Чаян йолдызлыгы
Чаян йолдызлыгы (гарәп. العقرب әл-‘әқрәб — «чаян»[1]; бор. төрк. Čadan,[2] шулай ук Гакрәп йолдызлыгы; лат. Scorpius) — Кавәс һәм Мизан йолдызлыклары арасында урнашкан көньяк зодиак йолдызлыгы. Тулысынча Киек каз юлында урнаша. Кояш Чаян йолдызлыгына 23 ноябрьдә керә, 29 ноябрьдә чыга һәм 20 көн зодиакаль булмаган Еланлы йолдызлыгында була.
| Гакрәп | |
|---|---|
 сурәтне зурайтырга өчен чиртегез | |
| Латинча исем | Scorpius (иял. к.: Scorpii) |
| Кыскартма | Sco |
| Нигез | Чаян |
| Туры калкулык | 15сәг 40мин тан 17сәг 50мин кача |
| Авышлык | −45° 30′ тан −8° кача |
| Мәйдан | 497 кв. градус (33 урын) |
| Иң якты йолдызлар (зурлык < 3m) |
13 йолдыз; |
| Метеор агымнары |
|
| Янәшә йолдызлыклар | |
| Йолдызлык +45° тан −90° кача киңлекләрендә күренә. Русия территориясендә иң яхшы күренүчәнлек вакыты — май–июнь. | |
Күп якты йолдызлар «чаян»ның башын, тәнен һәм койрыгын сурәтлиләр. Иң якты йолдызлар: Антарес (грек. ανταρης — «Арес (Марс) каршында») — 0,8m, Шәүлә (гарәп. الشولة — «күтәрелгән [койрык]») — 1,6m һәм Саргас — 1,9m. Иң яхшы күренүчәнлек шартлары май–июнь айларында була. Россиянең көньяк өлкәрендә йолдызлык тулысынча, ә үзәк өлкәрендә өлешчә күренә.
Искәрмәләр
үзгәртү- ↑ Гакрәб — 1) чаян; 2) зодиак тамгасы буенча 22 октябрьдан 22 ноябрьгача була торган вакыт (октябрь ае). — Гарәпчә-татарча-русча алынмалар сүзлеге: татар әдәбиятында кулланылган гарәп һәм фарсы сүзләре / К.З. Хәмзин, М.И. Мәхмүтов, Г.Ш. Сәйфуллин. — Казан: Тат. кит. нәшр., 1965. — 792 б. — Б. 71.
- ↑ https://www.google.de/books/edition/A_Dictionary_of_Early_Middle_Turkic/roCjEAAAQBAJ?hl=ru&gbpv=1&dq=A+Dictionary+of+Early+Middle+Turkic+-+Hendrik+Boeschoten+-+2022&printsec=frontcover
| Хәмәл | Сәвер) | Җәүза | Саратан | Әсәт | Сөмбелә | Мизан | Гакрәп | Кавәс | Җәди | Дәлү | Хут |
| Еланлы йолдызлыгы зодиак йолдызлыкларына керми, әмма Кояш аннан үтеп бара |