Семён Ковнер
Семён Самсонович Ковнер (1896 елның 22 феврале, Мәскәү, Россия империясе — 1962 ел, Мәскәү, ССРБ) — совет математигы, геофизик, фәнне оештыручы.
| Семён Ковнер | |
|---|---|
 | |
| Туган | 22 февраль 1896 Мәскәү, Россия империясе |
| Үлгән | 1962 Мәскәү, СССР |
| Күмү урыны | Вострәков зираты[d] |
| Ватандашлыгы | .svg){kind=small} СССР |
| Әлма-матер | Мәскәү дәүләт университеты |
| Һөнәре | математик |
| Эш бирүче | Мәскәү дәүләт университеты |
Тормыш юлы
үзгәртү1896 елның 10 (22) февралендә Мәскәүдә завод фельдшеры гаиләсендә туа.
Е. А. Кирпичникова мәктәбендә укый, 1905 елдан — 10 нчы Мәскәү гимназиясендә, аны медаль белән 1914 елда тәмамлый. Бер ел Шанявский исемендәге Халык университетында тыңлаучы була. 1915 елда Мәскәү университетының физика-математика факультетына укырга керә. 1918 елда, студент буларак, профессор Б. К. Млодзиевский җитәкчелегендә үзенең беренче мөстәкыйль тикшеренүен яза: «Риманов өслекләрендә трансценденталь кәкреләр турында».
1921 елда укуын тәмамлаганнан соң, профессор Д. Ф. Егоров тәкъдиме буенча, университетта профессор исеменә әзерлек өчен калдырыла. 1920 елның октябреннән — өлкән ассистент, аннары приват доцент була.
Ирекле рәвештә берничә тел белеп (алман, инглиз, итальян, француз, эсперанто), Семён Ковнер берничә китапны тәрҗемә итә: Менхенның «Оста исәпләгеч серләре», О. Мейсснерның «Ихтималлык теориясе», А. Виттингның «Чиксез кечкенәләр исәпләвенә кереш», Локк һәм Чайльдның «Яңа тригонометрия».
1923 елда П. С. Урысон һәм П. С. Александров белән бергә Гёттинген һәм Берлинда була, анда Д. Гильберт, Э. Ландау һәм А. Эйнштейн лекцияләрен тыңлый, 1924 елда П. С. Александров, Б. И. Ковнер, В. В. Степанов һәм Ю. А. Рожанской белән бергә янә Гёттингенда була[1]. 1924 елда Ковнер Мәскәү дәүләт университеты каршындагы математика һәм механика фәнни-тикшеренү институты аспирантурасына укырга керә һәм 1929 елда аны тәмамлый. 1927 елдан — Мәскәү университеты доценты; 1929 елда югары математиканың уку курсын нәшер итә. 1930 елның гыйнварында МДУ геофизика факультетының математика кафедрасы мөдире итеп билгеләнә; факультетны Мәскәү гидрометеорология институтына үзгәртеп корганнан соң, 1935 елга кадәр ул анда математика кафедрасын җитәкли һәм, моннан тыш, 1931 елның маеннан алып гомеренең ахырына кадәр, Мәскәү текстиль институтының математика кафедрасы профессоры һәм мөдире була.
Укытучы эшчәнлегеннән тыш, Семён Ковнер Дәүләт фәнни-тикшеренү геофизика институтында эшли, фәнни хезмәткәрдән (1925 елның ноябре) алып фәнни өлеш буенча директор урынбасарына кадәр (1932—1933) юл уза. 1935 елның июнендә-октябрендә ул ССРБ Фәннәр академиясенең География институтында өлкән галим белгеч, аннары ССРБ Фәннәр академиясенең Теоретик геофизика институтында математик геофизика бүлеге мөдире булып эшли. 1938 елның 25 маенда, диссертация якламыйча, аңа физика-математика фәннәре кандидаты гыйльми дәрәҗәсе бирелә.
1927 елның маенда Семён Ковнер Мәскәү өлкәсе башкарма комитеты Президиумы каршында Мәскәүдә планетарий төзү инициативасы белән чыга һәм аны төзү комиссиясе составына кертелә.
1941 елның ноябрендә Семён Ковнер Казанга Геофизика институты белән эвакуацияләнә, анда О. Ю. Шмидт белән бергә «Фәннәр академиясе хәбәрләре. Географик һәм геофизик материаллар сериясе» журналын редактацияләүне дәвам итә[2].
1947 елдан ул Геофизика институтының геотермик лабораториясен җитәкли.
Востряков яһүд зиратында җирләнгән[3].
Гаилә
үзгәртү- Хатыны — Изабелла Исааковна Певзнер (1901—1970).
- Улы — Дмитрий Семёнович Ковнер (1935—1996), инженер, Мәскәү авиация институты кафедра мөдире, «ТРДД вентиляторының һәм аның турбинасының төп параметрларын сайлау» (1985), «Диалог режимында ЭВМда ГТД термогазодинамик исәп-хисаплары» (1987), «САПРда ВРД яну камераларын исәпләү һәм проектлау» (1989) һәм «Диалог режимында ЭВМда ТРД һәм ТРДФның биеклек-тизлек һәм дроссель характеристикаларын исәпләү» (1989) монографияләре авторы.
Искәрмәләр
үзгәртү- ↑ П. С. Александров Создатель советской топологии
- ↑ Наука в СССР в годы Великой Отечественной войны 1941—1945, archived from the original on 2014-10-17, retrieved 2021-11-12
- ↑ Еврейские кладбища
Әдәбият
үзгәртү- Козенко А. В., Корсаков С. Н. Семён Самсонович Ковнер: математик, геофизик, организатор науки. — Тверь: СФК-офис, 2013. — 19 с. — ISBN 978-5-91504-015-0.
- Козенко А. В., Корсаков С. Н. Семён Самсонович Ковнер // Земля и Вселенная. — № 5. — С. 38—41.
- Люстерник Л. А. Молодость Московской математической школы