Кызлар манарасы (Истанбул)
.svg){kind=small}
Кызлар манарасы ( Леандрова манарасы, Кыз Кулеси, тур. Кыз Кулеси ) - Истанбулның Азия өлешендә, Ускюдар өлкәсендәге Босфор утравында урнашкан. Манара - шәһәр символларының берсе. Аерым алганда, Айвазовскийның "Константинопольда Леандрова манарасы күренеше " (1848) картинасында сурәтләнгән.
| Кызлар манарасы | |
| Нигезләнү датасы | 1110 |
|---|---|
 | |
 | |
| Бәйлелеге | Museum Directorate of Galata Mevlevi Lodge[d] |
| ... хөрмәтенә аталган | Леандр[d] |
| Дәүләт |
 Төркия |
| Административ-территориаль берәмлек | Ускүдар һәм Истанбул |
| Урын | Salacak[d] |
| Диңгез, күл яки елга эчендә яки янында урнашуы | Босфор бугазы |
| Высота лампы маяка | 11 метр[1] |
| Дальность видимости маяка | 14 морская миля[1] һәм 11 морская миля[1] |
| Сектор видимости | 000°-030°[1] һәм 030°-000°[1] |
| Световая характеристика маяка | Fl WR 3s[1] |
| Рәсми веб-сайт | kizkulesi.gov.tr |
 | |
| Сурәтләнә | Вид Леандровой башни в Константинополе[d] |
 | |
 Кызлар манарасы Викиҗыентыкта | |
_by_Florentine_cartographer_Cristoforo_Buondelmonte.jpg)
Тарих
үзгәртүБашня белән бәйле беренче тарихи мәгълүматлар аның үзе турында гына түгел, ә ул төзелгән таш утрау турында да сөйли. Б.э. кадәр 411 елда Афина һәм Спарта арасындагы сугышлар вакытында Византия спарталылар ягына тора. Шулай итеп, Босфор бугазының Европа өлеше — Спартага, ә Азия өлеше Афиналарга күчә. Ахырда, Афина җиңә, ләкин берникадәр вакыт Византийгә каршы бернинди чара күрми. Җиңүчеләр Босфор бугазы белән идарә итү һәм аннан узучы кораблардән салым җыярга булалар.
Манара төзелешенең берничә версиясе бар. Бер версия буенча, Кыз манарасы Афина командиры Алкивиад тарафыннан Босфор бугазына Фарсы корабларының килүен контрольдә тоту өчен төзелгән. Ул таш ярда салым конторасы төзегән. Әмма ул вакытта башняның барлыкка килүе турында беркайда да искә алынмый.
Икенчесе әйтүенчә, манара император Бөек Константин идарә иткән вакытта төзелгән.
1453 елда төрекләр Константинопольне (хәзерге Истанбул) яулап алганнан соң, бу кечкенә ныгытма сакланып калган һәм оборона максатларында кулланылган. Соңрак, Мәрмәр диңгезенә караган агач маяк төзелде.
Госман империясе вакытында манара, нигездә, маяк булып хезмәт итә, төнлә һәм көндез томанлы һава торышында корабларны күрсәтә. Зур булмаган судноларны, давылда дулкыннар белән алып китмәсен өчен, куркынычсызлык өчен, манарага бәйлиләр. Рәсми бәйрәмнәр вакытында манаралардан туплар атыла. Моннан тыш, манара вакыт-вакыт төрле максатларда кулланылган. Сөргендәге яки үлем җәзасына хөкем ителгәннәр озатуга яки үлемгә җибәрелгәнче анда сакланган.
Манара берничә тапкыр каты җир тетрәүләрдән һәм янгыннардан интегә, һәм 1720 елда булган бер янгын вакытында ул тулысынча янып бетә диярлек. Бөек Визир Дамат Ибраһим-паша бу юлы таштан башня төзеп, аңа кургаш түбәсе һәм күп тәрәзәләр салынган манара өстәгән. 1829-нчы елда Кыз манарасы холера авыруы вакытында изоляция хастаханәсе булып хезмәт итә. Озакламый, 1832-нче елда, Мәхмүт II идарә иткән вакытта, манараның соңгы капиталь ремонтлары үткәрелә. 1857 елда манара маяк белән идарә итү комитеты карамагына эләгә, һәм француз компанияләренең берсенә манараны гамәлдәге маякка үзгәртеп кору йөкләнә, ул 1920 елда тулысынча автоматлаштырылган була. Манара буларак маяк йөз елга якын кулланыла.
1923 елдан соң хөкүмәт башняны үз максатларында кулланудан туктый һәм ул маяк була. Икенче бөтендөнья сугышының авыр елларында башняны, аның эчке конструкцияләрен бетон белән ныгытып, ремонтлаганнар. 1965 елдан соң манара хәрби-диңгез көчләре карамагына тапшырыла һәм күпмедер вакыт хәрби элемтә үзәгенә хезмәт итә. Аннары, ХХ гасырның икенче яртысында, Босфор бугазында дөньяның төрле илләреннән суднолар хәрәкәте көчәя: монда йөрүче суднолар саны һәм күләме арта. Шул вакыттан Кызлар манарасы өчен тынычлык чоры бетә. 1983 елдан соң, Төркия Диңгез Администрациясе манараны бугаздагы арадаш суднолар белән идарә итү пункты итеп кулланды. 1989 елның башында халык игътибары Босфор манарасына юнәлтелде. «Кызлар башнясы агуланган» дигән репортажларның берсендә шунда цианид саклануы, верфьдәге корабльләрдә паразитларны агулаулары хакында хәбәр ителә. Докта цианид сакланган складны сүткәндә, бу куркыныч агуны башняга күчерәләр, чөнки «аны саклар урын булмый» . Шулай итеп, ялгыз Босфор "кызы" "агуланган" була. Репортажда шулай уҡ җитди проблемага игътибар ителә: әгәр бу матдә парлары шартласа, Истанбул коточкыч шартлау белән тетрәнер иде. Сигез ай дәвамында матбугат һәм телевидение бу куркыныч турында даими хәбәр иттеләр. Цианид контейнерлары башка урынга күчерелгәч, проблема ахыр чиктә хәл ителә. 1992 елның маенда бер төркем яшь шагыйрьләрнең Кызлар манарасына юнәлүе гаҗәп тә түгел (Мэр ярдәме белән) һәм ташландык манараны мәдәни үзәккә әверелдерергә теләве хакында белдерделәр. Шуңа күрә, башняда сәнгать күргәзмәләре, фотогалереяләр урнашкач, хәтта концертлар да үткәрелә башлагач, ул берникадәр вакытка җанланды. Бу кыска вакыт эчендә манара "поэзия республикасы" булып танылды.
Озын тарихы дәвамында манара маяк, төрмә һәм карантин корылмасы булып хезмәт итә. 1943—1945 елларда манара XIX гасырдагы күренешенә туры килгән модель буенча торгызылды. Манарада хәзерге вакытта ресторан урнашкан.
Легендалар
үзгәртүМанара төзелеше һәм аның урнашуы турында күп легендалар бар. Иң танылган төрек легендасы әйтә: төрек солтаны кызын бик яраткан. Бервакыт күрәзәче аның кызының 18 яшендә үләчәген алдан әйтә. Солтан кызының 18 яшенә кадәр манара төзергә боерык биргән. Манара төзелгәннән соң, солтан кызын үлемнән саклар өчен, манарага күчерергә боера. 18 яшь тулгач, солтан кызына чүлмәк җимеш бүләк итә. Кызы чүлмәкне ачкач, җимештә агулы елан булып чыга, ул кызны тешли, нәтиҗәдә ул алдан әйтелгәнчә үлә. Икенче риваять буенча, кыз исән кала, аны елан агуын суырып, принц коткара. Моннан исеме дә - Кызлар манарасы .
Тагын бер легенда башняның икенче исеме турында сөйли. Бу риваять буенча, манара борынгы грек мифы герое-Леандр хөрмәтенә үз исемен ала, ул Афродита каһины Герога гашыйк булган, аның өчен никахсызлык вәгъдәләрен боза, аның белән очрашу өчен, һәр төнне Босфор бугазы аша йөзеп килә. Хәвеф-хәтәр гашыйк егетне куркытмый, һәм кабат-кабат төнлә ул Геро кабызган факелның ерак уты янган урынга йөзеп китә. Ләкин беркөнне ут сүнә, һәм караңгыда утрауга дөрес юл таба алмаган Леандр бата. Иртән дулкыннар аның мәетен кыз янына алып чыга. Өметсезләнеп, кыз башняга менә, диңгезгә ташлана һәм батып үлә..
Кызлар манарасы бүген
үзгәртү1999-нчы елда манараны кунаклар өчен ачу максатыннан, анда капиталь ремонт үткәрелә. Моннан соң, бер елдан соң, туризм проекты кысаларында, манарада ресторан һәм мәдәният үзәге урнашуы игълан ителде. Бүгенге көндә туристлар һәм манарадагы башка кунаклар өчен ресторан, кафе, бар, күзәтү мәйданчыгы һәм сувенир кибете ачык. Кечкенә көймәләрдә кунаклар Кабаташ (Европа өлеше) һәм Ускюдар (Азия өлеше) причалларыннан манарага керә ала.
Сылтамалар
үзгәртү- Официальный сайт
- Девичья башня (Стамбул) на сервисе Яндекс.Панорамы.