Куныр буга
Куныр буга, Көрән буга (баш. Ҡуңыр буға)[1] — башкорт эпосы[2][3], башкорт халкының авыз-тел иҗаты өлгесе.
| Куныр буга | |
| Әсәр яки аның атамасы теле | башкорт теле |
|---|---|
Шушы эпос белән бәйле башкорт халык җырыла бар [4].
Сурәтләү үзгәртү
«Куныр буга» эпосын башлангыч тапкыр 1865 елда Руф Игнатьев язып ала һәм «Оренбургские губернские ведомости» басмасында чыгара (№ 32, 218-219 б.).
Эпосның башка вариантларын Буранголов Мөхәммәтша Абдрахман улы, К Мәргән, Галимов Сәлам Галим улы һәм башкалар язып алган. 1969 елда Шәкүров Рәшит Закир улы әсәрнең тагын бер вариантын Аскар авылында М. Мирхәйдәровтан язып ала.
Барлыгы эпосның Башкортстанда, Самар һәм Ырынбур өлкәләрендә язып алынган уннан күчү варианты теркәлгән. Алар Россия Фәннәр Академиясе Уфа Гыйльми Үзәгенең фәнни архивында саклана.
«Куныр буга» әсәренә хайваннар турында башкорт хикәятләре («Аксак такыр», «Кара юрга») керә. Бу эпоста бәхет һәм иминлек китерүче изге малга ышану ята.
Эпик хикәяттә сыер малының хуҗасы белән каршылыгы сүрәтләнә. С. А. Галин фикеренчә, әсәрдә матриархат белән патриархат көрәше чагыла[5].
Эпоста Учалы районына караган Курташ (Корташ), Белорет районы биләмәсендәге Ямантау, Ирәмәл, Раз, Кагыла, Әбҗәлил районының горурлыгы булган Кыркты таулары аңга алына[6].
Искәрмәләр үзгәртү
- ↑ татарча Көрән буга
- ↑ Башкорт энциклопедиясе Милли-региональ типтағы универсаль белешмә., archived from the original on 2019-12-24, retrieved 2018-06-09
- ↑ Башкорт энциклопедиясе Милли-региональ типтағы универсаль белешмә., archived from the original on 2019-05-28, retrieved 2018-08-20
- ↑ Ҡуңыр буға(башҡорт халыҡ йыры)(үле сылтама)
- ↑ Кильмакова Г. Н. Символика образа быка в башкирских народных эпосах.// Ғылым жəне білім ғасыры — Век науки и образования. № 10/12 (42/44), октябрь/декабрь, 2012. С.69—71. (PDF), archived from the original (PDF) on 2014-02-22, retrieved 2018-06-09
- ↑ архив күчермәсе, archived from the original on 2019-02-07, retrieved 2018-06-09