Унелма Конкка
Унелма Семеновна Конкка (фин. Unelma Konkka) (21 август, 1921, Конколово, РСФСР — 4 май, 2011, Лаппеэнранта, Финляндия) — Совет һәм Россия шагыйрәсе, прозаик, тәрҗемәче, фольклорчы. Филология фәннәре кандидаты, РАН КарНЦ ИЯЛИ өлкән фәнни хезмәткәре, СССР Язучылар берлеге әгъзасы (1981).
| фин. Unelma Konkka | |
| Җенес | хатын-кыз |
|---|---|
| Ватандашлык |
 СССР Россия |
| Туу датасы | 21 август 1921 |
| Туу урыны | Конколово[d], Шлиссельбургский уезд[d], Санкт-Петербург губернасы, РСФСР[d] |
| Үлем датасы | 4 май 2011 (89 яшь) |
| Үлем урыны | Лаппеэнранта, Южнофинляндское агентство регионального управления[d], Финляндия |
| Язма әсәрләр теле | рус теле |
| Һөнәр төре | язучы, шагыйрь |
| Әлма-матер | Петрозаводск дәүләт университеты[d] |
| Академик дәрәҗә | филология фәннәре кандидаты[d] |
| Активлык урыны | Карелия[1] |
| Активлык чорнының башы | 1947 |
| Активлык чоры тәмамлануы | 2011 |
| Жанр | шигърият |
Биографиясе
үзгәртүУнелма Конкка Петроград губернасы Шлиссельбург өязе Токсово авылы янында Конколово (фин. Konkkala) авылында туа, хәзер Ленинград өлкәсенең Всеволожский районына карый, ингерманланд крестьяннары гаиләсендә унынчы бала була. Йортның нәсел исеме - Корвела.
Әтисе Симо Конкка, революциягә кадәр авыл старостасы була, җәмәгать судьясы булып сайлана. Ул гаиләдә укуны хуплый, аның ярдәме белән аның йортында К. Маркс һәм Жан-Жак Руссодан китаплар күп була. Әнисе Катри Ванханен. Гаиләдә барлыгы унике бала була, шуларның бишесе сабый чагында үлә.
1921 елның июнь башында, амнистия белән бәйле рәвештә, Тарту тыныч шартнамәсе нәтиҗәләре буенча, Конкка гаиләсе Финляндиядән өенә кайта, анда 1919 елда Төньяк Ингерманляндиядә яшәүчеләргә карата Совет власте үткәргән репрессияләрдән качарга мәҗбүр була. 21 августта Унелма туа.
1931 елда Конккның гаиләсен кулга алалар, әтисе һәм балалары белән әнисен Урхо һәм Унелма белән Себергә җибәрәләр. Ике елдан соң әнисенең балалары белән Себердән кайтырга рөхсәт итәләр, әмма туган йорты конфискацияләнеп, Карелиягә Унелманың өлкән апасы Хилма укытучы булып эшләгән Ругозеро авылына кайтып китәргә туры килә. Әтине, киресенчә, Көнбатыш Себердән алга таба, төньяк-көнчыгыш Якутиягә, 1933 елда вафат булган Верхоянск районына җибәрәләр.
Аннары Хилмәне Ребола авылына укырга күчерәләр, анда Унелма җиденче сыйныфны тәмамлый.
1936 елда Унелма Петрозаводскка күчеп килә, анда 2 ел рабфакта укый, аннан педагогия институтына укырга керә. 1939 елда Совет-фин сугышы башлану укуын өзә. 1940 елда ул педагогика институты базасында оештырылган Карело-Фин дәүләт университетында укуын дәвам итә. Сугыш елларында ул Удмуртиядә эвакуацияләнә, Ижау хәрби заводының ярдәмче хуҗалыгында эшли.
1944 елда ул Петрозаводскка кайта,тиздән Сыктывкарга эвакуацияләнгән Петрозаводск дәүләт университеты да кайтарыла. 1946 елда Унелма Петрозаводск дәүләт университетын тәмамлый һәм Тартага китә, анда мәктәптә рус теле һәм әдәбияты укыта.
1947 елда ул Петрозаводск университеты аспирантурасына кабул ителә. 1948 елда, Академия ялын алып, Калеваль районына, Ухта бистәсенә күчә, анда биш ел мәктәптә рус теле һәм әдәбияты укыта. 1953 елда ул дөнья әдәбияты Институты каршындагы фольклористика буенча аспирантурада укуын дәвам итә.
1957 елда, Петрозаводскка кайткач, ул СССР ФА Карелия филиалының Тел, әдәбият һәм тарих институтында эшли башлый.
1966 елда «Карел сатирик әкияте» темасына кандидатлык диссертациясен яклый, аның нигезендә шул ук исемдәге монография чыгарыла.
Ул шулай ук карел әкиятләренең ике томын бастырып чыгара, алар барлыгы 1000 биттән һәм 171 әкияттән гыйбарәт була. «Карел халык әкиятләре» нең беренче томына (Фән, 1963 ел) — Төньяк Карелия һәм сергозер әкиятләре, икенче томына — Көньяк Карелия, ливвиклар һәм людиклар әкиятләре керә. Әкиятләрнең төп нөсхәләре җирле сөйләшүләрдә басылып чыккан һәм шуңа күрә карел телен өйрәнү өчен мөһим чыганак булып хезмәт итә алалар.
Конкка Карелиянең төрле районнарында фольклор җыю белән шөгыльләнә.
1985 елда аның монографиясе Финляндиядә, фин телендә, «Ikuinen ikävä» исеме астында фин әдәбияты җәмгыятенең публикацияләр сериясендә бастырыла. Karjalaiset riitti-itkut (Мәңгелек хәсрәт. Карелия йола елаклары) дигән темага түгәрәк өстәл уза. Рус телендә китап 1992 елда басылып чыга. Бүгенге көнгә кадәр ул фин һәм карел фольклорчыларының өстәл китабы булып тора.
2004 елдан Финляндиядә яши.
2014 елда «Поэзия печали» монографиясенең беренче өлеше Ямагути тәрҗемәсендә япон телендә бастырыла.
Гомумән алганда, Унелма Конкка йөздән артык фәнни публикация авторы булып тора.
Моннан тыш, Унелма Конкка Катри Корвела тәхәллүсе астында фин телендә язучы шагыйрь һәм прозаик буларак билгеле. 1981 елдан СССР Язучылар берлеге әгъзасы.
Фото
үзгәртү
|
|
|
Чыганаклар
үзгәртү- Конкка Унелма Семёновна // Писатели Карелии: биобиблиогр. словарь — Петрозаводск, 2006 — С. 285—287. ISBN 5-98686-006-3
- Катри Корвела: биография, библиография, тексты / Сост. Н. В. Чикина. — Петрозаводск, 2016. — 60 с.
Әдәбият
үзгәртү- Я волю дал любви: М.: Современник, 1985. — 111 с.
- В утро жизни…; Не сердитесь, дети… Петрозаводск: Б.и., 1994. — С. 52-53.
- У заброшенной хижины:: Стихи, Здесь начинаются дороги: Антология писателей
- Aikojen aania kuuntelen: Runoja / Petroskoi: Karjala, 1977. — 52 s. [Слушая голоса времен]
- Kevatvyory: Karjalan kirjailijain ja kynailijain julkaisu. — Petroskoi, 1980. — 270 s., [Весенний поток]
- Minun maani: Neuvosto-Karjalan suomenkielista runoutta vuosilta 1941—1979 / Petroskoi, 1981. — 366 s. — Sisallosta: K. Korvela — S. 315—319. [Моя страна]
- Laulu lokakuulle: Runoantologia. — Petroskoi: Karjala, 1987. — 207 s. [Песнь Октября]
- Uinuvat vaarat: Runoja / Petroskoi: Karjala, 1983. — 38 s. [Дремлющие сопки]
- Virran tuolla puolen: Kertomuksia. — Petroskoi: Karjala, 1996. — 127 s. [Тот чарующий берег]
- Heijastuksia: Runoja vuosilta, 1966—1999 / Petroskoi: Periodika, 1999. [Отражения]