Мәхмүт Гәрәев
Мәхмүт Әхмәт улы Гәрәев (tat. lat. Mäxmüt Äxmät ulı Gäräyev (үле сылтама)) (27 июлендә 1923, Чиләбе) – күренекле Совет һәм Россия хәрби эшлеклесе, отставкада армия генералы, тарих һәм хәрби фәннәре докторы, профессор. Хәрби теоретик.
| Мәхмүт Әхмәт улы Гәрәев | |
|---|---|
 | |
| Туган телдә исем | Мәхмүт Әхмәт улы Гәрәев |
| Туган | 23 июль 1923 Чиләбе, ССРБ |
| Үлгән | 25 декабрь 2019[1] (96 яшь) Мәскәү, Россия |
| Күмү урыны | Федеральное военное мемориальное кладбище[d] |
| Милләт | татар |
| Ватандашлыгы |  СССР Россия |
| Әлма-матер | РФ КК Генераль штабы хәрби академиясе[d] |
| Һөнәре | гаскәри, хәрби җитәкче, хәрби галим һәм укытучы |
| Сәяси фирка | Советлар Берлеге коммунистик фиркасе |
| Катнашкан сугышлар/алышлар | Икенче бөтендөнья сугышы, Әфганстан сугышы, Алман-совет сугышы һәм Совет-япон сугышы[d] |
| Бүләк һәм премияләре |    ||           һ. б. |
| Хәрби дәрәҗә | әрме янаралы[d] |
| Гыйльми дәрәҗә: | тарих фәннәре докторы[d] һәм хәрби фәннәр дуктыры[d] |
Тәрҗемәи хәл
үзгәртүМәхмүт Гәрәев татар гаиләсендә Чиләбе шәһәрендә 1923 елда туган. Аның әтисе – Әхмәт Гәрәев – эшче булып эшләгән, әнисе – Рәхимә Гәрәева Чиләбегә Уфа губернасының Салих авылыннан килеп төпләнәләр.[2] 1939 елда үз теләге белән Кызыл Гаскәргә киткән. Ташкәнт җәяүле гаскәр уку йортын 1941 елда тәмамлаган. 1941-1942 елларда Урта Азия хәрби округында хезмәт иткән.
Бөек Ватан сугышы
үзгәртү1942 елның декабреннән Бөек Ватан сугышында катнаша. Көнбатыш һәм Өченче Беларус фронтларында сугышкан. 1942 елда Ржев сугышында яраланган, 1944 елда башына янә яраланган.
1945 елның февралендә Ерак Көнчыгышка 5-нче армиягә җибәрелгән. 1945 елның августында Совет-Япония сугышында катнашкан. 5-нче армия эчендә Япониянең Квантун гаскәрен тар-мар итү операциясендә катнашкан.
Сугыштан соң
үзгәртүБөек Ватан сугышыннан соң башта Ерак Көнчыгышта хезмәт итә, 1950 елда Фрунзе исемендәге Хәрби академиясен тәмамлый. 1950-1957 елларда Беларус хәрби округының штабында хезмәт итә.
1959 елда Генераль штабның Хәрби академиясен тәмамлый. 1959 елдан танк төмәне башлыгы, Беларус хәрби округы штабының җитәкчесе.
1970-1971 елларда – Берләшкән Гарәп Җөмһүриятендә баш киңәшче булып эшли.
1971 елдан – Урал хәрби округының башлыгы.
1974 елдан – Генераль штабының Хәрби-фәнни идарәсенең җитәкчесе.
1984 елда Совет Берлеге Кораллы көчләр Генераль штабы җитәкчесенең урынбасары.
1989 елда Әфганстаннан совет гаскәре киткәннән соң Нәҗибулла көчләренә хәрби киңәшчесе булып булышкан.
1990 елда Хәрби киңәшче. 1992 елдан отставкада.
Фәнни-хәрби эшчәнлеге
үзгәртү1960 еллардан Мәхмүт Гәрәев хәрби-фәнни эшчәнлек белән шөгыльләнә. 100 фәнни хезмәт, 300 артык мәкалә языла.
1995 елдан Хәрби Фәннәр Академиясе президенты. Икенче бөтендөнья сугышы тарихын бозып күрсәтүгә каршы чыгыш ясый.
95 яшьлек юбилее
үзгәртүХәтер
үзгәртү- 2023 елда тууына 100 ел тулу уңаеннан истәлек медальләре әзерләнгән. Медальнең алгы ягында портреты сурәтләнгән, арткы ягында генерал белән бәйле өземтә китерелгән. Беренче санлы истәлек медале улы – отставкадагы генерал-майор Тимур Мәхмүт улы Гәрәевка (1961 елгы) тапшырылган. [4]
- 2023 елның 7 июлендә Борисов шәһәрендә (Беларусия) 1960-елларда гаиләсе яшәгән Серебренников урамындагы 11нче йортта истәлек тактасы ачылган.[5]
Искәрмәләр
үзгәртү- ↑ Ушел из жизни генерал армии Махмут Гареев
- ↑ Туган телне оныту Ватанга хыянәт итүгә тиң(үле сылтама)
- ↑ УКАЗ ПРЕЗИДЕНТА РОССИЙСКОЙ ФЕДЕРАЦИИ от 06.05.2018 г. № 199 «О награждении государственными наградами Российской Федерации»
- ↑ Генерал Гәрәевнең тууына 100 ел тулу уңаеннан чыккан беренче медаль аның улына тапшырылды. Татар-информ, 7.05.2023
- ↑ Беларусьта Мәхмүт Гәрәевкә истәлек тактасы ачылды. Татар-информ, 7.07.2023