Уго Чавес
У́го Рафаэ́ль Ча́вес Фри́ас (исп. Hugo Rafael Chávez Frías, ХФА(исп.): [ˈuɣo rafaˈel ˈtʃaβes ˈfɾi.as]) — Венесуэла дәүләт һәм хәрби эшлеклесе, Венесуэла президенты (1999-2013).
| Уго Рафаэль Чавес Фриас | |
|---|---|
.jpg) | |
| Туган телдә исем | Hugo Rafael Chávez Frías |
| Туган | 28 июль 1954 Сабанета, Баринас, Венесуэла |
| Үлгән | 5 март 2013 (58 яшь) Каракас, Венесуэла |
| Үлем сәбәбе | колоректаль яманшеш[d][1] |
| Күмү урыны | Historical museum in Caracas[d] |
| Яшәгән урын | Ла Касона[d] |
| Ватандашлыгы | .svg){kind=small} Венесуэла |
| Әлма-матер | Венесуела үәрби академиясе[d] |
| Һөнәре | сәясәтче, хәрби |
| Сәяси фирка | Революционное боливарианское движение-200[d], Движение за Пятую республику[d] һәм Единая социалистическая партия Венесуэлы[d] |
| Җефет | Нанси Кольменарес[d] һәм Marisabel Rodríguez de Chávez[d] |
| Балалар | María Gabriela Chávez[d] |
| Ата-ана |
|
| Кардәшләр | Адан Чавес[d], Argenis Chávez[d] һәм Анибал Хосе Чавез Фриас[d] |
| Катнашкан сугышлар/алышлар | First Venezuelan coup d'etat attempt of 1992[d] |
| Хәрби дәрәҗә | подполковник[d] һәм баш командующий[d] |
 | |
 | |
Уго Чавес 1954 елның 28 июлендә Сабанета шәһәрендә туа. Балачакта бейсбол белән нык кызыксына. 1975 елда кече лейтенант дәрәҗәсе белән Венесуэла хәрби академиясен тәмамлый. Шуннан соң һава-десант гаскәрләрендә хезмәт итә. 1982 елда дуслары белән COMACATE яшерен оешмасын оештыра. Соңрак бу оешма Инкыйлабый боливариан хәрәкәте (исп. Movimiento Bolivariano Revolucionario) дип аталачак.
1992 елның 4 февралендә Уго Чавес хакимияткә каршы баш күтәрү хәрәкәтен җитәкли. Баш күтәрү уңышсыз тәмамлана, кан коюны туктатыр өчен Чавес бирешә, ләкин көрәшнең дәвам итәчәген белдерә. Ике ел төрмәдә утырганнан соң ул иреккә чыгарыла, сәяси эшчәнлеккә кушыла. 1998 ел президент сайлавында ул 55 % тавыш белән җиңү яулый.
2002 елда илдә Уго Чавеска каршы баш күтәрү уза. Президент, кулга алыныпп, ерактагы утрауга озатыла. Ләкин халык эчендә оешкан хәрәкәт һәм хәрби көчләрнең тырышлыгы белән ул кире вазифасына кайта. Фетнәне оештыручылар кулга алына.
Уго Чавес президентлык вакытында Әᴍᴎpикə Кушма Штатларыны кискен тәнкыйть утына тота, үзен Фидель Кастрога охшаш юлбашчы итеп күрсәтә, Россия белән якын мөнәсәбәтләрдә тора. Венесуэладагы ярлы халык өчен зур каһарман булган Чавес илне социалист дәүләткә әверелдерергә тели.
Яман шеш авыуы белән озак көрәшкәннән соң Уго Чавес 2013 елның 5 мартында вафат була[2]. Аның вафатыннан соң илдә җиде көнлек матәм игълан ителә[3]. Аның белән хушлашу 8 март көнне уза. Әᴍᴎpикə Кушма Штатлары президенты Барак Обама Венесуэла халкының кайгысын уртаклашып, «Вашингтон Венесуэла хөкүмәте белән яхшы мөнәсәбәтләр урнаштыру» яклы, дип белдерә. Россия президенты Владимир Путин Чавесны ике ил арасындагы мөнәсәбәтләр үсешенә зур өлеш керткән «гадәттән тыш һәм көчле кеше» иде, дип искә ала.