Итальян теле (lingua italiana) – итальяннарның милли теле. Италиядә, Ватиканда, Сан-Маринода, Швейцариядә дәүләт теле.

Итальян теле
итал. italiano
итал. Italiano
Сурәт
Кыскача исем итальянский, італійська, italyanca, итолиёӣ, италиаг, италиански һәм italijanščina
Дәүләт  Италия[1]
 Сан-Марино[2]
 Швейцария[3]
 Ватикан[4]
Барлыкка килү урыны Граубюнден[d], Тичино кантуны[d], Истарска жупаниясе[d], Италия, Изола, Пиран һәм Сан-Марино
Тел типологиясе SVO[d], слоговой язык[d], существительное, потом прилагательное[d][5] һәм язык pro-drop[d]
Килешләр баш килеш[d]
Грамматик заманы прошедшее отдалённое[d], имперфект изъявительного наклонения[d], хәзерге заман, present perfect[d], претерит[d], плюсквамперфект[d], настоящее условное[d], условное прошедшее[d], настоящее время сослагательного наклонения[d], прошедшее время сослагательного наклонения[d], имперфект сослагательного наклонения[d], subjunctive pluperfect[d], present imperative[d], настоящее неопределённое[d], инфинитив прошедшего времени[d], participle I[d], причастие прошедшего времени[d], present gerund[d] һәм past gerund[d]
Мәелләр хикәя фигыль[d], шарт фигыль[d], шарт фигыль төркемчәсе[d], боерык фигыль[d], инфинитив[d], причастие[d] һәм герундий[d]
Грамматик җенескә ия ир заты[d] һәм хатын-кыз заты[d]
Имеет грамматическую категорию лица первое лицо единственное число[d], второе лицо единственное число[d], третье лицо мужской род единственное число[d], третье лицо женский род единственное число[d], первое лицо множественное число[d], второе лицо множественное число[d], третье лицо мужской род множественное число[d] һәм третье лицо женский род множественное число[d]
Язу итальян әлифбасы[d] һәм латин язуы
Телне көйләүче Академия делла Круска[d]
Сөйләшүчеләр саны 64 800 000 кеше кеше (2019)[6]
Телнең ЮНЕСКО статусы иминлектә[d][7]
Ethnologue каталогында телнең статусы 1 National[d]
Кайда өйрәнелә итальянистика[d]
Таралыш харитасы
Һәштәге italian
Имеет спряжения первое спряжение в итальянском[d], второе спряжение в итальянском[d] һәм третье спряжение в итальянском[d]
Социаль медиаларда күзәтүчеләре 16 588
Кыскарулар җәдвәле аббревиатурасы итал.
Веб-сайт Stack Exchange italian.stackexchange.com
Викимедиа проектларында тел коды it
 Итальян теле Викиҗыентыкта

Әлифба үзгәртү

Хәреф Әйтелеш
A a /a/
B b /b/
С с /k/

/tʃ/

D d /d/
E e /e/

/ɛ/

F f /f/
G g /ɡ/

/dʒ/

H h -
I i /i/

/j/

L l /l/
M m /m/
N n /n/
O o /o/

/ɔ/

P p /p/
Q q /k(w)/
R r /r/
S s /s/

/z/

T t /t/
U u /u/

/w/

V v /v/
Z z /ts/

/dz/

Грамматика үзгәртү

Исем үзгәртү

Итальян телендә исемнәр җенес буенча аeрыла, ике род бар. Җенесне аеру өчен артикльләр һәм кушымчалар кулланыла.

Китап – Il libro

Məктəп – La scuola

Исемнең сан категориясе бар. Күплек санын ясау өчен исемнең кушымчалары үзгәрә:

o → i e → i a → e

Libro (китап) – Libri (китаплар)

Scuola (мəктəп) – Scuole (мəктəплəр)

Итальян телендә килеш төшенчәсе юк. Килеш кушымчалары урынына бәйлекләр (предлоглар) кулланыла.

Без мəктəпкə барабыз. – Noi andiamo a scuola.

Мəскəүдəн кайтам. – Io torno da Mosca.

Мансурның китабы. – Il libro di Mansur.

Зат алмашлыклары үзгәртү

Зат Берлек саны Күплек саны
1 io (мин) noi (без)
2 tu (син) voi (сез)
3 lui (ул)

lei (ул)

Lei (Сез, әдәп белән)

loro (алар)

Фигыль үзгәртү

Итальян телендә фигыльнең инфинитив формасы -are, -ere, -ire кушымчасы белән ясала.[8]

arrivare – килергә

ripetere – кабатларга

dormire – йокларга

Хәзерге заман (Il Presente) үзгәртү

I төрләнеш II төрләнеш III төрләнеш
parlare scrivere dormire finire
(io) parlo

сөйлим

scrivo

язам

dormo

йоклыйм

finisco

бетерәм

(tu) parli

сөйлисең

scrivi

язасың

dormi

йоклыйсың

finisci

бетерәсең

(lui) parla

сөйли

scrive

яза

dorme

йоклый

finisce

бетерә

(noi) parliamo

сөйлибез

scriviamo

язабыз

dormiamo

йоклыйбыз

finiamo

бетерәбез

(voi) parlate

сөйлисез

scrivete

язасыз

dormite

йоклыйсыз

finite

бетерәсез

(loro) pàrlano

сөйлиләр

scrìvono

язалар

dòrmono

йоклыйлар

finìscono

бетерәләр

Билгеле үткән заман (Il Passato Prossimo) үзгәртү

essere/avere + үткән заман сыйфат фигыль

mangiare
(io) ho mangiato

ашадым

(tu) hai mangiato

ашадың

(lui) ha mangiato

ашады

(noi) abbiamo mangiato

ашадык

(voi) avete mangiato

ашадыгыз

(loro) hanno mangiato

ашадылар

Тәмамланмаган үткән заман (L'Imperfetto) үзгәртү

parlare
(io) parlavo

сөйли идем

(tu) parlavi

сөйли идең'

(lui) parlava

сөйли иде

(noi) parlavamo

сөйли идек

(voi) parlavate

сөйли идегез

(loro) parlavano

сөйли иделәр

Искәрмәләр үзгәртү

Чыганаклар үзгәртү

Сылтамалар үзгәртү

Шулай ук карагыз үзгәртү

 
Википедия

Википедиянең
итальян телендә бүлеге бар!
it:Pagina principale