Тизлек ( аша күрсәтелә, ингл. velocity яки фр. vitesse) — векторлы физик зурлык, ул берәр хисап системасында нинди дә булса ноктага карата күчешнең җитезлеген һәм юнәлешнең хәрәкәтен күрсәтә.

Тизлек
Сурәт
Әүвәлгесе күченү[d]
Киләсе тизләнеш
Ачучы яки уйлап табучы Пьер Вариньон[d]
Үлчәмлек
Канун яки назарияне тасвирлаучы фурмула [1][2]
Обозначение в формуле , һәм
Символ величины (LaTeX) [2], , , , һәм
Нинди вики-проектка керә Проект:Математика[d]
Рекомендуемая единица измерения м/с[d][2][3] һәм километр/сәгать[d][4]
 Тизлек Викиҗыентыкта
Классик механика

Ньютонның икенче кануны
Тарих…

Вакыт буйлап радиус-векторның чыгарылмасына тигез:

Гомуми төшенчә - дүрт-үлчәнешле тизлек яки релятивистик механикада тизлек.

Декарт координатлар системасы

үзгәртү

Декарт координатлар системасында тизлек:

 

 , шуңа күрә

 

Шулай итеп:

 .

Дүрт үлчәнешле тизлек

үзгәртү

Релятивистик механикада Дүрт үлчәнешле тизлек кулланыла:

 

биредә с - яктылык тизлеге

Тизлек үзгәрешләре

үзгәртү

Тизлекләр кушуы:

 .
  • Релятивистик механикада - Лоренц тигезләмәләре:
 

Әдәбият

үзгәртү
  • Маркеев А. П. Теоретическая механика. — М.: Наука, 1990. — 416 с. — ISBN 5-02-014016-3.
  • Старжинский В. М. Теоретическая механика. — М.: Наука, 1980. — 464 с.
  • Яковлев В. И. Предыстория аналитической механики. — Ижевск: НИЦ «Регулярная и хаотическая динамика», 2001. — 328 с.

Искәрмәләр

үзгәртү