Барда
һәм [1]
| Барда | |
| Илтамга | |
.png) | |
| Нигезләнү датасы | 1740 |
|---|---|
 | |
| Дәүләт |
 Россия[1] |
| Нәрсәнең башкаласы | Барда районы һәм Бардымское сельское поселение[d][2] |
| Административ-территориаль берәмлек | Бардымское сельское поселение[d][2] |
| Халык саны | 9972 (2021)[3] |
| Диңгез дәрәҗәсе өстендә биеклек | 126 метр |
| Почта индексы | 618150 |
| Беренче язма телгә алу | 1740 |
| Җирле телефон коды | 34292 |
 | |
 Барда Викиҗыентыкта | |
Барда (рус. Барда, искечә Каҗмакты) авылы — Пермь краеның Барда районы үзәге. Төбәкнең иң зур авылы. Казаннан 700 чакрым тирәсе ераклыкта Пермь краеның көньягындарак, Урал таулары итәгенә урнашкан.
Тарихи мәгълүматлар
үзгәртүХалык
үзгәртү| 1869[4] | 1897[5] | 1959[6] | 1970[7] | 1979[8] | 1989[9] | 2002[10] | 2010[11] |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 619 | 2 099 | 3 881 | 4 977 | 5 803 | 7 667 | 8 490 | 8 826 |
Милли состав
үзгәртүМилли состав (2002): башкортлар — 62,6%, татарлар — 31,3%, руслар — 5,0%.[12]
Авылның икътисады
үзгәртүСәнәгать ширкәтләре һәм оешмалар —ҖЧҖ "Пермгазэнергосервис-Барда", ААҖ «Сельхозтехника», ҖЧҖ «Стройпром», ҖЧҖ «Лукойл-Пермь, “6нчы номерлы нефть һәм газ чыгару цехы», магистраль газүткәргечләр линияле-җитештерү идарәсенең участогы, сетевой район Чайковский электр челтәрләренең челтәре районы, хуҗалыкара җитештерү предприятиесе «Агропромэнерго», ЯАҖ «Фирма Уралгазсервис»ның филиалы, ҖЧҖ «Барда ПМК-19», ООО «8нче төзелеш идарәсе», ҖЧҖ «Техмонтаж», типография, МУП «Торка-коммуналь хуҗалык», № 87 янгын часте, ОСА ЭТУСының электроэлемтә участогы, урманчылык, Барда авыл урман хуҗалыгы — ФГУ «Пермсельлес» филиалы.
Автотранспорт ширкәтләре — МУП ПАТП «Бардымский» һәм ҖЧҖ «Ашатли».
Истәлекле урыннар
үзгәртүБарда җәмигъ мәчете.
Авыл белән янәшәдә Барда урынчыклары һәм борынгы авыллар каллдыклары бар (археология).
Социаль тармак
үзгәртүБардада уку түбәндәге йортлары бар: 1нче Барда милли (татар) гимназиясе[13], 2нче мәктәп, махсус мәктәп, ПУ-84, КИСГЗ филиалы, ЧПГК (Чайковский педагогика-гуманитар көллияте) филиалы, Балалар сәнгать мәктәбе, Яшь техниклар станциясе.
Район хастаханәсе һәм бала тудыру йорты.
Барда авылында туган күренекле кешеләр
үзгәртү- Гүзәл Уразова (Казан) – Татарстанның атказанган артисты.
- Илдар Ягъфәров (Казан) – кинорежиссер.
- Нәсүр Юрушбаев (Берлин) – журналист.
- Рәшит Ягъфәров — күренекле җәмәгать эшлеклесе, фольклорчы-галим, шагыйрь һәм милләтпәрвәр сәясәтче.
- Эльмарт Уразов (1955―2022[14]) — «Таң» газетының баш мөхәррире (Бардада чыга).
- Кайбер расланмаган хәбәрләр буенча Барда авылында Габдулла Тукайның бабасы Зиннәтулла хәзрәт туган.
Матбугат
үзгәртүБардада “Таң” газетасының редакциясе урнашкан, русчага дубляж формасында “Рассвет” газетасы чыгарыла. Газетаның редакциясе каршында газет-китап нәшрияты эшли. 1991 елдан 2000 елга кадәр татар телендә 18 әдәби китап чыгарылган.[15]
Мәдәният һәм сәнгать
үзгәртүБарда авылында татар халык театры, «Дуслык» күргәзмә бию коллективы, башка ансамбльләр бар.
Һәйкәлләр
үзгәртү_1.jpg)
- 2013 ― Габдулла Тукай һәйкәле
- 2020 ― Туҡтамыш Ишбулатов[d] бюсты [16]
- 2024 ― Муса Җәлил һәйкәле
Галерея
үзгәртү
Чыганаклар
үзгәртү- Барда авылы һәм Пермь татарлары сайты
- Администрация Бардымского сельского поселения 2017 елның 22 май көнендә архивланган.
- Официальный сайт Бардымской гимназии
- Азатлык радиосы: Бардаларга бардым әле
Искәрмәләр
үзгәртү- ↑ 1,0 1,1 GEOnet Names Server — 2018.
- ↑ 2,0 2,1 ОКТМО
- ↑ Итоги Всероссийской переписи населения 2020 года (по состоянию на 1 октября 2021 года)
- ↑ http://www.prlib.ru/elfapps/pageturner2d/viewer.aspx?orderdate=18.03.2013&DocUNC_ID=5220&Token=Wl7VTpw5QK+w2CfRXs033Q==&lang=ru-RU Пермь губернасы торак урыннары исемлеге, 174-нче бит, №4220
- ↑ Насѣленныя места Россійской имперіи въ 500 и болѣе жителей, 1897
- ↑ Перепись 1959 года
- ↑ Перепись 1970 года
- ↑ Перепись 1979 года
- ↑ Перепись 1989 года
- ↑ База микроданных Всероссийской переписи населения 2002 года, archived from the original on 2019-07-12, retrieved 2013-03-18
- ↑ Численность и размещение населения Пермского края. Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Пермскому краю. әлеге чыганактан 2013-07-10 архивланды. 2012-09-01 тикшерелгән.
- ↑ 2002 ел сан алу базасы, archived from the original on 2019-07-12, retrieved 2013-03-18
- ↑ Официальный сайт Бардымской гимназии
- ↑ Гөлнар Гарифуллина. Барда районының «Таң» газетасы баш мөхәррире Эльмарт Уразов вафат. Татар-информ, 27.10.2022
- ↑ http://barda-perm.narod.ru/barda/barda-01.htm Барда районы сайты, 2000 ел мәгълүматы
- ↑ В селе Барда Пермского края открыли бюст Туктамышу Ижбулатову. mgazeta.com, 14.11.2020