россия социал-демократик эшчеләр фиркасе

Биография

Әмиров Хәлим Насретдин улы 1894 елда Уфа губернасының Бөре өязе Яңа Артавыл авылында туган (хәзерге Башкортостанның Яңавыл районы).

А. Ш. Ярмуллин фаразы буенча, Хәлим Әмиров 1917-нче елда Бирск өязе делегаты буларак Бөтенбашкорт корылтайлары эшендә катнашкан.

1918 елдан ул Ырынбурдагы Башкорт хакимиятендә эшли. Ул мәгариф бүлеге начальнигы урынбасары итеп билгеләнә. Башкурдистанның җирле кантон башкарма комитетларында мәгариф бүлекләрен оештыру белән шөгыльләнә.

1919 елның 16 февралендә Баймак-Таналыкка, Башкорт хөкүмәте һәм гаскәрләренең Совет власте ягына күчүе турында фарман игълан итү өчен җибәрелә. 1919 елның 21 февралендә ул Бөтенбашкорт хәрби конгрессында катнаша .

1919 елның мартында Хәлим Әмиров Башорт Совет Республикасының Башнаркомпрос советы әгъзасы итеп билгеләнә. Башкорт аерым атлы һәм укчылар бригадалары оешканнан соң, 1919 елның 18 маенда Амиров Кызыл Армиянең Башкорт бүлекчәләрендә политик комиссары итеп билгеләнә. Бу хәрби частьлар составында ул Харьковны яклауда катнашкан.

1919 елның июленнән ул Башревкомда эшли. Шул ук елның сентябрендә ул яңа Башкорт хәрби отрядларының Башревкомының махсус вәкиле итеп билгеләнде, һәм аны яклау өчен Петроградка җибәрелә.

1920 елның февралендә «Башкорт хәрәкәте» доклады «Бәхет көне» альбом-журналында дөнья күрде. Хәлим Амиров кабат Башкорт Республикасына кайта, Башнаркомпрос коллегиясендә эшләвен дәвам итә.

1920 елның мартында, Башревком махсус комиссиясе председателе булып, Амировны Усерган кантонындагы конфликтны чишү өчен җибәрәләр. 1920 елның 25 мартыннан-Усерган кантоны башкарма комитеты рәисе.

1920 елның 16 маенда РКП (б) Башкортстан өлкә комитеты белән оештырылган Амиров эшен тикшерү комиссиясе Хәлим Насретдиновичны партиядән куып чыгару һәм аны хакимият структураларындагы барлык урыннардан мәхрүм итү турында карар кабул итте. Ләкин төбәк комитеты карарларына каршы, Башревком аны Башглавпродукт рәисе итеп билгели.

1921 елның августында ул РКП (б) Башкортстан өлкә комитеты астында Революцион трибуналда прокурор урынбасары булды.

1930-нчы елларда Уфа мотор заводында эшли (хәзерге Уфа моторлар төзү җитештерү берләшмәсе).

1936 елның 23 октябрендә кулга алына. 3 елга төрмәгә хөкем ителде. Аның алдагы язмышы билгеле түгел. 1989 елның 12 ноябрендә ул реабилитацияләнә .

Әдәбият

• А. А. Валидов — организатор автономии Башкортостана (1917—1920). Ч. 1. Уфа, 2005. С. 33, 238.
• Национально-государственное устройство Башкортостана (1917—1925). Т. 2. Ч. 1. Уфа, 2002. С. 556, 577.
• Асфандияров А. З. История сел и деревень Башкортостана. Кн. 5. — Уфа, 1994. С. 63.

Сылтамалар

• Ярмуллин А. Ш. Автономиялы Башҡортостан байрағы аҫтында. Өфө, 2009.(башк.)
• Ярмуллин А. Ш. Башҡорт ғәскәрҙәренең Петроградта нәшер ителгән «Бәхет көнө» журнал-альбомы. 2013 елның 31 октябрь көнендә архивланган. Ватандаш. 2007, № 1. C. 47—72(башк.)