Фоат Мансуров

Фоат Шакир улы Мансуров (рус. Фуат Шакирович Мансуров; 1928 елның 10 гыйнвары — 2010 елның 12 июне) — танылган татар дирижеры, музыкант, Г.Тукай исемендәге Дәүләт бүләге иясе. Казакъстанның (1967) һәм Русиянең (1998) халык артисты.

Фоат Мансуров
Туган телдә исем	Фуат Шакир улы Мансуров
Туган	10 гыйнвар 1928(1928-01-10) Казакстан, Алма-Ата
Үлгән	12 июнь 2010(2010-06-12) (82 яшь) Мәскәү
Күмү урыны	Троекуров зираты[d]
Милләт	татар
Ватандашлыгы	Казакъстан  СССР  Россия
Әлма-матер	Казакъстан милли университеты[d] һәм Мәскәү дәүләт консерваториясе
Һөнәре	дирижер
Эш бирүче	Мәскәү дәүләт консерваториясе
Бүләк һәм премияләре	Г.Тукай исемендәге Дәүләт бүләге
Фоат Мансуров Викиҗыентыкта

Биография

Ул 1928 елның 10 гыйнварында Алма-Ата шәһәрендә туа. Аның әти-әнисе — гади хезмәткәрләр. Әтисе – эшче, әнисе – музыкаль-драма театрында костюмер. Театр репертуарында малай карамаган бер генә спектакль дә булмый. Малайның музыка белән кызыксынуын күреп, күршеләре Т.Н.Расторгуева үзе аның белән шөгыльләнә башлый, нота белемен, чит телләрне өйрәтә, ә аннары музыка техникумына илтә. Фуатны тыңлап карыйлар һәм виолончель классына укырга алалар. Аның педагогы О.О.Узинг була. Җиде ел дәвамында ул олы музыкант белән шөгыльләнә һәм искиткеч яхшы музыкаль хәзерлек ала.

Ул чакта бик авыр чор була. Массакүләм репрессияләр Фуатлар гаиләсенә дә кагылып үтә. Ул гаиләсенә ярдәм итәргә карар кыла һәм укуын ташлап, заводка эшкә керергә мәҗбүр була. Ләкин аңа станок янында озак эшләргә туры килми, авариягә эләгә һәм производство имгәнүе ала. Яңадан үнивирсититтә һәм консерваториядә укый башлый. Мансуров 1950 елда үнивирсититне, 1951 елда консерваторияне тәмамлый. Казак консерваториясенең яшьләр оркестрын Мәскәүдә булачак Бөтендөнья яшьләр фестиваленә хәзерли башлый, аның җитәкчелегендә оркестр беренче премия һәм алтын медаль яулый.

Мансуровның алдагы үсеш процессы, аның мавыгулары һәм музыкантның олы хезмәте, сәләт үзенчәлекләре, һичшиксез, Мәскәүгә китерергә тиеш була. Ул Мәскәү консерваториясе аспирантурасының дирижерлык кафедрасына, профессор Л.М.Гинзбургка кабул ителә. Шул ук вакытта Мансуров, Казак опера һәм балет театрында дирижерлык итеп, 1963 елда аның баш дирижеры була, консерваториядә дирижерлык курслары укыта.

Мәскәүдә Париж консерваториясе профессоры Игор Макаревич алып барган югары дирижерлык осталыгы курсларында тыңлаучы буларак та, Мансуров күп нәрсә үзләштерә. 1966 елда Бөтенсоюз дирижерлар конкурсында лауреат була, ә СССРның Зур театрында уңышлы стажировкадан соң, 1967 елда анда дирижер булып кала һәм хәзерге көнгә кадәр шул хезмәтен башкара.

Бу вакыт эчендә Мансуров Мәскәү консерваториясендә укытучы буларак та уңышка ирешә, хәзерге вакытта ул – Казан һәм Алма-Ата консерваторияләре профессоры. Зур эрудиция һәм шомарган профессиональ осталык Мансуровка чит илләрдә уңышлы чыгыш ясарга мөмкинлек бирә. Ул дөньяның егермедән артык илендә була.

Фоат Шакир улы Казанга даими рәвештә 1967 елдан килә башлый.

1968 елда Казанда М.Җәлил исемендәге опера һәм балет театрына баш дирижер итеп билгеләнә. Ул үзен классик сюжетларга яңа аңлатмалар бирүче, сәхнә образларының гәүдәләнешенә заманча караш күрсәтүче үзенчәлекле, тирән фикер йөртүче сәнгатькәр буларак күрсәтә.

Шул ук вакытта Фуат Мансуров Татарстан Республикасы Дәүләт симфоник оркестрында дирижерлык итә.

Дирижер Мансуровның репертуар колачы бик киң, ул үз эченә күпсанлы зур симфоник әсәрләр, опера һәм балет спектакльләрен ала. Татарстан Республикасы Дәүләт симфоник оркестрының 1991-1993нче елгы концерт программасы өчен Фуат Шакир улы Мансуровка Г.Тукай исемендәге Дәүләт бүләге бирелде.

Ул 82 яшендә 2010 елның 12 июнендә Мәскәүдә вафат булды.

Хәтер

• 2023 елның 13 гыйнварында Казанда Фуат Мансуров яшәгән йорт (Карл Маркс урамы, 23/6 санлы йорт) фасадында истәлек тактасы урнаштырылган (авторы - скульптор Фәнил Вәлиуллин).

Сылтамалар

• Дирижер Фуат Мансуров вафат булды