Калинин (Казан)
Калинин — Казан эчендә аз катлы биналар белән бистә (торак пункт).
| Калинин | |
| Нигезләнү датасы | 1920 |
|---|---|
| Дәүләт |
 Россия |
| Административ-территориаль берәмлек | Идел буе районы |
 | |
 Калинин Викиҗыентыкта | |
Территориаль урнашу, чикләр
үзгәртүКалинин бистәсе Казанның көньяк өлешендә, Идел буе районында, Урта Кабан күленең көньяк-көнбатыш ярында урнашкан[1]. Аның төп территориясе күл яры белән Авангард урамы арасында урнашкан — бу 1920-нче елларда авыл барлыкка килгән тарихи өлеш. Аннан көньяк өлеше китә, ул тар аппендикс белән Глазунов урамына 600 м кадәр ераклаша.
Калинин бистәсе территориясендә «Дружба» һәм «Труженик» бакчачылык ширкәтләре урнашкан.
Исеме
үзгәртүБистә Россия революционеры, совет дәүләт һәм партия эшлеклесе Михаил Иванович Калинин хөрмәтенә аталган (1875—1946).
Административ һәм территориаль бәйләнеш
үзгәртү1927 елга кадәр Калинин бистәсе Татарстан АССРның Арча кантоны Воскресенски вулысы составына керә, 1927 елдан Казан районының Воскресенски авыл советы составына керә
1930 нчы елларның беренче яртысында Калинин Казан чигенә керә, ул Сталин районы составында шәһәр бистәсе була[2].
1942 елның 1 апрелендә Сталин һәм Молотов районнары территорияләре өлешендә Свердлов районы оештырыла. Калинин бистәсе аның составына кертелә һәм 1956 елның декабрендә аны бетергәнчегә кадәр Свердлов районында була[3].
1956 елның 7 декабрендә Свердлрайоны Сталин районына кушыла, аннан зурайтылган район яңа исем ала — Идел буе районы. Калинин бистәсе бу районның бер өлеше була һәм шуннан бирле региональ бәйләнешен үзгәртми.
Тарих
үзгәртү
XIX гасырның икенче яртысыннан Калинин бистәсенең хәзерге урынында шәһәр яны дача зонасы (Андреевский, Серебренников дачалары һ.б.), шулай ук 1895 елда халык өчен ачылган "Аркадия" бакчасы урнаша[4].
1920-нче елларда «Аркадия» бакчасын Казан кешеләре шәһәр яны паркы итеп кулланалар. Бу чорда биредә "Бөтен Россия старостасы" Михаил Калинин хөрмәтенә кечкенә авыл барлыкка килә. Ул елларда бары тик рус халкы гына яшәгән күрше (Воскресенское, Борисково) авылларыннан аермалы буларак, Калинин бистәсендә башта ук катнаш рус-татар халкы яшәгән. Мәсәлән, 1927 елда анда 62 кеше - 33 рус һәм 29 татар булган[5].
1920-нче елларда Калининский бистәсеннән төньяк-көнбатышка таба төзелешкә якын ук килеп, Эшчеләр бистәсе барлыкка килә, ул шулай ук Воскресенски авыл советы составына керә; 1927 елда анда 189 кеше яшәгән[5].
1940 елларга Калинин бистәсенең мәйданы арта, аның йортлары элеккеге дача территориясенең зур өлешен биләп тора башлый (бу якынча хәзерге Грунт, Сормов, Төмән урамнары). Ләкин элеккеге "Аркадия" бакчасының территориясе агач үсентеләрен югалтса да, төзелештән азат булган. сугыштан соңгы елларда бу урында «Дуслык» һәм «Хезмәт» бакча ширкәтләре барлыкка килгән.
1941—1942 елларда Калинин бистәсе янында, Урта Кабан күленең көньяк ярында инглиз "Валентайн" танкларының сынаулары уза. Биредә 1930—1940 нчы елларда Казан автобронетанк гаскәрләренең хәрби-техник составын камилләштерү курслары һәм зур булмаган полигон урнаша.
1950—1960 нчы елларда Калинин бистәсенең көнбатыш чиге буйлап (элеккеге Эшче бистәсе урынында) Теплоконтроль микрорайонының күп катлы торак йортлары төзелә, көньяк-көнчыгыш ягыннан җитештерү мәйданы барлыкка килә (2021 елдан монда) мәйданы 5,5 гектар булган "Аквамарин" торак комплексы төзелә). Калинин үзе Авангард урамы буйлап көньяк юнәлештә Борисково бистәсе һәм трамвай боҗрасы торак төзелеше чикләренә кадәр диярлек арта. Хәер, 1970-нче елларда Аванград урамының көньяк участогы буйлап аз катлы төзелеш бетерелә, ә аның урынында алдагы елларда берничә күпкатлы торак йорт төзелә.
Урам челтәре
үзгәртүКалинин бистәсендә 21 урам адресы булган йортлар урнашкан, шуларның өчесе тыкрык булып тора. Бистәнең хисабында шулай ук Калининның тышкы чикләренең чикләнгән участоклары буенча уза торган Авангард һәм Глазунов урамнары да күрсәтелгән, чөнки бистәдә әлеге урамнар буенча адресланган йортлар бар.
Калинин бистәсенең барлык урамнарының иң озыны - Авангард урамы (2,16 км), әмма бистәнең үз участогында аның озынлыгы 230 м гына тәшкил итә[6] Шуны истә тотып, авыл эчендә иң озын урамнар — Промысловая (561 м) һәм Грунт (510 м), иң кыскасы — Сормов тыкрыгы (54 м).
| Калининский авылы урамнары исемлеге | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Урам исеме | Исеме расланган документ[7] | Элекке исем | Озынлыгы (метрларда) | |||
| Авангард урамы | Казан шәһәр башкарма комитетының 1960 елның 3 февралендәге 35 номерлы карары
|
Зәйни Солтанов урамы | 2160[8]
| |||
| Авангард тыкрыгы | —
|
—
|
83[9]
| |||
| Айни Садретдинов урамы (дөрес язылыш - Садриддин Айни урамы </ref>) | — |
— |
143[10]) | —
|
—
|
143[11]
|
| Әчинск урамы | Казан шәһәр башкарма комитетының 1962 елның 9 августындагы 449 номерлы карары
|
Чайковский урамы | 460[12]
| |||
| Бажов ур | —
|
—
|
225[13]
| |||
| Балашов урамы | Казан шәһәр башкарма комитетының 1987 елның 18 февралендәге 143 номерлы карары
|
Болын урамы | 439[14]
| |||
| Варганов урамы | —
|
—
|
246[15]
| |||
| Глазунов урамы | —
|
—
|
651[16]
| |||
| Грунт урамы | Казан шәһәр башкарма комитетының 1958 елның 23 апрелендәге 328 номерлы карары
|
—
|
510[17]
| |||
| Доватор урамы | —
|
—
|
95[18]
| |||
| Кабан урамы | —
|
—
|
357[19]
| |||
| Магнитогорск урамы | Казан шәһәр башкарма комитетының 1961 елның 14 июнендәге 413 номерлы карары
|
Уң лагерь урамы | 270[20]
| |||
| Кече Кабан урамы | Казан шәһәр башкарма комитетының 1962 елның 9 августындагы 449 номерлы карары
|
Кабан урамы | 131[21]
| |||
| Аркылы Кабан урамы | —
|
—
|
98[22]
| |||
| Аркылы-Сормов урамы | —
|
—
|
138[23]
| |||
| Промысловая урамы | Казан шәһәр башкарма комитетының 1961 елның 14 июнендәге 413 номерлы карары
|
Сул лагерь урамы | 561[24]
| |||
| Сормов урамы | Казан шәһәр башкарма комитетының 1962 елның 9 августындагы 449 номерлы карары
|
Попов урамы | 433[25]
| |||
| Сормов тыкрыгы | —
|
—
|
54[26]
| |||
| Төмән урамы | Казан шәһәр башкарма комитетының 1961 елның 14 июнендәге 413 номерлы карары
|
Чехов урамы | 384[27]
| |||
| Төмән тыкрыгы | —
|
—
|
120[28]
| |||
| Мәктәп урамы | —
|
—
|
167[29]
| |||
Калинин бистәсенең урам топонимнары (годонимнары)
үзгәртүКалинин бистәсенең 21 урамыннан 11 е географик объектлардан алынган: аларның өчесе Кабан күлләре (Кабан, Аркылы Кабан һәм Кече Кабан), дүрт урам һәм бер тыкрык — Рәсәй шәһәрләре хөрмәтенә (Әчинск, Балашов, Магнитогорск, Төмән ), ике урам һәм бер тыкрык - элеккеге шәһәр хөрмәтенә, һәм хәзерге вакытта Революцион традицияләре белән танылган Нижгарның Сормово районнарының берсе.
Биш урам төрле шәхесләр хөрмәтенә аталган — язучылар Павел Бажов (1879—1950) һәм Садриддин Айни (1878—1954) (соңгысы хаталы исем белән - Айни Садретдинов урамы кебек), композитор Александр Глазунов (1865—1936) [30], совет хәрби лидеры, Советлар Союзы Герое Лев Доватор (1903—1941). Ләкин Калинин бистәсе урамнарының берсе аталган Варганов шәхесенә карата ачыклык юк. («Казанских улиц имена» дигән белешмә китап авторлары да бу проблема турында мәгълүмат бирмиләр[31] ).
Калган дүрт урамның икесе (Авангард урамы һәм Авангард тыкрыгы) совет чорының идеологик идеологик мәгънәсен йөртә — алар совет җәмгыятенең авангард (алдынгы өлеше), ягъни коммунистлар һәм пролетариат хөрмәтенә аталган[32]. Калган ике урамның исемнәре икътисади активлыкны (Промысловая) һәм урам өслегенең табигатен чагылдыра (Грунт).
Шулай ук карагыз
үзгәртүИскәрмәләр
үзгәртү- ↑ Жилой массив Калининский на карте Казани.
- ↑ Список посёлков, слобод и улиц, входящих в черту г. Казани // Вся Казань: Справочная книга по городу Казани / Сост.: М. Бубеннов, Н. Козлова, А. Никольский и др. — Казань: Редакция газеты «Красная Татария» — «Кызыл Татарстан», 1940. — С. 265. — 286 с.
- ↑ Татарская АССР: административно-территориальное деление на 1 января 1956 г. / сост. Б. М. Еникеев. — Казань: Таткнигоиздат, 1956. — С. 13. — 415 с.
- ↑ {{{башлык}}} // Казань : журнал. — № 7. — С. 18.
- ↑ 5,0 5,1 Списки сельсоветов и населённых пунктов по районам ТАССР(рус.). — Казань: Гос. Плановая Комиссия; Стат. сектор, 1930. — С. 30. — 160 с.
- ↑ Длина Авангардной улицы на участке посёлка (жилого массива) Калининский.
- ↑ Реестр названий улиц города Казани. Утверждён Постановлением Исполнительного комитета г. Казани от 3 февраля 2016 года № 286. әлеге чыганактан 2021-01-12 архивланды. 2021-11-18 тикшерелгән.
- ↑ Авангардная улица в Казани. әлеге чыганактан 2021-11-07 архивланды. 2021-11-18 тикшерелгән.
- ↑ Авангардный переулок в Казани. әлеге чыганактан 2021-11-18 архивланды. 2021-11-18 тикшерелгән.
- ↑ Улица Айни Садретдинова в Казани. әлеге чыганактан 2021-11-18 архивланды. 2021-11-18 тикшерелгән.
- ↑ Улица Айни Садретдинова в Казани. әлеге чыганактан 2021-11-18 архивланды. 2021-11-18 тикшерелгән.
- ↑ Ачинская улица в Казани. әлеге чыганактан 2021-11-18 архивланды. 2021-11-18 тикшерелгән.
- ↑ Улица Бажова в Казани. әлеге чыганактан 2021-11-18 архивланды. 2021-11-18 тикшерелгән.
- ↑ Балашовская улица в Казани. әлеге чыганактан 2021-11-18 архивланды. 2021-11-18 тикшерелгән.
- ↑ Улица Варганова в Казани. әлеге чыганактан 2021-11-18 архивланды. 2021-11-18 тикшерелгән.
- ↑ Улица Глазунова в Казани. әлеге чыганактан 2021-11-18 архивланды. 2021-11-18 тикшерелгән.
- ↑ Грунтовая улица в Казани. әлеге чыганактан 2021-11-18 архивланды. 2021-11-18 тикшерелгән.
- ↑ Улица Доватора в Казани. әлеге чыганактан 2021-11-18 архивланды. 2021-11-18 тикшерелгән.
- ↑ Кабанная улица в Казани. әлеге чыганактан 2021-11-18 архивланды. 2021-11-18 тикшерелгән.
- ↑ Магнитогорская улица в Казани. әлеге чыганактан 2021-11-18 архивланды. 2021-11-18 тикшерелгән.
- ↑ Малая Кабанная улица в Казани. әлеге чыганактан 2021-11-18 архивланды. 2021-11-18 тикшерелгән.
- ↑ Поперечно-Кабанная улица в Казани. әлеге чыганактан 2021-11-18 архивланды. 2021-11-18 тикшерелгән.
- ↑ Поперечно-Сормовская улица в Казани. әлеге чыганактан 2021-11-18 архивланды. 2021-11-18 тикшерелгән.
- ↑ Промысловая улица в Казани. әлеге чыганактан 2021-11-18 архивланды. 2021-11-18 тикшерелгән.
- ↑ Сормовская улица в Казани. әлеге чыганактан 2021-11-18 архивланды. 2021-11-18 тикшерелгән.
- ↑ Сормовский переулок в Казани. әлеге чыганактан 2021-11-18 архивланды. 2021-11-18 тикшерелгән.
- ↑ Тюменская улица в Казани. әлеге чыганактан 2021-11-18 архивланды. 2021-11-18 тикшерелгән.
- ↑ Тюменский переулок в Казани. әлеге чыганактан 2021-11-18 архивланды. 2021-11-18 тикшерелгән.
- ↑ Школьная улица (Калининский) в Казани. әлеге чыганактан 2021-11-18 архивланды. 2021-11-18 тикшерелгән.
- ↑ Амиров К. Ф., Ахметзянова Р. Х., Вениаминов Р. Г. . — 3000 экз. — ISBN 978-5-93962-293-6.
- ↑ Амиров К. Ф., Ахметзянова Р. Х., Вениаминов Р. Г. . — 3000 экз. — ISBN 978-5-93962-293-6.
- ↑ Амиров К. Ф., Ахметзянова Р. Х., Вениаминов Р. Г. . — 3000 экз. — ISBN 978-5-93962-293-6.