Эсфир Файнберг

Файнберг Эсфир Яковлевна (1908 елның 18 (31) марты, Бобруйск) — Японияне өйрәнүче совет галимы, тарих фәннәре докторы, ССРБ Тышкы эшләр министрлыгының МДХМИ профессоры.

Эсфир Файнберг
Туган телдә исем	Файнберг Эсфир Яковлевна
Туган	31 март 1908(1908-03-31) Бобруйск Белорусия
Үлгән	2 гыйнвар 2016(2016-01-02) (107 яшь) Мәскәү, Россия империясе
Һөнәре	Японияне өйрәнүче совет галимы

Тәрҗемәи хәле

Эсфир Яковлевна Файнберг 1908 елның 31 мартында Белоруссиянең Бобруйск шәһәрендә туа. 1930 елда Мәскәү көнчыгыш белеме институтына укырга керә. Япония тарихында яңа чорны өйрәнүгә махухслаша. Югары уку йортын тәмамлаганнан соң, 1935 елда аспирантурага укырга керә. 1940 елда Н. И.Конрад җитәкчелегендә «Европалыларның Япониягә үтеп керү тарихы „(1542-1854) дигән темага кандидатлык диссертациясе яклый. 1955 елда «1697-1875 елларда Рус-Япон мөнәсәбәтләре» дигән темага докторлык диссертациясен яклый.

1935 елдан 1954 елга кадәр Мәскәү көнчыгышны өйрәнү институтында эшли. 1940 елдан — доцент, 1960 елдан-профессор. 1954-1971 елларда Мәскәү дәүләт халыкара мөнәсәбәтләр институтында укыта..

Э.Я. Файнбергның укучысы, японист, тарих фәннәре докторы И. А. Латышев аның турында яза (МИВ хезмәттәше К. М. Попов белән чагыштырып): «Дөнья җәмәгать тормышында һәм уку эшләрендә дөнья тарихы укытучысы — доцент Эсфирь Яковлевна Файнберг сизелерлек роль уйный. Моның сәбәбенең бер өлеше аның бик аралашучан характеры булгандыр. Моннан тыш аның, Н.И. Конрад һәм А.Глускина кебек, тыңлаучыны җәлеп итү сәләте юк иде. Аның күзләре начар күрә иде, шуңа күрә бик калын пыялалы күзлек киеп йөрде. Ул лекцияне утырып, текстка иелеп укыды, студентларның аны тыңлавы турында күп уйламады.

Әмма аның лекцияләре эчтәлеге буенча бик яхшы иде. Соңрак Эсфир Яковлевна „1697-1875 елларда рус-Япон мөнәсәбәтләре“ темасына докторлык диссертациясе язу белән бәйле рәвештә архивларда актив эшли. Галим-тикшеренүче буларак, ул үзен укытучы буларак танытты. Аның китабы, Япония фәненең алга таба үсеше күрсәткәнчә, рус-япон мөнәсәбәтләренең дөрес тарихын эшләүгә зур өлеш кертте. Миңа, шулай ук Д.В. Петровка күрсәткән ышаныч өчен, дирекциягә кереп ике кешене „Япония тарихы“ специальносты буенча аспирантурага кабул итүгә гариза биргән өчен мин аңа шәхсән рәхмәтлемен..

Фәнни эшчәнлеге

Яңа вакыт чорында Япония тарихы һәм бу чордагы рус-Япон мөнәсәбәтләре тарихы аның фәнни эшчәнлегендә яктыртыла. «1697-1875 елларда рус-япон мөнәсәбәтләре» монографиясендә (1960) Россия белән Япония арасында дипломатик мөнәсәбәтләр барлыкка килү чоры карала. Аларның үсеше Ерак Көнчыгышның рус сәяхәтчеләре тарафыннан XVIII гасырда Ерак Көнчыгышка географик экспедицияләр, Курил утрауларын, Сахалинны һәм Төньяк диңгез юлын ачу, XIX гасыр башында Япониягә Адам Лаксман һәм Н. П. Резановның экспедицияләре һәм Тын океанда Россия империясенең позициясен ныгыту контекстында карала. Япония белән сәүдә мөнәсәбәтләре урнаштыру омтылышлары, шулай ук рус-япон сәүдә килешүләре анализлана.

Хезмәтләре

• Экспедиция Лаксмана в Японию (1792—1793 гг.) // Труды МИВ. 1947. Сб. № 5. С. 201—233.
• Япония. М.: Военное изд-во, 1947. 51 с. (в соавт. С А. Л. Гальпериным и К. М. Поповым)
• Внутреннее и международное положение Японии в середине XIX века. М.: Изд-во МИВ, 1954. 110 с.
• Из истории установления официальных отношений между Россией и Японией // Советское востоковедение. 1955. № 3. С. 56-70.
• Русско-японские отношения в 1697—1875 гг. М.: Изд-во вост. лит., 1960. 314 с.
• Япония // История зарубежных стран после Второй мировой войны. М., 1964. С. 549—567.
• Япония // История зарубежных стран: 1917—1945. М., 1967. С. 389—407.
• И. А. Гошкевич — первый русский консул в Японии (1858—1865) // Историко-филологические исследования. М., 1967. С. 505—509.
• Посольство Е. В. Путятина в Японию // Вопросы истории. 1969. № 3. С. 73-89.
• Исторические права советского народа на Курильские острова // Уч. зап. МГИМО. Проблемы востоковедения. 1970. С. 272—292.
• Вмешательство западных держав в гражданскую войну в Японии и нейтралитет России (1863—1869) // Уч. зап. МГИМО. Проблемы востоковедения. Вып. 2. 1972. С. 3-30.

Укучылары

Дмитрий Васильевич Петров (1927 елның 8 августы — 12 ноябрь 1994) — совет һәм Россия шәрык белгече, тарих фәннәре докторы, профессор, Россиянең ттказанган фән эшлеклесе.

Игорь Александрович Латышев (1925-2006) — совет һәм Россия Японине өйрәнүче галимы. Тарих фәннәре докторы, профессор.

Чыганаклар

Милибанд С. Д. Востоковеды России. XX—XXI вв. Биобиблиографический словарь в 2-х книгах. Кн. 2. М.: Изд. фирма «Восточная литература» РАН, 2008. С. 530.

Латышев И. А. Япония, японцы и японоведы. М.: Алгоритм, 2001. 832 с.