Бөҗәкләр
Бөҗәкләр (лат. Insecta, Insecta-Ectognatha, Ectognatha) — умырткасыз буынтыкаяклы хайваннар сыйныфы (башка классификация буенча — өссыйныф[4]). Күбаяклар белән бергә трахеялылар асттибына керә. 1,5 млн тирәсе төр бөҗәк билгеле[5][6]. Җирдәге барлык башка хайваннар арасында иң зур төрлелеккә ия; үзләр эченә күбәләк, коңгыз, чебен, кырмыска, умарта корты һәм башкаларны алалар. Бөҗәкләрне өйрәнүче фән исеме - энтомология.
| Бөҗәкләр | |
 | |
| ХФӘ билгесе | ɪnˈsɛktə |
|---|---|
| Халыкара фәнни исем | Insecta L., 1758[1] |
| Таксономик ранг | сыйныф[1] |
| Югарырак таксон | шестиногие[d][1] |
| Таксонның халык атамасы | 昆虫纲, Insekte, Inseuto, حشرة, Inseutu, Насекоми, Amprevan, Insekti, Insecte, hmyz, Pryf, Insekt, Insekten, Έντομα, insects, Insekto, Insecto, Hyönteiset, Insectes, Insekten, Ynsekten, Feithid, Insectos, חרקים, Kukci, Rovarok, Միջատներ, Serangga, Skordyr, Insetti, 昆虫綱 (こんちゅうこう), 곤충강, Vabzdys, Kukaiņi, Инсекти, Serangga, Insecten[2], insekter[3], Owady, Inseto, Insecte, Насекомые, Hmyz, Žuželke, Инсекти, Insekter, Wadudu, பூச்சி, แมลง, Böcek, Комахи, Bai, Baùti, Côn trùng һәм 昆蟲綱 |
| Нәрсәнең чыганагы | съедобное насекомое[d] |
| Кайда өйрәнелә | бөҗәкбелем |
| Башлану вакыты | 400000 тысячелетие до н. э. |
 | |
| Номенклатура кодексы | Зоологик номенлатураның халыкара кодексы[d] |
| Берләшмәләре | исемлекне карагыз[d] |
| Объектның күренешләре өчен төркем | [d] |
 Бөҗәкләр Викиҗыентыкта | |
Бөҗәкләрнең гәүдәләре сырлы, алты аягы бар. Ишетү органнары төрлечә урнашкан булырга мөмкин. Мәсәлән, чикерткәләрнең – алгы аякларында. Күбәләк һәм чебеннең – алгы аягында тәм сизү органнары урнашкан.
Бөҗәк морфологиясы
A — башы B — күкрәге C — эче
1. антенна
2. күзләр (астагы)
3. күзләр (өстәге)
4. катлаулы күз?
5. мий (cerebral ganglia)
6. алдагы күкрәк
7. дорсаль артерия
8. трахеялар
9. урта күкрәк
10. арттагы күкрәк
11. алдагы канат
12. арттагы канат
13. уртадагы эчәк (бүтәкә)
14. йөрәк
15. күкәйлек
16. арттагы эчәк (эчәклек, туры эчәк һәм аналь тишеге)
17. анус
18. вагина
19. ганглий
20. мальпигий тамырлары
21. мендәрчек
22. тырнаклары
23. тәпиләре
24. сыйрак
25. балтыр
26. вертлуг
27. fore-gut (crop, gizzard)
28. күкрәк ганглие
29. тазик
30. селәгәй бизе
31. йоткылык асты ганглий
32. авыз аппараты
A — башы B — күкрәге C — эче
1. антенна
2. күзләр (астагы)
3. күзләр (өстәге)
4. катлаулы күз?
5. мий (cerebral ganglia)
6. алдагы күкрәк
7. дорсаль артерия
8. трахеялар
9. урта күкрәк
10. арттагы күкрәк
11. алдагы канат
12. арттагы канат
13. уртадагы эчәк (бүтәкә)
14. йөрәк
15. күкәйлек
16. арттагы эчәк (эчәклек, туры эчәк һәм аналь тишеге)
17. анус
18. вагина
19. ганглий
20. мальпигий тамырлары
21. мендәрчек
22. тырнаклары
23. тәпиләре
24. сыйрак
25. балтыр
26. вертлуг
27. fore-gut (crop, gizzard)
28. күкрәк ганглие
29. тазик
30. селәгәй бизе
31. йоткылык асты ганглий
32. авыз аппараты
ИскәрмәләрҮзгәртү
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Integrated Taxonomic Information System — 2004.
- ↑ Nederlands Soortenregister
- ↑ Norwegian Biodiversity Information Centre
- ↑ Горностаев Г. Н. 1998. Насекомые. Энциклопедия природы России. — М.: ABF. 560 с.
- ↑ Бөҗәкләр — ЗСЭ
- ↑ Chapman, A. D. (2006). Numbers of living species in Australia and the World. Canberra: Australian Biological Resources Study. pp. 60pp. . http://www.deh.gov.au/biodiversity/abrs/publications/other/species-numbers/index.html. 2009 елның 9 июнь көнендә архивланган.
