𐰆 (Борынгы төрки руна)

𐰆 - борынгы төрки әдәби әлифбаның рунасы, ул Орхон һәм Енисей төрки язу һәйкәлләрендә очрый, заманча төрки телләрдә о, у һәм в (w) хәрефләренә (ХФӘда u, o, w авазларына) туры килә.

Талас елгасы янында табылган төрки руннар белән таш.

Беренче (тамыр) иҗектә 𐰆 рунасы языла, ләкин киләсе иҗекләрдә язылмый, тик соңгы ачык иҗектә языла.

𐰆 - рунасы каты төрки сүзләрдә кулланыла (арткы рәт сузыкларына карый).

2009 елдан Юникод 5.2 юрамасына кертелгән, Юникодта 𐰆 рунасы U+10C06 дип билгеләнгән:

Юникод  	U+10C06
HTML-код   & #68614;
CSS-код    \10C06

Мисаллар

Борынгы төрки язмаларда аерым сүзләр ике ноктага охшаган махсус билге : белән аерыла, хәрефләр уңнан сулга языла.

𐰆𐰣 - ун, он, 𐰆 - рунасы беренче иҗектә языла.

𐰆𐰭 - уң

𐰣𐰆𐰺𐰞𐰣𐰆 - нурлану, 𐰆 - рунасы беренче һәм соңгы иҗектә языла, а - 𐰁 - рунасы язылмый.

𐰆𐰶𐱃 - вакыт / waqıt, 𐰆 - рунасы беренче иҗектә w авазын билгели.

𐰆𐰭𐰍𐰁:𐰉𐰺𐰆 - уңга бару, 𐰆 - рунасы беренче һәм соңгы иҗектә языла, а - 𐰁 - рунасы соңгы иҗектә дә языла.

𐰆𐱃𐰣 - Ватан, бу сүздә 𐰆 - рунасы языла, ә а - 𐰁 - рунасы язылмый

𐰢𐰃𐰤𐰢:𐰆𐱃𐰣𐰢:𐱃𐱃𐰺𐰽𐱃𐰣 - минем Ватаным Татарстан, 𐰆 - рунасы языла, ә а - 𐰁 - рунасы язылмый диярлек.

𐰡𐰣:𐰆𐰺𐰑𐰁 - Алтын Урда

Борынгы төрки әлифбада күп сүзләр татарча да казакъча бертигез языла, бу үзлеге кирил һәм латин әлифбалары алдыннан өстенлек була.

Язу һәйкәлләре

𐰆 рунасы бөтен борынгы төрки язу һәйкәлләрендә очрый:

• Талас елгасы буенда табылган (Кыргызстан, аргу кабиләсе)
• Енисей елгасы буенда табылган (Көньяк Себер, Кыргыз каһанлыгы)
• Орхон елгасы буенда табылган (Көнчыгыш Төрки Каһанлык, Монголия)
• Алтайда табылган (Көнбатыш Төрки Каһанлык, Үзәк Азия)
• Орхон елгасы буенда табылган (Уйгыр каһанлыгы, Монголия)
• Турфанда табылган (Уйгыр дәүләте, Көнчыгыш Төрекстан)
• Лена елгасы буенда, Байкал янында табылган (курыканнар кабиләсе).

Әдәбият

• Аврутина А. С. Древнетюркские рунические памятники: Система письма и фонологическая реконструкция. — М.: URSS, 2011. — (136). — ISBN 978-5-354-01703-4.
• Ахатов Г. Х. Некоторые следы языка орхоно-енисейских памятников в диалекте западносибирских татар // Материалы Всесоюзного совещания по общим вопросам диалектологии и истории языка. Тезисы докладов и сообщений. — М., 1975. — С. 35—36.
• Батманов И. А., Арагачи З. Б., Бабушкин Г. Ф. Современная и древняя енисеика. — Фрунзе, 1962. — 252 с.
• https://unicode-table.com/ru/10C06/