Wikipedia

Әстерхан чикләвеге

Әстерхан чикләвеге (лат. Júglans régia) — Чикләвек ыругының агачлар төре, Чикләвекчәләр (Juglandaceae) гаиләлегенә карый.

Әстерхан чикләвеге
Сурәт
Халыкара фәнни исем Juglans regia L., 1753[1]
Таксономик ранг төр[1]
Югарырак таксон чикләвек[d][1]
Таксонның халык атамасы Echte Walnuss[2], Persian Walnut[3], Common walnut[4], 核桃[5][6], Okkernoot[7], ořešák královský[8], okkernoot[9], noyer commun, noyer royal[9], walnut[9], Walnussbaum[9], Calottier, English walnut[10], 胡桃[11][12], 核桃[11][12], 胡桃[13][14][6][…], 分心木[6], 核桃青龙皮[6], 核桃叶[6], 核桃仁[6], 油胡桃[6], 胡桃油[6], 胡桃树皮[6], 胡桃仁[6], 胡桃花[6], 胡桃青皮[6], 青胡桃果[6], 胡桃壳[6], 胡桃枝[6], 胡桃叶[6], 胡桃根[6], 青龙衣[6] һәм nozal[15]
Нәрсәнең чыганагы Әстерхан чикләвеге (җимеш), English walnut wood[d], walnut leaf[d] һәм Ореховое масло[d]
ХТСБ саклану статусы югалу куркынычы иң аз булган[d][16]
Бүләкләр
Водный след 4918 cubic metre per ton[18]
Төрләр ареалы харитасы
Нинди вики-проектка керә ВикиПроект Инвазив биология[d]
Ареал таксона Пекин[14] һәм Кытай[19][20]
GRIN URL npgsweb.ars-grin.gov/gringlobal/taxonomydetail.aspx?id=20772[21]
Геном төзелеше URL-ы plants.ensembl.org/Juglans_regia[22]
Commons-logo.svg Әстерхан чикләвеге Викиҗыентыкта
Әстерхан чикләвегенең өлгергән җимеше һәм орлыгы

ТасвирҮзгәртү

Зур агач, биеклеге 25 метрга җитә, калын соры төсле кәүсәсе диаметры 3-7 метрга җитә, киң ябалдашы белән.

Оешма яфраклы агач.

Җимешләре - зур бер орлыклы чикләвек, калын сүсчел яшел төсле кабыгына һәм нык күкәй сыман яки шар сыман төшкә ия. Өлгергәч, кабыгы кибә һәм үзе аерылып китә, төше үзе ачылмый.

Гадәттә май аенда чәчәк ата. Җимешләре сентябрьдә, октябрьдә пешәләр.

ТаралышҮзгәртү

Кыргый хәлдә Кавказ арты ягында, аеруча Талыш тауларында, төньяк Кытайда, төньяк Һиндстанда, Тән-Шән тауларында, Иранда, Юнанстанда үсә. Шулай ук көньяк Казакъстанда, Кыргызстанда, Фәрганә тауларында таралган.

Каты салкынга чыдамсыз, -25...-28 С туңып бетә.

КулланылышҮзгәртү

Әстерхан чикләвеге ашарга яраклы, бик файдалы, тәмле, шифалы орлыкларына ия. Аннан төрле ашамлыклар, хәлвә, кәнфитләр, тортлар пешерелә.

Әстерхан чикләвеге орлыкларыннан май ясала, ул ашарга яраклы, шулай ук сабын, тушь, буяулар җитештерүдә кулланыла.

Яфраклары витамин һәм җәрәхәтне төзәтү чарасы буларак кулланыла. Әстерхан чикләвегеннән ясалган шулпа яки төнәтмә ашказаны, гинекологик, бөер, сидек куыгы, стоматит, ангина чирләрен дәвалау өчен кулланыла, шулай ук авитаминоз, атеросклероз, ябыгу вакытында эчәләр.

 

Кайры
 

Бөреләр
 

Яфраклар

 

Серкәч чәчәкләре

 

Җимешлек чәчәкләре

 

Өлгермәгән җимеш

 

Өлгергән ачылган җимеш

СылтамаларҮзгәртү

  • Губанов И. А. и др. Дикорастущие полезные растения СССР / Отв. ред. Т. А. Работнов. — М.: Мысль, 1976. — С. 81—85. — (Справочники-определители географа и путешественника)
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Linnæi C. Species Plantarum: Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas — 1753.
  2. ↑ FloraWeb
  3. ↑ (not translated to mul) Wikitörlär — 2004.
  4. ↑ Кызыл китап — 1964.
  5. ↑ Catalogue of Life in Taiwan — 2003.
  6. ↑ 6,00 6,01 6,02 6,03 6,04 6,05 6,06 6,07 6,08 6,09 6,10 6,11 6,12 6,13 6,14 6,15 6,16 6,17 庄会富, 王亚楠, 王趁 һ.б. A Scientific Dataset of useful plants of China, 中国有用植物数据集 — 2021. — doi:10.11922/SCIENCEDB.J00001.00212
  7. ↑ Nederlands Soortenregister
  8. ↑ Portál informačního systému ochrany přírody — Agentura ochrany přírody a krajiny České republiky.
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 Бельгийский список видов
  10. ↑ АКШ авыл хуҗалыгы министрлыгының үсемлекләр базасы
  11. ↑ 11,0 11,1 Institute of Botany, Chinese Academy of Sciences List of plant species in China (2022 Edition) — 2022. — doi:10.12282/PLANTDATA.0061
  12. ↑ 12,0 12,1 Flora Reipublicae Popularis Sinicae, volume 21 / мөхәррир К. Кэжэнь, Л. Пэйцюн — 1979.
  13. ↑ 彭莳嘉, 罗源, 蔡宏宇 et al. 全球变化情景下的中国木本植物受威胁物种名录, A new list of threatened woody species in China under future global change scenarios // 生物多样性 — 2022. — ISSN 1005-0094 — doi:10.17520/BIODS.2021459
  14. ↑ 14,0 14,1 苏芝敏, 郭培培, 赵娟娟 һ.б. 2007-2020年北京城区植物物种名录数据集, A plant species list dataset for urban area of Beijing, China 2007 – 2020 — 2022. — doi:10.57760/SCIENCEDB.J00001.00473
  15. ↑ http://www.sabencia.net/nomenclator.php
  16. ↑ The IUCN Red List of Threatened Species 2022.2
  17. ↑ https://www.baum-des-jahres.de/baeume-1989-2018/die-walnuss/
  18. ↑ Hoekstra A. Y., Mekonnen M. M. Table 3 // The green, blue and grey water footprint of crops and derived crop products // Hydrology and Earth System Sciences — Copernicus Publications, 2011. — ISSN 1027-5606; 1607-7938 — doi:10.5194/HESS-15-1577-2011
  19. ↑ 肖翠, 刘冰, 吴超然 et al. 北京维管植物编目和分布数据集, A dataset on inventory and geographical distributions of vascular plants in Beijing, China // 生物多样性 — 2022. — ISSN 1005-0094 — doi:10.17520/BIODS.2022064
  20. ↑ 刘培亮, 卢元, 岳明 et al. 陕西省维管植物名录(2021版) // 生物多样性 — 2022. — ISSN 1005-0094 — doi:10.17520/BIODS.2022061
  21. ↑ GRIN үсемлекләр таксономиясе
  22. ↑ Ensembl Genomes
Чыганагы — https://tt.wikipedia.org/w/index.php?title=Әстерхан_чикләвеге&oldid=2878389