Татарстан болгарлары
Татарстан болгарлары (болгар, болгарлар, булгарлар) — үзләрен болгарлар дип санаучы халыкның бүгенге Татарстан Республикасы территориясендә яши торган территориаль төркеме.
| Татарстан болгарлары | |
| Үз аталышы |
болгар, болгарлар |
|---|---|
| гомуми сан |
484 (2010) |
| яшәү җире | |
| Теле | |
| Дине | |
| Бүтән халыкка керүе | |
| Кардәш халыклары: | |
Таралышы
үзгәртү2010 елгы халык санын алу мәгълүматлары буенча Татарстан Республикасы территориясендә үзләрен болгар дип атаучыларның саны 484 кеше тәшкил иткән.[1][2] 2002 елга болгарлар аерым халык булып исәпләнмәгәннәр.[3] Татарстан болгарларының күбесе, якынча 120 кеше, Татарстанның башкаласы булган Казанда яши.[4]
Тарих
үзгәртү1988 елның сентябрендә Казанның Үзәк стадионында «Болгар-Әл-җәдит» тарихи-мәдәни клубы оештырган митинг уза. Анда катнашучылар татарларга болгар традицияләренең, гореф-гадәтләренең яңару вакыты җиткәнен билгеләп үтәләр. Хәзерге вакытта «Болгар-Әл-җәдит» клубы болгар тарихын һәм мәдәниятен торгызу буенча эш алып бара. Россия Федерациясе Конституциясен кабул иткәннән соң, клубның күп кенә әгъзалары "болгар" исемен үз паспортларында торгыза башлыйлар. Беренче булып, 1998 елның июлендә Казан шәһәренең яңа оештырылган «Болгар общинасы» иҗтимагый оешмасы рәисе итеп сайланган Габдрахманов була.[4]
Хәзерге вакытта общинага Казанның 120 болгары керә. Аларның күбесе туган телен белә һәм югары белемгә ия. Алар арасында галимнәр, музыкантлар һәм студентлар бар. Якынча 70 проценты хезмәт яшендәге кешеләр, 30 проценты пенсионерлар.[4]
Мәдәният
үзгәртү«Болгар-Әл-җәдит» клубы барлыкка килү дәверендә болгарларны өйрәнү гыйлеменең чыганаклар базасы сизелерлек тулыланды, Төркиядә «Шан кызы дастаны», Оренбургта «Җәгъфәр тарихы», Бөгелмәдә «Атлантида балалары», Казан шәһәрендә «Родиноведение», Оренбургта «Болгар мәсьәләләре» китаплары дөнья күрә. Оренбург шәһәрендә «Болгар иле» газетасының дүрт саны чыга. Казанның А. М. Горький исемендәге паркында ХХ гасыр башындагы болгар милли хәрәкәтенең күренекле эшлеклесе Гайнан Вәисевкә һәйкәл ачыла, «Болгар халкының этник һәм дәүләт тарихы» дигән фәнни-гамәли конференция үткәрелә. Ел саен болгарлардан килгән Нардуган, Карга боткасы бәйрәмнәре үткәрелә. Бу җәмгыять әгъзалары тарихын һәм мәдәниятен саклап калуга, этник кыйммәтләрне торгызуга ярдәм итә.[4]
Күренекле Татарстан болгарлары
үзгәртү- Кадыйров Рәшит Мәкъсүм улы - болгарлар җәмгыяте рәисе.
- Әбүбәкеров Радик Таҗетдин улы - болгарлар җәмгыяте идарәсе әгъзасы.
Искәрмәләр
үзгәртү- ↑ Официальный сайт Всероссийской переписи населения 2010 года. Информационные материалы об окончательных итогах Всероссийской переписи населения 2010 года, archived from the original on 2012-03-01, retrieved 2022-01-02
- ↑ Всероссийская перепись населения 2010 года. Официальные итоги с расширенными перечнями по национальному составу населения и по регионам. 2020 елның 13 май көнендә архивланган.: см. 2012 елның 18 октябрь көнендә архивланган.
- ↑ Всероссийская перепись населения 2002 года 2013 елның 21 апрель көнендә архивланган.: Население по национальности и владению русским языком по субъектам РФ 2006 елның 4 ноябрь көнендә архивланган.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 Общественной Организации «Булгарская община» города Казани.