Александр Васильченко
Александр Васильченко, Александр Григорий улы Васильченко (укр. Васильченко Олександр Григор'євич, 1911 елның 11 (24) ноябре, Курск губернасы, Яңа Оскол районы, Иске Безгинка — 1960 елның 8 ноябре, Казан) — 1939-1940 еллардагы Совет-фин сугышында һәм Бөек Ватан сугышында катнашкан хәрби очучы, Советлар Берлеге Каһарманы (1957), «Пе-2» пике ясаучы бомба ташлаучы очкычларның очучы-сынаучысы. 1943-1960 елларда Казанда яшәгән һәм авиация заводында хәрби очучы-сынаучы булып эшләгән. ССРБ атказанган очучы-сынаучысы (1960), полковник (1956). Барлык очыш вакыты — 4 167 сәгать, яки 3,5 млн км[1].
| Александр Васильченко | |
|---|---|
 | |
| Туу датасы | 24 ноябрь 1911 |
| Туу урыны | Русия империясе, Курск губернасы, Яңа Оскол өязе, Иске Безгинка |
| Үлем датасы | 8 ноябрь 1960 (48 яшь) |
| Үлем урыны | Казан |
| Иялек |  Русия империясе→ РСФСР→ ССРБ |
| Гаскәр төре |  авиация |
| Дәрәҗә |  полковник |
| Җитәкчелек иткән | рота |
| Бүләкләр һәм премияләр |     
|
|
[[commons:Category:
 Aleksandr Vasilchenko Викиҗыентыкта|Александр Васильченко]] Викиҗыентыкта | |
Тәрҗемәи хәле үзгәртү
1911 елның 11 (24) ноябрендә (вариант: 1911 елның 25 декабре[2]) Курск губернасы Яңа Оскол өязе (хәзерге Белгород өлкәсенең Яңа Оскол районы) Иске Безгинка авылында керәстиян гаиләсендә туган. Украин милләтеннән. Винница өлкәсе Бар шәһәрендә индустрия техникумын (1931), Киев химия-технология институтының рабфагын (1932), 1нче курсын (1933) тәмамлаган. 1933 елда Кызыл гаскәргә чакырыла. Сталинградта хәрби авиация мәктәбендә укый башлаган, Харкауда авиация мәктәбен тәмамлаган (1936). 1939-1940 еллардагы Совет-фин сугышында катнаша, «СБ» бомба ташлаучы очкычта 24 хәрби очыш ясый. 1941 елның июленнән Бөек Ватан сугышында. Казан һәм Иркутск авиация заводларыннан фронтка «Пе-2» бомба ташлаучы очкычларын илтеп җиткерүче отряд белән җитәкчелек итә. 1943 елдан Казанда С.П. Горбунов исемендәге Казан авиация заводында яңа төр хәрби очкычлар сынаучысы булып эшли. 1957 елның 1 маенда яңа төр очкычларны сынаганда күрсәткән батырлыгы өчен Советлар Берлеге каһарманы исеме бирелә.
1960 елның 8 ноябрендә хезмәт вазифаларын башкарганда һәлак була (вариант: гаражда ис тиеп үлә) [3]. Казанның Арча зиратында җирләнгән.
Бүләкләре, мактаулы исемнәре үзгәртү
Советлар Берлеге каһарманы (01.05.1957)- Ике Ленин ордены (1947, 1957)
- Кызыл Байрак ордены (1953)
- 1нче дәрәҗә Ватан сугышы ордены (1944)
- Дүрт Кызыл Йолдыз ордены (1940, 1943, 1948, 1949)
- ССРБ атказанган очучы-сынаучысы (1960)
Хәтер үзгәртү
 Тышкы рәсемнәр
| |
|---|---|
|
Туган авылында куелган Һәйкәл (бюст). |
- 2005 елда Казанның Мәскәү районындагы 7нче Союз урамы атамасы Васильченко урамы итеп үзгәртелә[4].
- Казанның Мәскәү районындагы скверга Васильченко исеме бирелгән.
- Яңа Оскол шәһәрендәге урамга исеме бирелгән[5].
- Туган авылында каһарманга бюст урнаштырылган.
- 2010 елда Казанның Мәскәү районы Васильченко урамында очучыга һәйкәл ачыла[6]
Чыганаклар үзгәртү
- Татарский энциклопедический словарь. Казань: Институт татарской энциклопедии АН РТ, 1999. ISBN 0-9530650-3-0
Әдәбият үзгәртү
- Герои-белгородцы. Воронеж, 1972.
- Герои Советского Союза. Т. 1. М., 1987.
- Батырлар китабы. Казан: ТКН, 2000. ISBN 5-298-01001-6
- Завод стратегического значения. К.: «Вертолет» нәшрияты, 2002
- Симонов А.А. Заслуженные испытатели СССР. М.: «Авиамир», 2009.
Сылтамалар үзгәртү
Искәрмәләр үзгәртү
- ↑ Интернет-энциклопедия «Испытатели аэрокосмической техники»
- ↑ Кабере өстендәге һәйкәлдә «1911 елның 25 декабрендә туган» дип язылган
- ↑ «Испытатели аэрокосмической техники» сайтында
- ↑ Постановление Администрации города Казани от 8 апреля 2005 года № 741 «Об увековечении имен участников Великой Отечественной войны в наименованиях улиц г. Казани», archived from the original on 2019-09-14, retrieved 2021-08-13
- ↑ Яңа Оскол районы сайты, archived from the original on 2017-07-25, retrieved 2017-08-19
- ↑ Тимур Латыпов. В Казани открыли памятник герою-летчику. «ВиД», 30.04.2010