Зәйтүн мае
Зәйтүн мае — Европа зәйтүне (Olea europaea) җимешләреннән чыгарыла торган үсемлек мае.
.jpg)
Майлар-әчелекләр төзелеше буенча зәйтүн мае - майлы әчелекләр триглицеридлары кушылмасы булып тора, олеин әчелеге эфирлары белән бай.
Зәйтүн мае - Италия, Испания, Грецияның милли ризыгы, Урта диңгез диетасына керә.
Борынгы заманнардан ук ягулык чыганагы булып, чиркәү, мәчетләрне яктырту, шулай ук христиан һәм яһүд дине йолаларын үткәрү өчен (елей төрендә) кулланыла.
Тасвир үзгәртү
Зәйтүн мае көрән-сары төсле, күксегән тәм килә, эрү температурасы +7 +10 °C.
Зәйтүн Урта диңгез төньяк-көнчыгыш буйларында, шул исәптән Кече Азиядә үсә.
Критта табылган зәйтүн мае өчен иң борынгы чүлмәкләр БЭК 4 меңьеллыкка карый.
Төзелеш үзгәртү
Зәйтүн мае холестеринны киметүче файдалы туендырылмаган майлы әчелекләр белән бай (олеин майлы әчелеге).
| Май | Моно-туендырылмаган майлы әчелекләр (файдалы) |
Поли-туендырылмаган майлы әчелекләр (иң файдалы) |
Туендырылган майлы әчелекләр (зыян китерә ала) |
Холестерин, мг |
|---|---|---|---|---|
| Пальма мае | 40 | 10 | 50 | 0 |
| Җир чикләвеге мае | 39 | 42 | 19 | 0 |
| Зәйтүн мае | 75 | 10 | 15 | 0 |
| Кукуруз мае | 30 | 54 | 16 | 0 |
| Кытай борчагы мае | 25 | 69 | 15 | 0 |
| Көнбагыш мае | 13 | 77 | 10 | 0 |
| Һинд чикләвеге мае | 5 | 1 | 94 | 0 |
| Атланмай | 21 | 3 | 51 | 215 |
Шулай ук зәйтүн маенда Е, А, К витаминнары бар, линол әчелеге күрү сәләтен яхшырта.
Ләкин көнбагыш маенда Е витамины зәйтүн маена караганда күберәк бар, чагыштыру өчен:
- Зәйтүн маенда 12 мг
- Көнбагыш маенда 40-60 мг
Ике төр майда күп F витамины бар.
Тазартылмаган (рафинадланмаган) зәйтүн мае шактый файдалырак була.
Җитештерүчеләр үзгәртү
2010 елда зәйтүн мае 40%ы Испаниядә җитештерелгән, күбесенчә көньяктагы Әндәлүс вилаятендә.
| Ил | Җитештерү(2005[1]) | Кулланылыш (2005[1]) | Бер кешегә уртача еллык кулланылышы (кг) | |
|---|---|---|---|---|
| Испания | 36 % | 20 % | 13,62 | |
| Италия | 25 % | 30 % | 12,35 | |
| Греция | 18 % | 9 % | 23,7 | |
| Төркия | 5 % | 2 % | 1,2 | |
| Сүрия | 4 % | 3 % | 6 | |
| Тунис | 8 % | 2 % | 9,1 | |
| Марокко | 3 % | 2 % | 1,8 | |
| Португалия | 1 % | 2 % | 7,1 | |
| АКШ | 8 % | 0,56 | ||
| Франция | 4 % | 1,34 |
Файдасы үзгәртү
Зәйтүн маенда моно-туендырылмаган майлы әчелекләр күп, күп күләмдә олеин әчелеге барлыгы билгеле. Әлеге матдәләр "начар" холестерин дәрәҗәсен киметә, моның нәтиҗәсе булып йөрәк-кан тамырлары авырулары куркынычы да азая.
Ләкин зәйтүн маена караганда җитен маенда омега-3-туендырылмаган майлы әчелекләре, ә көнбагыш маенда исә Е витамины күберәк.
Сылтамалар үзгәртү
- Мәүлүдова Л.Г., Ботаника: Югары төзелешле үсемлекләр системасы: Югары уку йортлары өчен дәреслек бит330 2016 елның 5 март көнендә архивланган.
- http://zdravotvet.ru/polza-i-vred-olivkovogo-masla-kak-vybrat-xoroshee-maslo/
- http://www.inmoment.ru/beauty/health-body/useful-properties-products-o3.html
- ↑ 1,0 1,1 Статистика 2009 елның 31 май көнендә архивланган. на сайте ООН